LUSYEN KOPAR

155 yıl sonra Kütahya sokaklarında Gomidas’ı aradım. Evinin yollarında yürüdüm, ayağım taşına değdi, evinin eşiğinde elimi önce taşa, sonra yüzüme sürdüm. Kapısına dokundum, “Çalsam” dedim, “Çalsam kapıyı ‘Burası her fırsatta Kütahya yollarını aşındıran yetimimin sığınağı, yuvası, müziğinin en güzel notası bu ev. Çok sevdi, çok üretti, çok acı çekti ve sonrası derin bir suskunluk...’’ desem o ev beni anlar mı? 20 Ekim 2024 Pazar gününü hayat defterimin sayfalarına ‘En anlamlı günlerden biri’ diye not düştüm. Kütahya yolcusu ben, Pakrat Estukyan, eşi Seta Estukyan, Ara Nuran Menekşe, Murat Menekşe ve Murat İçlinalça Eskişehir’e gitmek için tren garındayız. Hoş muhabbet içinde onları dinlerken birden güleç ve samimi bir bey elindeki biletlerle bize yaklaştı. O ana kadar Ulunay Bey’i maalesef tanımıyordum. Kim bilebilirdi ki A. Ulunay Türkkan, Kütahya’daki Gomidas yolculuğumun en değerli parçası olacak.

Çalışmasında, ‘dolma’ tarifi üzerinden Doğu Ermenicesi ile Batı Ermenicesi arasındaki ilişkiyi ele alan Açıkgöz’le konuştuk.

Türk-Yunan Mübadelesi’nin 100. yılı vesilesiyle, yaşanan acılara yakından bakan ve iki yakanın ortak duygularını insancıl bakış açısıyla anlatan bir film, Yakamoz... Sat-7 televizyon kanalının çabasıyla gerçekleşen filmin galası 25 Haziran’da Kadıköy Sineması’nda yapıldı ve ilk alkışlarını topladı. Film 28 Haziran’da sinemaseverlerle buluştu. Gala öncesinde Sat-7’nin kapısını çalıp yönetmeni Ali Kerem Gülermen ve oyuncu Kirkor Dinçkayıkçı ile buluştum. Bu film ortak acıları beraber yaşayıp, beraber iyileşmenin en güzel örneklerinden biri diyebilirim. Gidip görmek, görüp anlatmak lazım. Hepinize iyi seyirler...

Gençler Gorky’nin trajik yaşantısını seyircilerin yüreklerine işlediler. Oyun sahnede değil sanki yanımızda oynandı. Sahnedeki her aksiyon, sandalyelerimize kenetledi bizleri. Derin bir sessizliğe gömüldük. Kabul etmek gerekir ki Gorky’nin yaşantısı tam bir trajedi.

Agos’taki yazı ve röportajlarıyla tanıdığımız Rita Ender çeşitli kesimlerden kadınlarla hamilelik deneyimleri üzerine röportajlarını biraraya getirdi. Kendisinin de hamile olduğu bir süreçte bu röportajları gerçekleştiren Ender ile kitabı ve hamilelik deneyimlerini konuştuk.

İnsanın gitmesi veya ölmesi, yok olması anlamına gelmiyor bana kalırsa. Ardında onu hatırlayan, seven birilerinin olması, onu anması önemli. Selçuk Kıroğlu ile, Selimpaşa’da yaşamış Azize Paraskevi’nin hayatından yola çıkarak kaleme aldığı kitabı vesilesiyle söyleştik.

Ege Bölgesi, Hıristiyanlığın ilk kiliseleri olarak bilinen, İncil'de adı geçen 7 kiliseye ev sahipliği yapıyor. İzmir’deki ‘Smyrna’, İzmir’deki ‘Efes’, Denizli’deki ‘Laodikya’, İzmir’deki ‘Bergama’, Manisa Salihli’deki ‘Sardes’, Manisa Alaşehir’deki ‘Filedelfiya’ ve Manisa Akhisar’daki ‘Thiatira’ adlı kiliseler, İncil’de vahiy gönderilen 7 kilise olarak biliniyor. Bu kiliselerin yeni fotoğraflarını ilk kitabı ‘7 Altın Kandillik’te toplayan Poyraz Evren ile kitabını ve Türkiye’de Hıristiyan olmanın anlamını konuştuk.

Peder Remzi Diril ile yaptığımız, 4 Eylül tarihli Agos’ta yayınlanan söyleşimizde Hürmüz ve Şimuni Diril’in başına gelenlere yanıt aramıştık. Bilindiği gibi Keldani çift ile ilgili sır perdesi hala aralanmadı. . Şimuni Diril'in cesedi bulundu ancak Hürmüz Diril'den hala haber alınamıyor. Çiftin oğlu Peder Diril, anne ve babasının başına gelenlerle ilgili olarak, akrabaları Apro Diril’i işaret etmiş ve verdiği ifadeleri şüpheli bulmuştu. Hürmüz ve Şimuni Diril’in yakın akrabası Apro Diril, Peder Remzi Diril’in kendisine yönelik sorularına cevap verdi.

Cevap bekleyen pek çok soru var: Şırnak’ın Beytüşşebap ilçesine bağlı Kovankaya’da (Meğr) yaşayan Hürmüz Diril ve eşi Şimuni Diril’i kim veya kimler kaçırdı? Şimuni Diril'i öldürme amaçları ne? Çift nasıl kaçırıldı? Şimuni Diril nerede öldürüldü? Olay tam olarak ne zaman gerçekleşti? Hiçbir sorunun tam ve net bir cevabı yok. Tek bildiğimiz, köyün yakınındaki derede 65 yaşındaki anne Şimuni Diril’in cansız bedenine ulaşılmış olması. Hürmüz Diril’den ise hâlâ haber yok. Hürmüz ve Şimuni Diril’in oğulları Peder Remzi Diril ile tüm bu sorulara yanıt aradık. Remzi Diril akrabaları Apro Diril’in ifadelerini şüpheli buluyor.

Meri Tek Demir hem İngilizce hem de Ermenice edebiyat üzerine çalışmalar yapan bir akademisyen. Yakın zamanda Oxford'da "Ermenice Edebi Metinleri Türkçe Okumak" başlıklı bir sunum yaptı. Aynı zamanda Ermenicenin körelmemesi için de gayret gösteriyor. Meri Tek Demir ile Lusyen Kopar konuştu.