Gerekli malzemeler: Kibrit kutusu, maket bıçağı, siyah bant, 35 milimetre film, eski bir metal kutu, makas ve meraklı bir çocuk. ‘İğne Deliğinden Dünya’ projesiyle, çocuklar hem ‘iğne deliği’ tekniğiyle atık malzemelerden fotoğraf makinesi yapmayı öğreniyor, hem de bu makinelerle çektikleri fotoğraflar aracılığıyla dünyaya farklı bir gözle bakıyorlar.
2015’in mayıs ayında çalışmalara başlayan, yaklaşık 10 kişilik ‘İğne Deliğinden Dünya’ ekibinin başında Şenay Yaşar var. Yıldız Teknik Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra fotoğrafçılık kariyerine başlayan Yaşar, asıl yapmak istediğinin fotoğraf çekmek değil, çocuklarla çalışmak olduğunu anladıktan sonra başlatmış bu projeyi. Fotoğrafın bu en basit halini, şöyle açıklıyor: “İğne deliği, geçmişi beşinci yüzyıla dayanan, merceksiz bir fotoğraf tekniği. Bir kapalı kutuda delik açtığımızda dışarıdaki dünyayı içeri yansıtıyoruz. Bu kutunun karşısına kâğıt gibi bir malzeme koyduğumuzda, görüntüyü kaydetmiş oluyoruz. Ortaya çıkan fotoğraflarsa, alışılan fotoğraf mantığından biraz farklı, bir nevi rüya fotoğraf.”
‘Selfie’ yasak!
‘İğne Deliğinden Dünya’ ekibi, önce Heybeliada’da yaşayan çocuklarla çalıştı, sonra Fatih’te yaşayan 33 Suriyeli çocuğu Heybeliada’ya götürüp orada bir atölye düzenledi; Korunmaya Muhtaç Çocuklar Vakfı’nın (Koruncuk) bir çocuk köyüne, Anne Çocuk Eğitim Vakfı (AÇEV) işbirliğiyle Tokat’taki iki köye gitti; davet edildikleri bir program kapsamında Vaşington’da bir grup çocukla bir araya geldi. Atölye çalışmasında çocuklar önce iğne deliği kamera yapıyor, sonra ne çekmek istedikleri üzerine düşünüyorlar. “Hepsi yakınındakini çekmek istiyor” diyor Yaşar, “Bugüne kadar çok ütopik temalarla karşılaşmadık ama büyük bir becerileri ve her şeyi yapma güçleri var.” Beraber dışarı çıkıp fotoğraf çekmeye başladıklarında çocukların ilk yaptığı genellikle ‘selfie’ çekmek oluyormuş; öyle ki, ekip bir süre sonra bunu yasaklamak zorunda kalmış.
Peki, artık her görselin bu kadar renkli olduğu bir dünyada bu ‘rüya fotoğraflar’la ilgili hayal kırıklığı yaşıyor mu çocuklar? “Aslında hayal kırıklığı yetişkinlere özgü bir duygu. Çocukların bir beklentisi yok. Çıkacak fotoğrafın, fotoğraftan çok resimlere benzeyeceğini söylüyoruz. Onlar da çektiklerini bunun üzerinden değerlendiriyorlar. Estetik duyguları da çok gelişmiş olduğu için çok ilginç yorumlar yapıyorlar.”
‘İğne Deliğinden Dünya’ ekibi, yakında Ümraniye’deki çocuk cezaevinde bulunan eğitim evine ve Diyarbakır’daki bir mülteci kampına gitmeyi planlıyor. Uzun vadeli hedefleri ise, çocukların fotoğraflarıyla gezici bir sergi kurgulayıp Türkiye’yi dolaşmak.
Projeyle ilgili daha fazla bilgiye Facebook’taki ‘pinholeforkids’ sayfasından ulaşılabilir.
