Sabine Küper Büsch ve Thomas Büsch’ün birlikte yönettiği ve yapımcılığını Goethe Enstitüsü’nün üstlendiği belgesel film ‘Sürgünde Sanat’, 15 Haziran Çarşamba akşamı Pera Müzesi’nde gösterildi. Türkiye’de yeni bir kültürel kimlik kurmak için mücadele eden Suriyeli sanatçıların durumunu konu edinen belgeselin gösteriminin ardından, yönetmenlerin de katılımıyla bir söyleşi düzenlendi.
“Türkiye’deki Suriyeli nüfusu, İstanbul’un kültür ortamını zenginleştiren bir unsur” diyor Thomas Büsch. Türkiye’ye 1990’larda taşınan Sabine Küper-Büsch ise ülkedeki sanat ortamının çokça değişim geçirdiğini hatırlatıyor. ‘Sürgünde Sanat’, Türkiye’de ülkelerinden ayrı, bir nevi sürgünde olan Suriyeli bireylerin sanatsal ve kültürel üretimlerine odaklanıyor. Yönetmen ikilisi Aralık 2014’te tiyatro, dans, film gibi alanları kapsayan bir kültür atölyeleri serisi başlattı. Goethe Enstitüsü işbirliğiyle yürütülen bu program, mücadeleye katılan, üniversite eğitimlerini yarıda bırakmak zorunda kalan ve Türkiye’nin kentlerinde başıboş halde bırakılan Suriyeli gençlerin gereksinimlerine odaklanıyor. Belgesel de, Suriyeli sanatçıların İstanbul ve Amman’da ürettikleri etkileyici film, müzik, dans ve tiyatro yapımlarını gösteriyor. Yaşamını sürgünde geçiren Bertolt Brecht’ten alıntılarla birlikte, bir dayanışma çağrısında bulunuyor.
Yerleşik algıyla mücadele
Kendilerine yöneltilen, filmde neden tipik, dindar Müslümanlara odaklanmadıkları sorusu üzerine Sabine Küper Büsch’ten, “Avrupa medyası, göçmenler arasında gelenekselciliğin yaygınlığını abartıyor” cevabı geliyor. Yönetmen için Suriyeli arkadaşları, toplumun algısına yerleşmiş geleneksel göçmen algısını kırmak için güçlü bir karşıtlık oluşturmuş. Suriyeli göçmenler benzer nostaljik yaklaşımlarla mücadele ediyorlar. Zanaatlarını geliştirmek içinse kendilerine Fatih, Balat ve Tarlabaşı gibi bölgeleri mesken tutuyorlar. Sabine Küper Büsch, buraların arkadaşlarına Şam’ı ve eski şehri hatırlattığını söylüyor.
Thomas Büsch, Avrupa’daki yerliler ve göçmenler arasındaki gerginlik günden güne büyürken, bu tür kültürel işbirliklerinin önem kazandığına dikkat çekiyor ve “Bence bu çözümün tek yolu” diyor. Ona göre kültürel paylaşıma fırsat tanıyan girişimler; cinsiyet, milliyet ve mekân gibi ayrımların ötesine geçiyor. Sadece Suriyeli bireylere yönelik yapılan göstermelik etkinliklerden çok daha etkili oluyor.
‘Sürgünde Sanat’ 24 Eylül-6 Kasım tarihleri arasında yapılacak Çanakkale Bienali’nde gösterilecek. Belgesel filmin Almanya’da, İstanbul’da ve Gaziantep’te tekrar izleyiciyle buluşturulması planlanıyor.
