DOSYA

Halil Erhan’ın ‘1915’ten 1980’e Karadeniz: Ermeniler, Eşkiyalar, İnsanlar, Yaşamlar’ başlıklı kitabı İletişim Yayınları’ndan çıktı. 1955’te Ordu’nun Ünye ilçesinde doğan Halil Erhan 1979-2007 arasında farklı şehirlerde öğretmenlik yaptı. Emekli olduktan sonra memleketi Ünye’ye yerleşti. Erhan’ın kitabı, kendi ailesinden dinlediği anıların yanı sıra Ünye, Ordu ve Giresun’da yaptığı kişisel araştırmalarına dayanıyor. Kitap, özellikle Orta Karadeniz bölgesindeki Ermeni varlığıyla ilgili çok önemli bilgiler içeriyor. Erhan’la kitabından yola çıkarak Orta Karadeniz’deki Ermeni varlığının dününü ve bugününü konuştuk.

Suriyeli Ermeniler, Ermenistan’daki yeni hayat sınavlarını, Ermenistan’a gelişlerini, iş hayatlarını ve devletten beklentilerini Agos'a anlattı.

Araştırmacı yazar Fırat Aydınkaya’nın 1898’den 1918’ Kürt Basınında Ermeniler’ dizisine bu sayımızda 1913’te yayınlamaya başlayan ve sadece dört sayı yayımlanan ‘Roji Kurd’ gazetesiyle devam ediyoruz. Aydınkaya’nın araştırmasına gelecek sayılarımızda da yer vermeye devam edeceğiz.

Yüzbaşı Sarkis Torosyan’ın anılarının 2012’de yayımlanmasının ardından Türkiyeli sosyal bilimciler arasında bu anıların doğruluğu üzerine önemli bir tartışma yaşandı. Birçok tarihçinin katıldığı ve gazete manşetlerine bile taşınan bu tartışmaya son katkı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları’ndan çıkan ‘Tarih, Otobiyografi ve Hakikat: Yüzbaşı Torosyan Tartışması ve Türkiye’de Tarihyazımı’ isimli kitapla geldi. Bülent Somay’ın derlediği kitapta, Taner Akçam, Suavi Aydın, Ohannes Kılıçdağı ve Kahraman Şakul’un yanı sıra Torosyan’ın anılarını yayına hazırlayan Prof. Ayhan Aktar’ın da iki makalesi yer alıyor. Aktar’la, tartışmadan geriye kalanları konuştuk.

Gazeteci ve tarihçi Vicken Cheterian, Ermeni Soykırımı’nın, yüz yıldır yaşanan süreçte küresel siyasete, akademik araştırmalara, Kürt meselesine, Türk ve Ermeni toplumlarına etkilerini değerlendiren bir kitap yazdı. Ağırlıklı olarak soykırım sonrası döneme odaklanan ‘Open Wounds: Armenians, Turks, and a Century of Genocide’ (Açık Yaralar: Ermeniler, Türkler ve Soykırımın Yüzyılı) başlıklı kitapta, Hrant Dink suikasti önemli bir dönüm noktası olarak duruyor.

Geçen sayımızda 1898-1902 arasında yayımlanan Kürdistan gazetesinde çıkan haber ve yorumları değerlendiren Fırat Aydınkaya’nın bu sayımızda da 1908-1909 arasında yayımlanan Kürd Teavün ve Terakki gazetesini değerlendirdiği yazısını yayımlıyoruz. Aydınkaya’nın araştımasına gelecek sayılarımızda da yer vermeye devam edeceğiz.

Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen’in Hatun Sebilciyan adlı yetim bir Ermeni kızı olabileceği iddiaları 2004 yılında Agos gazetesinde Hrant Dink’in imzasıyla yer almış, söz konusu haber Dink’in 19 Ocak 2007’de öldürülüşüne kadar süren hedef gösterme harekatının başlangıcı olmuştu. Gazeteci Alev Er bu sırrın peşine düşerek kayda geçtiği çarpıcı ayrıntılarla Türkiye’nin yakın dönem tarihine de ışık tutuyor.

Araştırmacı yazar Fırat Aydınkaya, 1898’den 1918’e kadar Kürt basınında Ermeni algısını araştırdı. Aydınkaya’nın araştırmasının ilk bölümünde, 1898-1902 yıllarında Kürdistan gazetesinde çıkan haber ve yorumları değerlendiriyor. Aydınkaya’nın araştırmasına gelecek sayılarımızda da yer vermeye devam edeceğiz.

Prof. Şevket Dönmez, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nde öğretim üyesi. Aynı üniversitenin Güzel Sanatlar Bölümü’nde de bölüm başkanı. 1993’ten bu yana da Orta Karadeniz Bölgesi’nde arkeolog olarak araştırmalar yapan Dönmez, arkeoloji bölümünde öğrenciyken Doğu ve Güneydoğu’daki kazılarda çalışmış. Arkeolog olarak mesleki tecrübesini daha çok Tokat, Amasya ve Samsun’daki kazı ve araştırmalarda edinen Dönmez, 2007’den bu yana Amasya’daki Oluz Höyük’te kazılar yapıyor. Demir Çağı uzmanı olan Dönmez’in önümüzdeki aylarda ‘Anadolu ve Ermeniler: Kızılırmak Havzası Demir Çağı Toplumlarının Doğu Anadolu Yaylası’na Büyük Göçü’ adlı bir kitabı çıkacak. Kitabın özeti niteliğinde bir yazı #Tarih dergisinin Haziran sayısında yayımlandı. Dönmez ile kitabının konusundan yola çıkarak bir söyleşi gerçekleştirdik.

Michigan Üniversitesi’nde arkeoloji profesörü Ronald T. Marchese ve Batı Michigan Üniversitesi’nde dokuma kumaşlar üzerine çalışmış Profesör Marlene R. Breu'nun hazırladığı ‘Treasures of Faith: Sacred Relics and Artifacts from the Armenian Orthodox Churches of Istanbul’ (İnancın Hazineleri: İstanbul Ermeni Ortodoks Kiliseleri’ndeki Kutsal Emanetler ve Eserler) adlı kitap Ermeni kiliselerindeki kutsal hazineler ve eserlere, bütün detaylarıyla yer veriyor.