ARKA SAYFA

Ercan Kesal ile 'Nasipse Adayız' kitabının izinde, doktorluktan yazarlığa uzanan yaşam öyküsünü ve Türkiye’nin siyasi tarihini konuştuk.

Soykırıma dair tanıklıklarını, 1930 yılında yayımlanan ‘Kırmızı Ay’ adlı eserinde anlatan Magardici Bodurian’ın hayatını, ‘Kırmızı Ay’ı ve Transilvanyalı Ermenileri, Leipzig Üniversitesi’nden tarihçi Balint Kovacs’la konuştuk.

Sarsılmak iyidir. Sarsılmak, varlığını sorgulamaz hale geldiğimiz rutini, üzerimize boca edilen ve mutlak değer gibi kuşandığımız önyargıları yerle yeksan etmeye yarar. Elbet, hiç de kolay bir süreç değildir bu. Ayağınızın altından yer çekilir ve uzay boşluğunda bütün iç organlarınız çekilerek asılı kalırsınız. Ama hayatınızı değiştirecek kararları da ancak bu noktada alır, sahici ödeşmeleri ancak bu noktada başarırsınız. Yaşadığı çalkantılı tarihe doğrudan tanıklık eden sıradışı hayatı ve birbirinden özgün edebi eserleriyle çağdaş Ermenice edebiyatın vazgeçilmez mihenk taşlarından Zabel Yesayan, ‘Meliha Nuri Hanım’ kitabıyla, ruhlarda işte böyle bir sarsıntı yaratmaya talip. Aras Yayıncılık tarafından yayımlanan novellayı doğrudan Ermeniceden çeviren Mehmet Fatih Uslu, kapsamlı bir sonsözle metnin edebi ve siyasi bir okumasını da yapmış.

Bakalım becerebilecek miyim; eski, 45 yıldır tanıdığım bir arkadaşımın üç kuşak önceki akrabalarının en azından tanığı olduğu bir tehcir hikâyesi anlatacağım.

Soykırımın 100. yıldönümü vesilesiyle ulusal ve uluslararası düzeyde birçok etkinlik düzenlendi; kitaplar basıldı, filmler yayınlandı. Türkiye’de de kitapların yanı sıra İZ TV’de 1915’le ilgili bir belgesel bu hafta gösterildi. ‘1915 Tehcir Yolu’ isimli belgesel, ilk gösterimini 28 Eylül Pazartesi akşamı yaptı. Belgeselde Gümüşhacıköy’den Vakıflı köyüne Ermenilerin yoğun yaşadığı bölgelerdeki tehcir rotası izlenerek, bölgenin bugünkü hali görüntülendi ve oralarda yaşamını sürdüren az sayıdaki Ermeni’yle röportajlar yapıldı. Belgeselin yapımcısı Nazım Alpman’la ‘1915 Tehcir Yolu’nu konuştuk.

2015 Hrant Dink Ödülü, Türkiye’de 20 yıldır LGBT hakları mücadelesi veren Kaos GL’ye verildi. Sadece eşcinsel ve translar için değil, bireyi tahakküm altına alan sistemin kuşattığı hepimiz için söz ve eylem üreten Kaos GL, LGBT hareketin özgün muhalefet imkânlarını da alabildiğine gözler önüne seriyor. Ankara merkezden başlayarak İstanbul ile birlikte pek çok yerele doğu yayılan bu gücün sırrını, hikâyesini ve geleceğini, Kaos GL’den Seçin Tuncel, Umut Güner ve kaos.org’un editörü Yıldız Tar’la ile konuştuk.

Aykun Budak’ın henüz lise öğrencisiyken katıldığı biyoloji dersinde yaşadıkları, onu bugün bir akrabasının, saklı kalmış hikâyesinin peşinde bir dedektife dönüştürdü.

Halil Erhan’ın ‘1915’ten 1980’e Karadeniz: Ermeniler, Eşkiyalar, İnsanlar, Yaşamlar’ başlıklı kitabı İletişim Yayınları’ndan çıktı. 1955’te Ordu’nun Ünye ilçesinde doğan Halil Erhan 1979-2007 arasında farklı şehirlerde öğretmenlik yaptı. Emekli olduktan sonra memleketi Ünye’ye yerleşti. Erhan’ın kitabı, kendi ailesinden dinlediği anıların yanı sıra Ünye, Ordu ve Giresun’da yaptığı kişisel araştırmalarına dayanıyor. Kitap, özellikle Orta Karadeniz bölgesindeki Ermeni varlığıyla ilgili çok önemli bilgiler içeriyor. Erhan’la kitabından yola çıkarak Orta Karadeniz’deki Ermeni varlığının dününü ve bugününü konuştuk.

Yüzbaşı Sarkis Torosyan’ın anılarının 2012’de yayımlanmasının ardından Türkiyeli sosyal bilimciler arasında bu anıların doğruluğu üzerine önemli bir tartışma yaşandı. Birçok tarihçinin katıldığı ve gazete manşetlerine bile taşınan bu tartışmaya son katkı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları’ndan çıkan ‘Tarih, Otobiyografi ve Hakikat: Yüzbaşı Torosyan Tartışması ve Türkiye’de Tarihyazımı’ isimli kitapla geldi. Bülent Somay’ın derlediği kitapta, Taner Akçam, Suavi Aydın, Ohannes Kılıçdağı ve Kahraman Şakul’un yanı sıra Torosyan’ın anılarını yayına hazırlayan Prof. Ayhan Aktar’ın da iki makalesi yer alıyor. Aktar’la, tartışmadan geriye kalanları konuştuk.

Michigan Üniversitesi’nde arkeoloji profesörü Ronald T. Marchese ve Batı Michigan Üniversitesi’nde dokuma kumaşlar üzerine çalışmış Profesör Marlene R. Breu'nun hazırladığı ‘Treasures of Faith: Sacred Relics and Artifacts from the Armenian Orthodox Churches of Istanbul’ (İnancın Hazineleri: İstanbul Ermeni Ortodoks Kiliseleri’ndeki Kutsal Emanetler ve Eserler) adlı kitap Ermeni kiliselerindeki kutsal hazineler ve eserlere, bütün detaylarıyla yer veriyor.