Göçmenlerin aşı olamama durumunu, bu durumun getirdiği hak ihlallerini ve bu ayrımcı uygulamanın değişmesine yönelik önerilerini ,mülteci ve sığınmacılarla ilgili çalışmalar yapan Avukat Yekta Işık Nergiz’den dinledik.
Dünyayı etkisi altına alan Covid-19 salgınına karşı toplumsal bağışıklık kazanmak için Türkiye’de aşılama süreci devam ederken, ülkede özellikle kayıtsız kalan göçmenlerin aşıya erişimi halen bulunamıyor. Geri gönderilme, sınırdışı edilme tehlikesiyle karşı karşıya kalan göçmenler gerek hastanelerde gerek aşı çadırlarına müracaat edemiyor. Kimlik numaralarıyla aşı randevusu verilen uygulamada, aşıya giden kayıtsız göçenlerin sınırdışı edilme ihtimalini İstanbul İl Göç İdaresi de teyit etti. Göçmenlerin aşı olamama durumunu, bu durumun getirdiği hak ihlallerini ve bu ayrımcı uygulamanın değişmesine yönelik önerilerini mülteci ve sığınmacılarla ilgili çalışmalar yapan Avukat Yekta Işık Nergiz’den dinledik.
Göçmenlerle çalışıyorsunuz, onlarla birebir iletişim halindesiniz. Aşı olamama durumundan nasıl etkilendiklerini anlatır mısınız?
Aşılamanın hızlandırıldığı dönemde, aşıların güvenirliği, gerekli olup olmadığı, yaşlılar için bir yan etkisi olup olmadığı başta olmak üzere aşıya nasıl erişileceği konularında çeşitli bilgi arayışları vardı ancak süreç içinde kayıtsız göçmen ve mülteci grupların aşıya erişimlerinin olmadığına ilişkin bilgilerin paylaşılması ve belki de önceliklerin sınırdışı edilmeye karşı korunma ve artan temel ihtiyaçlar sebebiyle farklılaşması sebepleriyle taleplerde azalma olduğu söylenebilir. Ancak 65 yaş üstü Iraklı, kimlik veya pasaportu bulunmayan ve aşı olmak isteyen bir kadın için Aile Sağlığı Merkezi üzerinden aşıya erişip erişemeyeceğini kontrol ettiğimizde, sistemin sadece kimlik bilgileriyle randevu alarak işlediğini bir kez daha teyit ettik. Yani aşıya erişimi maalesef mümkün olamadı. Bu bilgiyi SABİM (184) iletişim hattı aracılığıyla da teyit ettim.
Küresel bir salgında insanların aşıdan mahrum kalması, aşıya erişememsi ne tür hak ihlallerine yol açıyor?
Aşılama faaliyeti hem bireyleri hem de dolaylı olarak toplumu hastalıklara karşı korumak amaçlı ve toplumsal bağışıklık kazandırmaya yönelik getirilen bir tedbir. Bu tedbirin, temel hak olan yaşama hakkıyla maddi ve manevi varlığını geliştirme hakkı kapsamında değerlendirilerek, hiçbir ayrım gözetmeksizin herkesin erişimine açık olması gerektiğini düşünüyorum. Bu haklara erişememek hem temel insan haklarını ihlal edici hem de kamusal sağlığı tehdit edici niteliktedir.
Size göre kayıt dışı göçmenlerin aşılanma sürecinde Türkiye nasıl bir yol izlemeli?
Halk sağlığının korunabilmesi amacıyla, artan salgın vakaları da göz önünde bulundurularak, yasa koyucular tarafından mevcut ihtiyaçlar çerçevesinde gerekli düzenlemeler yapılarak, aşı olmak isteyen herkesin aşı olabilmesinin koşulları yaratılmalıdır. Aşının zorunlu olması yönünde dönen yasal dayanak tartışmalarının, aşıya erişim hakkı bulunmayan göçmen ve mülteci gruplar için yasal düzenleme yapılması olarak farklı bir noktaya taşınması gerekli ve elzemdir. Herhangi bir kayıt belgesi olmayan ve Türkiye’de doğan çocuklar için, yapılan aşıların belgelendirildiği aşı kartı benzeri bir uygulamayla ASM veya Göçmen Sağlık Poliklinikleri aracılığıyla belirli bir sistem dahilinde aşıların yapılması mümkün hale getirilebilir veya aşı çadırlarına erişimleri sağlanabilir.
