Ermenistan’da da aynı Türkiye gibi sandık heyecanı var. Seçimler 2 Nisan’da. Cumhurbaşkanı’nın yetkilerinin parlamento ve Başbakan’a devredilmesini öngören Anayasa değişikliği sonrası yapılacak seçimde gözlerin çevrileceği ilk konu mevcut yönetimin gücünü koruyup koruyamayacağı
(YEREVAN) Ermenistan’ın gündemindeki en önemli konu 2 Nisan’da gerçekleşecek parlamento seçimleri. Seçim sürecine en emin ve güçlü adımlarla giren kuşkusuz bundan önceki dört seçimde de hükümeti elde eden Cumhuriyetçi Parti.
Cumhuriyetçi Parti seçimden istediğini alacağından emin olsa da kurulan diğer ittifaklar ve partiler Ermenistan Meclisi’nde çoğunluğu elde etmek üzere sıkı bir yarışa hazırlanıyor. Bu seferki seçimi diğerlerinden ayıran en önemli özellik görevdeki cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan’ın seçim sonrasında yürütme yetkisini yeni anayasa gereğince parlamento çoğunluğu ile başbakan seçilecek kişiye devredecek, kısacası “oyundan çekilecek” olması.
2 Nisan seçimlerinde gözler iktidardaki Cumhuriyetçi Parti dışında şu isimler üzerinde: 2015 yılında siyaseti bıraktıktan sonra bu seçimlerde tekrar kendi bloğunu kuran ünlü işadamı Gagik Tsarukyan, eski devlet başkanı Levon Ter-Petrosyan ve eski Savunma Bakanı Seyran Ohanyan. Eski Dışişleri Bakanları Raffi Hovanisyan ve Vartan Oskanyan’ın çalışmaları da yine seçmen tarafından dikkatle takip ediliyor.
Geçen Eylül ayında Başbakanlık koltuğuna oturan Cumhuriyetçi Parti’nin yeni yüzü Karen Karapetyan, tabir yerinde ise partinin en popüler ve sevilen ismi. Özel sektör ve yurt dışı yatırımları konularındaki tecrübesi, ayrıca Moskova’daki işadamları ile olan yakın ilişkileri nedeniyle Karapetyan’a Ermenistan’a yeni yatırımları getirip, ekonomik reformu gerçekleştirebilme umudu doğurabilecek isim olarak bakanlar var.
Sarkisyan’ın, Karapetyan kadar seçim sürecini etkileyen ikinci ismi ise Savunma Bakanlığı’na getirilen Vigen Sarkisyan. Sarkisyan entelektüel birikimi ve tevazuu ile diğer Cumhuriyetçi partililere göre halk tarafından daha beğenilen ve onaylanan bir isim. Cumhuriyetçi Parti eğer seçimden beklendiği gibi ilk parti olarak çıkarsa Vigen Sarkisyan –Karabetyan dönemi sonrası için- yeni anayasa ile güçlendirilmiş bir ilk başbakan olacak.
Partiler ve Koalisyonlar
Ermenistan Seçim Merkez Komitesi 2 Nisan’da yapılacak seçimler için 5 parti ve 4 koalisyonun başvurusunu kabul edip, onları resmi olarak numaralandırdı. Bu 9 oluşumdan 1500 kişi, 198 milletvekilinden biri olmak için yarışacak. Seçime katılacak partiler şöyle:
1-Çıkış Koalisyonu: “Seçim, değişim, zafer”
Aydınlık Ermenistan, Cumhuriyet ve Vatandaşlık Sözleşmesi partilerinin birleşmesi ile oluşturulan “Çıkış Koalisyonu” 121 adayla seçimlerde boy gösterecek. Aday listesinin ilk sırasında Aydınlık Ermenistan başkanı hali hazırda milletvekilli Edmon Marukyan, ikinci sırasında ise eski başbakan ve Cumhuriyet partisi lideri Aram Sarkisyan var. Listenin 3 numarası Sasna Tsrer “Sasun Delileri” olayları sırasında arabulucu tavrı ile gündeme gelen ünlü muhalif Nikol Paşinyan. Koalisyonun mottosu : “Seçim, Değişim, Zafer”
2-Bağımsız Demokratlar Partisi: “Biz yapabiliriz”
Grup kendini koalisyon olarak göstermese de, listenin üst sıralarının büyük kısmı Demokrat Partili olmadığı gibi, farklı siyasi parti ve hareketlerden geliyor. Listedeki ilk isim, eski başbakan Khaçatur Kokobelyan, onun ardından gelen isim ise Azadutyun partisi milletvekili olan Hrant Bagratyan. Partinin seçim vaatlerinde genellikle ekonomik kalkınmanın anahtarı olacak “Yeni özelleştirmeler” ve liberal politikalar anlatılıyor. Partinin mottosu, “Biz yapabiliriz”
3-Ermeni Rönesansı (Yeniden Doğuş) Partisi: “Rönesans İçin Oy Ver”
Ermeni Rönesansı adındaki parti “Hukuk Ülkesi” partisinin küllerinden doğdu diyebiliriz. 136 kişilik aday listesinin başında eski bakan Artur Bağdasaryan var. Onun ardından gelen isimler ise milletvekilleri Mher Şahgeltyan ve Heğine Bişaryan. Parti seçim kampanyasının ilk günlerinde henüz vaatlerde bulunmadı fakat şimdiden seçim sonrası için Cumhuriyetçi parti ile koalisyona gidebileceğini açıkladı.
4-Tsarukyan Koalisyonu: “Değişim ve Yaratım Vakti”
Geçtiğimiz yıllarda halkın bir kısmının desteğini alıp, büyük kitlelere ümit olan ünlü iş adamı Tsarukyan 2015’de ani bir kararla siyasetten ayrılacağını açıklamıştı. O dönem siyasi baskılar nedeniyle siyasetten çekildiği düşünülen Tsraukyan, partisi Müreffeh Ermenistan’dan da istifa etmişti. Tsarukyan bu seçimlerde, Alyans, Arakelutyun ve Müreffeh Ermenistan partilerinin bir araya geldiği koalisyonu yöneterek tekrar meydanlarda. Listenin başında anlaşılabileceği gibi Gagik Tsarukyan var. Parti kampanyasında üzerinde durulan konular yeni ekonomik planlar.
5-Kongres- HJK (EHP) Koalisyonu: “Barış, Huzur ve İyi komşuluk”
Ermenistan’ın ilk cumhurbaşkanı Levon Ter-Petrosyan’ın Kongres Partisi ve Ermenistan Halk Partisi’nin oluşturduğu bloğun en altı çizilen söylemi Karabağ sorunu konusunda “Anlaşmalı barışçıl çözüm”. Ter-Petrosyan’dan sonra, EHP başkanı Stephan Demirciyan, Levon Zurabyan, Zoya Tetvosyan ve Aram Manukyan ile ilerleyen listede 133 aday var. Demokratik eşitlik ve özgürlüğün yanı sıra “iyi komşuluk ilişkileri” koalisyonun önem verdiği konuların başında.
6-Ermenistan Cumhuriyetçi Partisi: “Güvenlik ve Kalkınma”
Hükümet partisi olan Cumhuriyetçi partinin 197 adaylık listesinde ilk isim Savunma Bakanı Vigen Sarkisyan. Sadece 3 aydır bakanlık görevini yürüten Sarkisyan, kampanyanın en gözde isimlerinden. Yerevan Belediye Başkanı Taron Markaryan ve “Kafkaslarda İlk Kadın Adalet Bakanı” sıfatıyla görevini sürdüren popüler yüzlerden Arpine Hovhanisyan Cumhuriyetçi Partinin seçimlerdeki sacayağını oluşturuyor. Serj Sarkisyan’ın ismi listede yok. Beklenilen isim Başbakan Karen Karapetyan ise kanunlar gereği yeterli süre Ermenistan’da ikamet etmediğinden dolayı aday gösterilemiyor. Parti seçimi istediği gibi tamamladığı takdirde, Karapetyan’ın görevine devam edeceğini belirtiyor. Listede, Ermenistan’ın önde işadamlarından Artak Sargsyan, Samvel Aleksanyan ve Tigran Arzakancyal var. Parti seçim kampanyasında bölgesel güvenlik ve kalkınma konuları üzerinde duruyor.
7-Ermenistan Komünist Partisi: “Vatan, iş ve sosyalizm”
173 aday ile listesini oluşturan Komünist Partinin ilk adayı parti başkanı Dacat Sargsyan. Parti temsilcisi Geğam Galustyan partinin seçimlerdeki ana hedefinin %5’lik oy oranını korumak olduğunu söylüyor. Parti henüz meydanlarda boy göstermiş değil.
8-Ohanyan-Raffi-Oskanyan Koalisyonu: “Miras, İttifak ve Zafer”
“Ohanyan-Raffi-Oskanyan” Koalisyonunun listesindeki ilk isim bir yıl öncesine kadar Cumhuriyetçi Parti’nin Savunma Bakanı olan Seyran Ohanyan. İkinci isim Miras Partisi’nden Armen Mardirosyan. Üçüncü isim daha önce adı Tsarukyan ile anılan eski Dışişleri Bakanı ve şimdinin bağımsız milletvekili Vartan Oskanyan. Koalisyon listesinde yine geçmişte adı Tsarukyan ile anılan Miras Partisi başkanı Raffi Hovhanisyan, Elinar Vardanyan, Vahagn Hovhanisyan, Andranik Tevanyan gibi isimler de var. Listenin 19. Sırasında “Sari Tagh” ayaklanması günlerinde tutuklanan ve şu an cezaevinde bulunan “Özgür Ermenistan” hareketi öncüsü Andrias Khukasyan var.
9-Ermeni Devrimci Taşnak Partisi: “Yeni Başlangıç ve Adil Ermenistan”
Şu an koalisyon ortağı olan Taşnak Partisi’nin listesinde 170 aday var. Meclisteki “Taşnak Grubu” öncüsü Armen Rustamyan’nın ilk sırada yer aldığı listede onu milletvekili Ağvan Vardanyan, Bölge Yönetim Bakanı Davit Lokyan takip ediyor. Listenin ilk 10 sırasında Eğitim Bakanı Levon Mkrtchyan ve Çevre Bakanı Ardzvik Minasyan var. “Yeni Başlangıç ve Adil Ermenistan” sloganı ile seçime giren parti, orta sınıfı temel seçmeni olarak kabul ederken, yeni aileler ve emekliler için yapacağı ekonomik değişikliklerden bahsediyor. “Nihai hedefimiz Karabağ’ın Ermenistan’a birleşmesidir” diyen partinin vaatlerde bulunduğu bir diğer konu ise işsizliği azaltmak.
Gallup International’ın ilk anketi
Gallup International’ın 23 Şubat 23- 2 Mart tarihleri arasında, 1146 kişi ile gerçekleştirdiği ilk anket sonuçları şöyle: %26.4 Tsarukyan, %22.8 Cumhuriyetçi Parti, %4.3 Çıkış Koalisyonu, %3.9 Taşnaksutyun, % 3,4 Bağımsız Demokratlar, %2,7 Ermeni Rönesansı, %2.6 Kongres, %1,8 Ohanyan-Raffi-Oskanyan Koalisyonu, %1 Komunist Parti.
Ermenistan’ın siyasi görünümü
1918-1920 yılları arasındaki ilk bağımsızlığının ardından Ermenistan, Sovyetler Birliği’nin dağılmaya başlamasıyla birlikte 21 Eylül 1991 tarihinde yeniden bağımsızlığını kazanıp Ermenistan Cumhuriyeti olarak kabul edildi. Ermenistan idari yönetim olarak on bir marza’dan (bölge) oluşuyor. Ülkede Yarı-başkanlık adı verilen ama esasen daha ziyade Cumhurbaşkanlığı sistemine yakın bir cumhuriyet yönetimi mevcuttu. 6 Aralık 2015’te yapılan anayasa değişikliği referandumu ile mevcut sistemden parlamenter sisteme geçilmesi ve Parlamento ile Başbakanın yetkilerinin artırılması kabul edildi. Ermenistan’da yasama organı Ulusal Meclis. Meclis 5 yıl için seçilen 131 milletvekilinden (90’ı nisbi, 41’i çoğunluk sistemi) oluşuyor.
