Wittgenstein, “Dilimin sınırları dünyamın sınırlarını belirler” der. Kelimelerimizin sınırları, dilimizin sınırlarını da etkiler. Kelimeler önemlidir, kelimeler belirleyicidir; bazen tek bir kelime koca bir hayatı değiştirir. Kimi zaman çeşitli krizlere sebep olabilecek tek bir kelimeyi kullanmamak için 10 çeşit başka kelimeler kullanılır. Kelimeler yakınlaştırır, kelimeler uzaklaştırır, kelimeler hatırlatır, kelimeler suç işletir, kelimeler uzlaştırır, kelimeler sevindirir ve bazı kelimeler üzer.
‘Lûgat365’
Günümüzde hayatlarımızı hashtag’ler ile ifade ederken, 140 karaktere düşüncelerimizi sığdırmaya çalışırken, türeyen yeni nesil kelimelerle birlikte birçok kelime zihnimizden de, hayatımızdan da bizler farkında olmadan kayıp gidiyor. Kelimeleri ihmal ede ede unutuyoruz. Unutulmaya yüz tutmuş kelimeleri yeniden canlandırmak, birbirinden güzel kelimelerin hakkını teslim etmek, çoktan unutulmuş kelimeleri yeniden hayata katmak için grafik tasarımcı Banu Ertuğrul ve dijital iletişim uzmanı Onur Ertuğrul, 1 Ocak 2015’te Twitter’da ‘Lûgat365’ adlı bir hesap açarak her gün takipçilerine günümüzde nadiren kullanılan bir kelimeyi, anlamı, etimolojik kökeni ve kelimenin içinde geçtiği edebi bir alıntıyla takipçilerine “Bazı Kelimler Çok Güzel” sloganı ile sunmaya başladılar. Şu an ‘Lûgat365’ hesabının Twitter’da 140.000 ve Instagram’da 223.000 takipçisi var. İlgi gören sosyal medya hesabı, Galata’da Güzel Kelimeler Dükkânı açmalarına ve bu kelimelerden bez çantalar, defterler, bardak altlıkları üretip satmalarına vesile oldu. 2015 yılı sonunda ise Can Yayınları bu ilham verici ve yaratıcı projeyi kitaplaştırdı. ‘Lûgat365’, artık kelime severlerin kütüphanelerinde, başuçlarında, masalarında.
Lûgat’ta ‘hissikablelvuku’, ‘müşkülpesent’, ‘zevâhir’, ‘ehvenişer’, ‘haslet’, ‘tevâfuk’, ‘lâlüebkem’, ‘mültefit’, ‘zeyrek’ gibi aşina olduğumuz ya da hiç duymadığımız onlarca birbirinden güzel ve ilginç kelime yer alıyor.
Şapparig
Lûgat’ta dikkatimizi çeken bir diğer kelime ise ‘şapparig’. ‘Şapparig’ kelimesi, Hrant Dink’in ilham verdiği ve Ümit Kıvanç tarafından türetilen bir kelime. Lûgatta şöyle tanımlanmış: “Şapur şupur öpen ağabey mânâsına gelen kelime, Ümit Kıvanç tarafından Hrant Dink'i betimlemek için uydurulmuştur. Ağabey ya da erkek kardeş mânâsına gelen Ermenice ahparig kelimesinden türetilmiştir.” Özellikle geçtiğimiz 19 Ocak haftasında sosyal medyada Lûgat 365’in 17. sayfasında yer alan ‘şapparig’ kelimesi, sıkça paylaşıldı... Hatta öyle ki, kelimeyi hemen sahiplenenler, eşini, dostunu ‘yeni lakabın diye’ kelime sosyal medyada yer alır almaz etiketlemeye başladılar.
‘Şapparig’in böyle yaratıcı bir projeden doğan Lûgat’ta yer alması, hem çok manalı, hem de çok değerli. Unutulmaya yüz tutan kelimelerin yanında, Lûgat’ta yeni türemiş bir kelimenin yer alması, bu kelimenin taşıdığı hafızanın aktarılması, yüzlere buruk bir tebessüm konduruyor. Belki Ali halen topu Agop’a atmıyor, ama hiç ummadığımız bir şekilde ‘şapparig’ kelimesi, artık bir lûgatta yer alıyor. Normalleşme, uzlaşma veya karşılıklı anlayış yolunda atılabilecek adımlar, aslında bazen bu kadar basit. Gündelik hayata karışan yaratıcı ve bir o kadar da mütevazı adımlarla duygudaşlık veya karşılıklı anlayışın teşvik edilmesine önemli bir katkı sağlanabilir. Belki bir gün sokakta birisinin bir başkasına ‘şapparig’ dediğini duyacak ve ‘şapparig’ diyen kişiyi, birden şapur şupur öpeceğiz, kim bilir... Neticede, insanın olduğu her yerde, umut da var.
Bazı kelimelerin çok güzel olduğuna şüphe yok, ama şüphe olmayan bir başka şey de, bazı hayallerin, fikirlerin ve niyetlerin de çok güzel olduğu. Bu anlamlı projeyi üretenlerin aklına, fikrine ve ‘şapparig’ kelimesini hayata katmaya çalıştıkları için yüreklerine sağlık.
