‘Masalcı Garo’ olarak tanınan mimar Garo Panos’un ani ölümü sevenlerini üzdü. 6 Aralık Pazartesi günü, 65 yaşında hayata gözlerini yuman Panos’u, meslektaşı ve yoldaşı Zakarya Mildanoğlu’nun yazısıyla uğurluyoruz.
‘Ermeni’ dendiğinde, ‘iyi zanaatkâr, ‘iyi doktor’, ‘iyi değirmenci’, ‘iyi demirci’ gibi onlarca nitelemeyle karşılaşır, konu taş işçiliğine geldiğinde daha da övgü dolu sözlere layık oluruz. Garabed Panos, Kayseri-Talaslı bir ailenin çocuğu olarak, İstanbul Büyükdere’de doğdu. Anneannesi bir kılıç artığı olarak İstanbul’a ulaşabilmiş ve Kumkapı Patrikhanesi’nin karşısında yer alan Vortvots Vorodman Kilisesi’nin perdelerle bölünmüş odalarında hayata tutunmuştu. Daha sonra evlenmiş, kızından da Garabed Panos dünyaya gelmişti. Garabed Panos, o bildik Ermenilerden biri oldu. Boğazdaki takaların sesi, ilk tanıştığı kokular ve balık türleri yaşamının bir parçası oldu, bunlar daha sonra anlattığı ‘masallar’ın satırlarına yansıdı.
Faal siyasi hayat
Büyüdü, mimar oldu. Karakalemin çizgisiyle, sonrasında ahşabın, taşın, kirecin, boyanın kokusuyla tanıştı. Boğaziçi’nde pek çok ahşap yapıya can verdi.
Garabed Panos, bu toprakların sorunlarından da uzak duramadı. Öncelikle meslek örgütü Mimarlar Odası’nda çalıştı, ülkemizdeki teknik elemanların örgütlenmesi için çaba sarf etti. Politik olarak da faaldi. Tarihsel Türkiye Komünist Partisi’ne üye oldu. 12 Mart ve 12 Eylül dönemlerinde hapse girmedi ama çok daha fazlasını yaşadı. Özellikle 12 Eylül döneminde pek çok politik göçmenin yurtdışına çıkışlarında aktif görev aldı.
Pagan döneme dönüş
Bir zaman geldi, Garabed Panos, anneannelerini, dedelerini ve yaşadıklarını hatırladı. Onların şahsında Ermenilerin pagan dönemi tarihiyle ilgilenmeye başladı. Bu dönemin tanrıları, güneş, ay, yıldızlar, dağlar taşlar, börtü böcekler, ağaçlar, dereler, satırlarında su gibi akıp gitti. Ermeni takvimi tarihinden uzak duramadı. Sarkis Seropyan ve Takuhi Tovmasyan’ın başına ‘bela’ kesildi, bıkmadan usanmadan soru sormaya, zaman mefhumu olmadan araştırmaya, yazmaya ve herkesle paylaşmaya başladı. Birer masal lezzetindeki yazılarının sonuna kimi semboller yerleştirerek Ermeni halkının uğradığı kırıma isyan etti. İnternet üzerinden paylaştığı bu yazılar dünyanın dört köşesinden binlerce okuyucu buldu ve ‘Masalcı Garo’ olarak anılmaya başladı.
Garabed Panos, bir çocuk masumluğunda, kırıp dökmeden, yaralamadan, nefret etmeden ama her tür haksızlığa isyan ederek, bu dünyadan göçtü. Sevenleri, meslektaşları, yoldaşları 7 Aralık Salı günü, Mimarlar Odası İstanbul Şubesi’nde bir uğurlama töreni düzenleyip, onunla ilgili anılarını, onun emekten, barıştan yana mücadelesini anlattılar. ‘Masalcı Garo’, Feriköy Ermeni Kilisesi’ndeki ayinden sonra, Ermenilerin de pek az bildiği Bakırköy Ermeni Mezarlığı’nda, anasının yanına defnedildi.”
