ERMENİ SOYKIRIMI

Ankara'da 26 Nisan günü bir panel düzenleniyor."Gidenler ve geride kalanlar" üst başlığıyla duyurulan panel "Türkiye'nin Ermeni Coğrafyası" başlığıyla dinleyicilerle buluşacak.

Ermeni Soykırımı Müzesi-Enstitüsü’nün yeni direktörü Harutyun Marutyan, 22 – 23 Mart tarihlerinde Hrant Dink Vakfı, DVV International ve Friedrich Ebert Stiftung işbirliğiyle düzenlenen ‘Başka bir Gelecek için Hafıza Mekânları, Hafıza Yolları’ konferansında ‘Yüzüncü Yılın Ardından Ermeni Soykırımı Anıtı ve Müzesi’ adlı bir sunum gerçekleştirdi. Etnograf ve tarihçi olan, hafıza üzerine uzun yıllardır çalışan Marutyan’la Ermenilerde soykırım hafızası/travması ve direktörü olduğu Ermeni Soykırımı Müzesi-Enstitüsü’nde yapmayı düşündüğü çalışmalar hakkında konuştuk.

Ermeni Soykırımı sırasında hayatta kalan Ermeni kadın ve çocukların kapatıldıkları evlerden kurtarılmalarını ele alan ‘Soykırımdan Kurtulanlar: Halep Kurtarma Evi Yetimleri’ adlı kitap, İletişim Yayınları’ndan çıktı. Milletler Cemiyeti tarafından 1921’de Halep’te kurulan Halep Kurtarma Evi'nin çalışanları, gelen kadın ve çocukların başlarından geçenlerin not edildiği özel kayıt defterleri tutmuştu. Günümüzde İsvçire’nin Cenevre kentindeki Milletler Cemiyeti Arşivi’nde bulunan 1922- 1930 tarihli bu defterlerde, toplam 1700 civarında kadın ve çocuk hakkında bilgiler yer alıyor. Osmanlı İmparatorluğu’nun hemen her bölgesinden, farklı sosyal ve ekonomik koşullardan gelen bu insanların başlarından geçenleri anlatan kayıt formlarının büyük çoğunluğu tek sayfadan ibaret olup, mağdurların ve ebeveynlerinin isimlerinin yanı sıra doğum yerleri, yaşları ve Halep Kurtarma Evi’ne kabul edildikleri tarihleri içeriyor.

İHD’nin 24 Nisan’da izin verilmeyen basın açıklamasında Ermeni Soykırımından bahseden pankartlar taşıdıkları için gözaltına alınan üç üyesiyle ilgili savcılık kovuşturmaya yer olmadığı yönünde karar verdi. Savcılık, kararında ‘soykırım’ kelimesinin düşünce özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerektiğine dikkat çekti.

Ömer Turan ve Güven Gürkan Öztan’ın birlikte kaleme aldıkları ‘Devlet Aklı ve 1915: Türkiye’deki “Ermeni Meselesi” Anlatısının İnşası’ İletişim Yayınları’ndan çıktı. Kitap 1918’den 2015’e kadar Türkiye’de ‘Ermeni Meselesi’ anlatısının nereden nereye geldiğini çarpıcı bir dille anlatıyor. Turan ve Öztan ile kitaptan yola çıkarak, özellikle günümüzde ‘Ermeni Meselesi’ konusunda siyasi ve bürokratik aktörlerin tutumlarına ve söylemlerine uzanan bir söyleşi yaptık.

1915 Ermeni Soykırımı sırasında yaşanan Musa Dağı Direnişi’ne ait daha önce yayımlanmamış 25 tane fotoğraf bulundu.

İsrail’in merkez partilerinden Yesh Atid’in lideri Yair Lapid, İsrail parlamentosu Knesset’e bir önerge vererek 1915’te olanların “Ermeni Soykırımı” olarak tanınması için çalışacaklarını söyledi.

Almanya’nın Köln şehrindeki Ermeni cemaati tarafından tasarlanan ve geçtiğimiz aylarda Belediye Meclisi tarafından onaylanan Ermeni Soykırımı anıtı törenle açıldı.

1915 Ermeni Soykırımı’ndan sağ kurtulan Antepli Ermeni din adamı Nerses Babayan’ın tehcir sırasında ve sonrasında yaşadıklarını kendi ağzından aktaran, ‘Günlüğümden Sayfalar’, Tarih Vakfı Yurt Yayınları tarafından yayınlandı. Kitabın çevirmeni ve derleyeni, kendisi de Antep ve Antep Ermenileri üzerine çalışan bir tarihçi olan Ümit Kurt’la Babayan’ın günlüğü ve Antep’te 1915-22 döneminde yaşananlar hakkında konuştuk.

‘Türk ve Ermeni Akademisyen Çalıştayı’ (WATS), Michigan Üniversitesi, Güney Kaliforniya Üniversitesi ve Potsdam'daki ‘Lepsiushaus’ tarafından Berlin'deki Avrupa Akademisi'nde 15-18 Eylül tarihlerinde düzenlendi. Ancak çalıştay Türkiye’den Aydınlık gazetesi ve Vatan Partisi’nin başını çektiği milliyetçi grupların engelleme çalışmaları altında cereyan etti. Prof. Fatma Müge Göcek, akademisyen Zeynep Türkyılmaz ve Ohannes Kılıçdağı konferansı Agos içi değerlendirdi.