EMVAL-İ METRUKE

Merkezi Beyrut’ta bulunan Kilikya Katolikosluğu'nın Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı başvuruya yanıt gelmemesi üzerine avukat Cem Sofuoğlu, dosyayı öne alma dilekçesi verdi.

Lübnan Antilyas’taki Kilikya Katolikosluğu, Kozan’daki mülklerinin iadesi için Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yaptı. Kilikya Katolikosluğu’na danışmanlık yapan, Oxford ve McGill üniversiteleri öğretim üyesi hukuk profesörü ve avukat Payam Akhavan, sorularımızı yanıtladı.

Ermeni Apostolik Kilisesi’nin ikinci büyük merkezi olan Lübnan Antilyas’taki Kilikya Gatoğigosluğu, Sis’teki (Kozan) mülklerin iadesi için Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yaptı. Gatoğigosluk, tespit edilen mülklerin iadesini, tespit edilememesi halinde ise 100 Milyon TL tazminat ödenmesini istedi. Davayla birlikte ilk kez bir mülk gaspı Anayasa Mahkemesi’ne taşınmış oldu.

Ermeni meselesine dair çalışmalarda İstanbul’da yürüyen karar süreci kadar, bu politikanın ve kararların yerelde nasıl uygulandığını öğrenmek de giderek önem kazanıyor. Kocaeli Üniversitesi Tarih Bölümü’nden Dr. Oya Gözel Durmaz, Kayseri’de bu sürecin nasıl yürütüldüğü üzerine önemli bir çalışma yaptı. Tarih Vakfı’nın Perşembe Konuşmaları çerçevesinde 19 Mart’ta Kayseri’de emval-i metrukenin el değiştirme süreci üzerine sunum yapan Gözel Durmaz’la Kayseri’de 1915’e giden yolu, 1915’i ve sonrasını konuştuk.

Tarih Vakfı tarafından düzenlenen Perşembe Konuşmaları’nın 5 Mart’taki konuğu Nevzat Onaran oldu. ‘1915’in Şifresi: Emval-i Metruke’ başlıklı bir konuşma yapan Onaran’la, Ermeni Soykırımı’yla başlayan tasfiyeye dayalı ekonomi-politiğin sürekliliğini ve bu sürekliliği sağlayan kanunları konuştuk.

Osman Kaya bu toprakların Müslümanlaş(tırıl)mış Ermenilerden biri. Onu diğerlerinden ayıransa, 15 Temmuz 1968’deki ölümünden sonra da devam eden miras davasının 1970’lerde gazetelere yansıması.

Yıllarca mülkiyet ihlallerine karşı hukuki mücadele yürüten ve en son Diyarbakır Havaalanı arazisinin iadesi davasında, “zaman aşımı engeli”ne karşı Yargıtay’dan karar çıkarmayı başaran Avukat Ali Elbeyoğlu ile konuştuk. ‘Osmanlıdan Günümüze Tapu ve Emval-i Metruke’ kitabının da yazarı olan Elbeyoğlu, önümüzdeki dönemde mülkiyet hakkı ihlallerinin giderileceği konusunda umutlu.

‘1916 Ankara Yangını: Felaketin Mantığı’ kitabının yazarları Taylan Esin ve Zeliha Etöz ile sadece 1916 Ankara Yangını’nı değil, bir toplum mühendisliği yöntemi olarak kullanılan yangınları ve sonuçlarını konuştuk.

Gazeteci Murat Bardakçı, bir TTK yetkilisinin 1915’te verilen tehcir kararı sonrasında tutulan sevk defterlerini Osmanlı arşivlerinden alarak, başka bir kurumun arşivinde sakladığını söyledi. Bardakçı’ya göre, bu iş, resmî bir kararla ilgili değil, bireysel işgüzarlığın sonucu. TTK’nın değişen yönetimi bile, bu belgelerin nerede olduğunu şu an bilmiyor.

Toplumsal Tarih dergisinin Kasım sayısında Ümit Kurt tarafından yazılan makalede yayımlanan 10 Nisan 1919 tarihli belgede, 1915 Ermeni Soykırımı’ndan kurtularak Cebel-i Bereket’e (Osmaniye’ye) geri dönebilen Ermenilere iade edilen mallarının tam listesi bulunuyor.