Toplumsal Tarih dergisinin Kasım sayısında Ümit Kurt tarafından yazılan makalede yayımlanan 10 Nisan 1919 tarihli belgede, 1915 Ermeni Soykırımı’ndan kurtularak Cebel-i Bereket’e (Osmaniye’ye) geri dönebilen Ermenilere iade edilen mallarının tam listesi bulunuyor.
EMRE CAN DAĞLIOĞLU
misakmanusyan@gmail.com
Toplumsal Tarih dergisinin Kasım sayısında Ümit Kurt tarafından yazılan “I. Cihan Harbi Sonrası Ermeni Mallarının İadesi: Cebel-i Bereket Örneği” makalesinde yayımlanan tarihi bir belge, hayli dikkat çekici. 10 Nisan 1919 tarihli belgede, 1915 Ermeni Soykırımı’ndan kurtularak Cebel-i Bereket’e (Osmaniye’ye) geri dönebilen Ermenilere iade edilen mallarının tam listesi bulunuyor. 19 Aralık 1918’de Fransa işgaliyle birlikte bölgeye atanan Askeri Vali Albay Brémond’un gayretleriyle, söz konusu bölgeye geri dönebilen Ermenilere ait olan malların listesinin yanı sıra, belgede, Dörtyol’da ailelerine teslim edilecek Ermeni kadın ve çocuk kalmadığı bilgisi de yer alıyor. Belgeye düşülen 12 Nisan 1919 tarihli ve Cebel-i Bereket Mutasarrıfı Hüsnü Bey imzalı nota göre, Osmaniye’de el konulan tüm mal ve tarlalar sahiplerinden alınıp asıl sahiplerine iade edilmiş. Ayrıca, 18 parça mal varlığı ve tarla da Ermeni cemaatine devredilmiş. Aynı notta, Osmaniye’de iade edilecek başka bir mal varlığı kalmadığı da belirtilmiş. Kurt’a göre, 1921’de Fransa birliklerinin bölgeden çekilmesiyle, malların Ermeni sahiplerine iadesi süreci akamete uğramış ve 1915 yılında çıkarılan Emval-ı Metruke ve Tasfiye Kanunları’na geri dönüş yapılarak, mallara tekrar el konulmuş.
