ABD, soykırımın 100. yılı olan 2015’ten önce Gazir halısını sergileme kararının Türkiye’ye bir mesaj olduğu yorumları yapılırken, Beyaz Saray’ın sergi sırasında soykırım kelimesini kullanıp kullanmayacağı merak konusuydu. Sergilenmeye başlanan halının açıklama panosunda Ermeni soykırımından bahsedilmedi.
EMRE CAN DAĞLIOĞLU
misakmanusyan@gmail.com
1915 Ermeni Soykırımı’nın simgesi olarak görülen ve ‘Ermeni Yetim Halısı’ olarak da bilinen Gazir Halısı, Beyaz Saray Ziyaretçi Merkezi’nde 18 Kasım’da teşhir edilmeye başlandı. 23 Kasım’a kadar teşhirde kalacak olan halı, ‘ABD’ye Teşekkür: Yurt dışındaki Amerikan Cömertliğinin Minnettarlığı Olarak Başkanlara Üç Hediye’ başlıklı sergi kapsamında, 1930’da dönemin ABD Başkanı Herbert Hoover’a Fransa’dan gönderilen vazo ile 2010’daki Fukushima felaketinden sonra Japon halkı tarafından Barack Obama’ya gönderilen şeffaf plastik içindeki çiçeklerle birlikte sergileniyor.
ABD'nin, soykırımın 100. yılı olan 2015’ten önce halıyı sergileme kararının Türkiye’ye bir mesaj olduğu yorumları yapılırken, Beyaz Saray’ın sergi sırasında soykırım kelimesini kullanıp kullanmayacağı merak konusuydu. Gazir Halısı’nın yanında yer alan açıklama panosunda yer alan halıya dair tarihi bilgilerde Ermeni soykırımından bahsedilmedi. Ayrıca halıyı dokuyan yetimler için “I. Dünya Savaşı sırasında yetim kalanlar” ifadesi kullanıldı.
Halının sergilenmeye başlanmasıyla ilgili Ulusal Basın Kulübü’nde düzenlenen toplantıya, kongre üyeleri Adam Schiff, David Valadao, Judy Chu, David Cicilline, Katherine Clark, Jim Costa, James McGovern ve John Sarbanes katıldı. Toplantıda yapılan konuşmalarda halının sergilenmesinin Ermeni toplumu için “tarihi bir gün” olduğuna vurgu yapılarak, ABD’nin 1915’te 1,5 milyon Ermeni’nin öldürüldüğünü hiçbir zaman inkâr etmediğinin ve şimdi de 1915’i soykırım olarak tanıması gerektiğinin altı çizildi. Demokrat Parti Temsilcisi Adam Schiff ise bu halının “insanların öldürüldüğünü reddedenlerin iddialarına verilebilecek en güzel ve sessiz delil” olduğunu söyledi.
Gazir Halısı, Ermeni Soykırımı sonrasında Anadolu’daki yaklaşık 22 bin yetime yardım sağlayan Near East Relief’in Lübnan Gazir’de bulunan yetimhanesinde Near East Relief ve Amerikan halkına yardımlarından ötürü teşekkür etmek amacıyla dokunmuştu. Cennet Bahçesi’ni tasvir eden 3,5x5,8 metre boyutlarında, 4 milyon ilmek içeren ve 18 ayda tamamlanan halı, 1925’te dönemin ABD Başkanı Calvin Coolidge'e sunulmuştu. Başkan Coolidge’in 1929’da görev süresi sona erdiğinde onun kişisel eşyası olarak saraydan çıkan, ancak ailesinin hediyesi olarak 1982’de Beyaz Saray’a dönen halı, o dönemden bu yana iki kere sergilenmişti.
