“Ermenilerin esas tarihinin farkında olmayan Türkiye toplumunda yaşarken düşünüyorum. O toplum küçük küçük binlerce Ermeni çakıl taşıyla döşenmiş. Elimizdeki sadece yüz yıllık bir inkâr değil, daha fazlası...”
VALÉRIE TORANIAN
| VALÉRIE TORANIAN: Valérie Toranian 1920’lerin başında Marsilya’ya ulaşan bir ailenin çocuğu. Ermeni bir baba ile Fransız bir annenin kızı olarak Marsilya’da dünyaya geldi. İlk yazılarını Elle dergisinde yazmaya başladı. 2002'den beri de Elle dergisinin genel yayın yönetmenliğini sürdürüyor. |
Tüm o gizli Ermenileri ve köklerine ilişkin tek kelime duymadan, Türk ailelerin yanında büyüyen Ermenileri düşünüyorum. Bugün, onların çocuklarını ve torunlarını, Ermenilerin esas tarihinin farkında olmayan Türkiye toplumunda yaşarken düşünüyorum. O toplum küçük küçük binlerce Ermeni çakıl taşıyla döşenmiş. Elimizdeki sadece yüz yıllık bir inkâr değil, daha fazlası. Bugünkü Türkiye toplumunu yaratan belli çarklar, istemli veya istemsiz olarak iç içe geçmiş dokular var. Karmaşık ve hiçbir şeye benzemiyor. Bu durum beni yakından ilgilendiriyor, zira bizim dinamiğimiz onun dinamiği içinden doğacak. İki ödevimiz olduğuna inanıyorum; hatırlamak ve iyimser olmak. Yok yere ölmüyoruz, çünkü yaşıyoruz.
Babam, Marsilya'da, annesi, yani benim babaannem, kendisini Fransa'ya sürgüne götüren gemiden indiğinde dünyaya gelmiş. Annesi soykırımdan kurtulmuş ve diğer Ermeni mültecilerle birlikte bir süre Halep'te yaşamış. Babaannem hayatımdaki temel figürdür. İyi olduğumda, kötü olduğumda hep onu, sahip olduğu kadın kimliğini, cesaretini ve metanetini düşünürüm. Annem Ermeni değil. Ermeniyle evlenmiş ve beraberinde onun kültürü, tarihi ve mücadelesiyle birleşmiş. Bazen düşünürüm; annem tüm o insanlar arasında en çok Ermeni olanıydı. Çünkü bunu kendi seçti! Annem ve babaannem çok farklı iki kadındı ama ikisi de çok güçlüydü. Biraz olsun bu gücü aktarmayı umut ediyorum.
Weaves that created Turkey of today
Valérie Toranian
I think about all these crypto-Armenians and Armenians who grew up in Turkish families in the silence of their origins. I think about all of their children and grandchildren who are now involved in the Turkish society often with an ignorance of their own history. There are thousands of small pebbles Armenians in Turkish society. There are not only 100 years of denial. Or rather there are 100 years of denial but also meshes and voluntary or involuntary weaves that created the Turkish civil society of today. It is complex, disparate, it interests me because its dynamic gives born to ours. I think we have a double duty to remember the past and keep optimism. We do not die for nothing because we are alive.
My father was born in Marseille, out of the boat that took her mother, my grandmother to France. She survived the genocide, lived hidden in the city of Aleppo in the midst of Armenian refugees hunted by police. My grandmother is a central figure in my life. When I'm good, when I'm bad, I think about her. I think about character of the woman she was. Her courage and resilience. My mother is not Armenian. She married an Armenian, also with his culture, history, struggles. Sometimes I think that she is the most of all Armenian. Because she chose it to be! My mother and grandmother are two women so different but so strong. I hope to convey some of their strength.
Արդի Թուրքիան կառուցող անիւները
Վալերի Թորանեան
Կը մտածեմ բոլոր թաքուն հայերուն եւ թուրք ընտանիքներուն մէջ հասակ առած ու իրենց ծագումին մասին լուռ մնացած հայերուն մասին։ Կը մտածեմ անոնց բոլոր զաւակներուն եւ թոռներուն մասին, որոնք այսօր թրքական հասարակութեան մաս կը կազմեն՝ յաճախ առանց տեղեակ ըլլալու իրենց պատմութեան։ Հայերու հազարաւոր մանր խճաքարեր կան թրքական հասարակութեան մէջ։ Միայն հարիւրամեայ ժխտում չկայ։ Կամ աւելի ճիշդ՝ կայ հարիւրամեայ ժխտում, բայց նաեւ օղակներ ու կամայ եւ ակամայ հիւսկեր, որոնք կազմաւորած են Թուրքիոյ ներկայ քաղաքացիական հասարակութիւնը։ Բարդ է, հակադրուած, զիս կը հետաքրքրէ, քանի որ այս ուժը ծնունդ կու տայ մեր ուժին։ Կը կարծեմ, որ պարտականութիւնս կրկնապատիկ է՝ անցեալը յիշելու եւ լաւատես մնալու։ Չենք մեռնիր վասն ոչինչի, պարզապէս քանի որ ողջ ենք։
Հայրս ծնած էր Մարսէլ, այն նաւուն մէջ, որ իր մօրը՝ մեծ մօրս, ֆրանսա տարած էր։ Մեծ մայրս ազատուած էր ցեղասպանութենէն եւ ապաստանելով Հալէպ,ապրած էր հայ գաղթականներուն հետ։ Մեծ մայրս կեանքիս հիմնական տիպարն է։ Երբ լաւ կը զգամ, իր մասին կը մտածեմ։ Կը մտածեմ իր անհատականութեան մասին, իր քաջութեան եւ տոկալու կարողութեան մասին։ Մայրս հայ չէ, հայու հետ պսակուած է, կը հետաքրքրուիմ անոր մշակոյթին, պատմութեան, պայքարին հետ։ Որովհետեւ մայրս ընտրեց այդ մէկը ընել։ Մայրս եւ մեծ մայրս երկու շատ տարբեր, բայց զօրաւոր կիներ են։ Յուսամ օր մը կը փոխանցեմ անոնց զօրութենէն բաժին մը։
