Ekümenik Patrikhane 31 Ağustos’ta çok önemli bir ziyaretçiyi ağırladı. Moskova Patriği Kirill, Ukrayna Kilisesi sorununu görüşmek üzere Ekümenik Patrik Bartholomeos tarafından kabul edildi. Görüşme üç saate yakın sürdü. İki taraf Ukrayna Kilisesi’nin nihai statüsünü kendi açılarından değerlendirdi. Ekümenik Patrikhane, bu görüşmede Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin tarihi ve hukuki açıdan otonom bir statüye sahip olduğu tezini öne çıkarırken, Moskova’nın Ukrayna’nın ‘dini bağımsızlık’ taleplerine karşı çıkmaması gerektiği görüşünü savundu. Moskova Patriği ise meselenin bu ülkenin Rusya ile bütünleştiği 17. yüzyılda çözümlenmiş olduğu ve Ekümenik Patrikhane’nin bu meselede ya Rusya’nın yanında yer alması ya da tarafsız bir tavır sergilemesi gerektiği görüşünü savundu. Ortak bir sonuca ulaşılamayan görüşme sonrasında, Moskova Patriği, Ekümenik Patrik Bartholomeos ile ortak yemeğe katılmadan Rusya’ya döndü.
Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsız statüsü ile ilgili tartışmalar 1686’dan beri devam ediyor. Ukrayna’nın Rusya ile bütünleştiği süreçten günümüze dek bu tartışmalar son bulmadı. Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko, Ekümenik Patrikhane’den Ukrayna Ortodoks Kilisesi’nin bağımsızlığını tanımasını talep ediyor.
25 yıllık sorun
Ekümenik Patrikhane’den üst düzey bir yetkili, yaşanan gelişmeleri Agos okurları için değerlendirdi. Görüştüğümüz yetkili, öncelikle Ukrayna Kilisesi’nin bağımsızlığı konusunun 25 yıllık bir geçmişi olduğunu vurguladı. Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından Ukrayna’nın bağımsız bir devlet olmasıyla ortaya çıkan sorunla ilgili olarak Ekümenik Patrikhane, Moskova ile diyalog arayışındaydı. Moskova Patrikliği kendisini güçlü hissederek diyaloğa yanaşmadı ve Ukrayna Kilisesi’nin bağımsızlık taleplerini görmezden geldi. Öte yandan son yıllarda Ukrayna ve Rusya arasındaki ilişkiler gerginleşirken Ukrayna’daki Ortodoks Kilisesi çok iyi organize olarak bağımsızlık talebinde ısrar etti.
Görüştüğümüz üst düzey yetkili sözlerine şöyle devam etti. “Ekümenik Patrikhane olarak Ukrayna Kilisesi’nin taleplerini yerine getirme yetkisi bizdedir. Elbette bunun siyasi boyutu da var. Ukrayna bağımsız bir devlet. Ukrayna devleti de bu talebi paylaşıyor. Biz de geçen Nisan’da Ukrayna’dan gelen bu bağımsızlık talebini kabul edeceğimizi ilan ettik. Böyle olunca Moskova Patriği zor durumda kaldı. İstanbul’a gelerek bize Moskova ve Ekümenik Patrikhane arasında konuyla ilgili karma komisyon kurulmasını önerdi. Ancak bunun için çok geç çünkü Ukraynalılar bunu istemiyor. Öte yandan Ukrayna’da durum oldukça gergin. Rusya Kırım’ı ilhak etti. Ukrayna’nın doğusunda Rus askeri birlikleri var. Bu şartlarda bu tür bir komisyona Ukraynalılar sıcak bakmıyor. Moskova Patriği, Ukraynalıların bu talebinin Ortodoks dünyasını böleceğini iddia etti. Ekümenik Patrik Bartholomeos da kendisine 2016’da Girit’te toplanan Ortodoks zirvesine katılmış olsalardı bu konunun daha önce çözülebileceğini söyledi.”
‘Prosedür başlattık’
Ekümenik Patrikhane ile Mosokova arasında yaşanan Ukrayna geriliminin geleceğini sorduğumuz yetkili bu konuda da şöyle konuştu: “Biz Ekümenik Patrikhane olarak Ukrayna Kilisesi’yle ilgili prosedürü başlattık. Kilise literatüründe ‘Tomos’ adı verilen bağımsızlık yetki belgesinin muhatabı olan Ukrayna Kilisesi’nin episkoposları, metropolleri Moskova Patrikliği tarafından cezalı konumundalar. İstanbul’dan Ukrayna’ya ‘eksarh’ unvanı vereceğimiz birkaç metropolit göndereceğiz. Bu metropolitler, Ukrayna Kilisesi’ndeki sorunların çözümü için gayret gösterecekler. Sorunun ne zaman çözüleceği konusunda ise bugünden kesin bir tarih vermek mümkün değil.”
