İstanbul Balat’taki tarihi Sveti Stefan Kilisesi (Demir Kilise), yedi senelik bir restorasyonun sonunda dün kapılarını açtı.
1898 yılında inşa edilen, dünyanın tek demirden kilisesi olan Bulgar Kilisesi Sveti Stefan Kilisesi, dün Cumhurbaşkanı Erdoğan, Başbakan Yıldırım ve Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov’un katılımıyla açıldı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) katkılarıyla 2011 yılından başlayan restorasyon kapsamında Demir Kilise'nin yüzde 90’ı elden geçirildi. Yapılan çalışmalar kapsamında Demir Kilise'nin taşıyıcı sistem güçlendirme, dış cephe koruma ve restorasyon, iç restorasyon ile çevre düzenlemesi yapıldı.
Tüm parçaları Viyana'da dökülüp, Tuna Nehri ile Karadeniz üzerinden İstanbul’a getirilen ve Haliç'te monte edilerek 1898’de ibadete açılan Sveti Stefan Kilisesi’nin tepesindeki altın yaldızlı ahşap aksamı hariç, tamamı demirden. Arjantin ve Avusturya'daki benzerleri zaman içinde yok olunca İstanbul'daki Sveti Stefan Kilisesi, dünyadaki tek demir kilise olarak kalmıştı.
Açılış töreninde konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan şunları söyledi:
“Son 15 yılda ülkemizdekilerin yanı sıra Balkanlar, Orta Doğu, Kuzey Afrika, Güney Asya, Orta Asya ve Doğu Avrupa'yı içine alan geniş bir coğrafyada 5 binden fazla eserin restorasyonu Türkiye'nin katkılarıyla gerçekleşmiştir. Son dönemde, ülkemizde Edirne'deki Büyük Sinagog, Gökçeada'daki Aya Nikola Kilisesi, İskenderun'daki Süryani Katolik Kilisesi, Diyarbakır'daki Sur Ermeni Protestan Kilisesi, Gaziantep'teki Nizip Fevkani Kilisesi, Cunda'daki Taksiyarhis Kilisesi, Edirnekapı'daki Aya Yorgi Kilisesi'nin bulunduğu 14 ibadethane onarımdan geçirilmiştir. Demir Kilise bu işin finalidir, son örneğidir.”
"Biz inancı ve kökeni ne olursa olsun herkesin özgürce ibadetini yapabilmesini devletlerin sorumluluk alanında olduğuna inanıyoruz. Türkiye restorasyon alanında son derece birikimli ve tecrübeli bir ülkedir. Bulgaristan’daki tarihi vakıf eserlerinde tamire ihtiyaç olduğunu görüyoruz. Demir Kilise’de olduğu gibi bu onarımları birlikte yapabiliriz. Demir Kilise’nin restorasyonunda emeği geçenleri tebrik ediyorum."
Başbakanı Binali Yıldırım da “167 cemaat vakfına ait bin 29 eser, varlık cemaat vakıflarına aktarılmış ve geçmişten beri gelen bu önemli sorun da ortadan kaldırılmıştır. Demir Kilise'nin restore edilerek Hristiyan vatandaşların hizmetine sunulması ülkemizde dinlere karşı ecdadımızdan gelen ve bugün de devam eden hoşgörünün en güzel numunesidir. Ülkemizde değişik inançlara sahip vatandaşlarımızın ibadetlerini en iyi şekilde yapabilmesi, toplumsal uyum, barış ve huzur içinde bir arada yaşaması, hükümetimizin önem verdiği konuların başında gelmektedir.15 yıllık hükümetlerimiz döneminde tarihi değerlerimize, geçmişten gelen kültür mirasına verdiğimiz önem sayesinde 5 bine yakın eser ihya edilmiş ve gelecek kuşaklara taşınması sağlanmıştır” dedi.
Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov da konuşmasında, "Cumhurbaşkanı Erdoğan bir söz vermişti ve bugün bu sözünü yerine getiriyor. Minnettarım size Sayın Cumhurbaşkanı" diye konuştu. Borisov Türkiye-AB ilişkilerine de değindi:
“Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Macron'la yaptığı görüşmeyi büyük bir ilgiyle izledik, Dışişleri Bakanı'nın temaslarını izliyoruz. 2018 yılında Türkiye ile AB ilişkilerinin normalleştirilmesi, iyileştirilmesi için çaba harcamamız lazım.”
Yapılan konuşmalarda kilisenin Ermeni mimarı Hovsep Aznavur’dan hiç bahsedilmemesi dikkat çekti.
Hovsep Aznavur yapıtları
Sveti Stefan Bulgar Kilisesi’nin mimarı Hovsep Aznavur, 19. yüzyılda birçok önemli mimari eseri inşa etmişti. Demir Kilise dışında Galatasaray’da bulunan Mısır Apartmanı, Sirkeci’de bulunan tarihî Sanasaryan Han, bugün Kadir Has Üniversitesi’nin faaliyet gösterdiği Cibali Tütün Fabrikası ve Heybeliada’da bulunan Abbas Hilmi Paşa Köşkü, Hovsep Aznavur’un imza attığı yapıtlar arasında yer alıyor.
