Yaklaşık bir hafta önce satışa çıkan Ermenistan yapımı 'Armphone' akıllı telefon, ülkede bilgi teknolojisinin son yıllarda yükselişe geçmesinin kanıtı.
Ermenistan'da bilgi teknolojisi Hükümet verilerine göre 2015'te birçok yeni işkolu yaratıp gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) yaklaşık yüzde 5'ini üretti. Sektör 2010 yılında GSYH'nin sadece yüzde 1.7'sini oluşturuyordu. Bilgi teknolojisi endüstrisi 2008-2014 arasında yılda ortalama yüzde 22 büyüyerek Ermenistan ekonomisinin en hızlı büyüyen sektörü oldu. Yaklaşık bir hafta önce satışa çıkan Ermenistan yapımı 'Armphone' akıllı telefonu ise bu gelişimin kanıdı.
Uluslararası teknoloji devleri Ermenistan'da
Synopsys, National Instruments, Mentor Graphics ve VMware gibi Amerikalı teknoloji devlerinin yerel şubeleri sektörde önemini koruyor. Geçtiğimiz yıl başka çokuluslu şirketler de Ermenistan'da varlık göstermeye başladı. Dünyanın en büyük ikinci yazılım üreticisi Oracle, 2014 yılının Kasım ayında Yerevan'da bir şube açarken, lider bir bilgisayar ağı donanımı üreticisi olan Tayvan merkezli D-Link şirketi de geçtiğimiz mayıs ayında Gümrü'de yeni kurulan araştırma ve geliştirme merkezinin açılışını yaptı.
Yerel şirketler güçleniyor
Sektördeki ithalat odaklı büyüme, yurt içinde büyüyen Ermeni şirketleri tarafından yönlendirilmeye başladı. 2007 yılında veya sonrasında kurulan 250'den fazla şirketim bazıları uluslararası başarı kazanmış durumda. Bu yeni şirketlerden biri olan PicsArt, fotoğraf düzenleme ve paylaşma alanında dünyanın en popüler mobil uygulamalarından biri haline geldi. Aylık 60 milyon kullanıcısı olan Yerevan merkezli şirket, ABD'li bir girişim sermayesi firması olan Sequoia Capital'den 10 milyon dolar fon almayı başardı; daha sonra da 2015 yılında Forbes dergisinin dünyanın "en ateşli 50 startup'ı" listesine girdi. Forbes'e göre PicsArt'ın şu anki değeri 250 milyon dolar, ki bu miktar Ermenistan şirketleri standartlarının çok üstünde.
Başka bir mobil uygulama geliştirici olan ARLOOPA, 2015'in Haziran ayında California'da düzenlenen 'Zenginleştirilmiş Dünya Fuarı'nın en iyi 9 katılımcısından biri oldu.
Ermenistan'ın yerel bilgi teknolojileri şirketlerinin işleri Apple Store'da da yer alıyor. Bir Ermenistan şirketi olan Triada Studio'nun 'Shadowmatic' adlı bulmaca oyunu Apple'ın her yıl verdiği en iyi tasarım ödülünü kazandıktan sonra Haziran ayında manşetlerde yer aldı.
Devlet yerel şirketleri destekliyor
Yaklaşık 3 milyon nüfusu olan Ermenistan, tarım ve hizmet ağırlıklı, 10 milyar dolarlık ekonomisinde yüksek teknolojinin payını arttırmaya çalışıyor. Ermenistan hükümeti bilgi teknolojileri sektöründeki yüksek büyüme oranlarını gelecek yıllarda da korumak için startup şirketlerinin ne kadar önemli olduğunun farkında. Aralık 2014'te 30'dan fazla çalışanı olan yeni bilgi teknolojileri şirketlerine önemli vergi muafiyeti sağlayan bir tasarı parlamentodan geçti. 2019'un sonuna kadar geçerli olacak olan vergi muafiyetleri, hükümet yetkilileri ve bilgi teknolojileri endüstrisi yöneticilerinden oluşan özel bir komisyon tarafından vaka bazında değerlendirme yapılarak veriliyor.
İstihdam yaratılıyor, kadro hazırlanıyor
Azatutyun.am'in haberine göre, Ermenistan Ekonomi Bakanlığı, ülkede iş yapan 450 bilgi teknolojileri şirketinin toplam kazancının neredeyse yüzde 20 arttığını açıkladı. Bilgi teknolojileriyle ilgilenen bakanlık görevlileri, sektörün şu anda yaklaşık 15 bin kişiyi istihdam ettiğini söylüyor; bunlardan 13 bini yazılımcılar ve diğer ileri teknoloji mühendislerinden oluşuyor. Sektörde tahminen 2 bin tane açık poziyon var. Bu, uzun zaman çift haneli işsizlikten muzdarip olmuş bir ülke için oldukça sıradışı bir durum. Bilgi teknolojileri sektöründe çalışmak için üniversite mezunlarının çoğu, ek bir eğitim almak zorunda kalıyor.
Devlet, 2008'den bu yana 80 devlet okulunda verilen bilgi teknolojileri dersleriyle bu sorunu çözmeye çalışılıyor. 12 yaş ve üstü yüzlerce Ermeninstanlı öğrenci Yerevan'daki Tumo Yaratıcı Teknolojiler Merkezi'de eğitim görüyor; öğrencilerden çoğu bilgisayar programcılığı, robot bilimleri ve animasyon eğitimi alıyor. TUMO 2015'te Gümrü'de ve Karabağ'ın başkenti Stepanaker'te şube açtı. 2016'da Ermenistan'ın üçüncü büyük şehri olan Vanadzor'da ve Noyemberyan'da birer Tumo şubesi açılması bekleniyor. Bu derslere katılan birçok öğrencinin mezun olur olmaz BT şirketlerinde çalışabilecek durumda olacağı öngörülüyor.
Ermenistan'dan ilk akıllı telefon
Ermenistan'da üretilmiş ilk akıllı telefon 6 Haziran'da satışa çıktı. Böylece Ermenistan, Güney Kafkasya'nın yüksek teknoloji başkenti olma yolunda bir adım daha atmış oldu.
“Armphone” adını taşıyan akıllı cihazın ful HD ekranı var. Telefonun özelliklerine göre fiyat $100-$300 arası değişiyor. Ermenistan'ın akıllı telefon üretiminde ilk adımı atan “Technology and Science Dynamics”in (TSD) kurucu-yöneticisi telefonun dünyada üretilen akıllı telefonlardan bir farkı olmadığını dile getiriyor. Akıllı telefonu çıkartan TSD, telefonda ünlü Ermeni bestecilerin müzik parçalarından oluşan melodilerin bulunduğunu belirtiyor.
Armphone üretimi ile Ermenistan eski Sevyet ülkeleri arasında ikinci oluyor. Üretime ilk başlayan Rusya. Akıllı telefonu çıkaran şirket TSD, daha önce Armpad adlı Android işletim sistemine sahip tableti üretmişti.
