Mardin’in Kırmızı Kilise olarak bilinen Surp Kevork Ermeni Katolik Kilisesi, “Avrupa’nın Risk Altındaki 7 Kültür Varlığını Koruma Programı”na alındı. Avrupa’nın kültürel mirasıyla ilgili farkındalık yaratmaya çalışan Avrupa Kültürel Miras Kuruluşları Federasyonu’nun (Europa Nostra) Türkiye ayağı, kilisenin restore edilmesi için destek çağrısı yapıyor.
Europa Nostra Türkiye Derneği, kilisenin restore edilmesi için kampanya yürütüyor. Dernek, kilisenin restorasyonu için kampanya başlattı. Europa Nostra Türkiye’den Prof. Dr. Nuran Zeren Gülersoy, projelendirme çalışmalarının yapıldığını çalışmaların tamamlanması ve restorasyon için maddi destek gerektiğine dikkat çekti. Gülersoy, maliyetin karşılanması için çalışmalar yapmak istediklerini ve bu konuda çeşitli görüşlere ihtiyaç duyduklarını söyledi.
Restorasyon Uzmanı Yüksek Mimar Amine Alkan Reis, Surp Kevork Ermeni Katolik Kilisesinde uzun süredir çalışma yürütüyor. Kilisenin tarihi, öncemi ve tahrip edilme süreçlerini de çalışan Reis, restorasyon çalışmalarıyla ilgili bilgi verdi.
5. yüzyıldan kalma
Amine Alkan Reis, kilisenin 1915’in ardından bir daha kilise olarak kullanılamadığına dikkat çekerek şunları söyledi:
“Surp Kevork Kilisesi, Mardin’deki en eski ibadethanelerden birisidir. Yapının ilk formu, 5.yüzyılın başlarına tarihlenmektedir. 1822’de Piskopos Hovakim Tazbazyan, kiliseyi tamir ettirirken, kilisenin MS 420 yılında yapıldığına dair mermer bir kitabe bulunmuş. 19. yy’a kadar Surp Krikor Lusavoriç adıyla bilinen kilisenin, sonradan Surp Kevork Ermeni Katolik Kilisesi adını aldığı Ermeni Patrikhanesi kaynaklarında yer alıyor. Kilisenin, 1822’de yapılan tamirle bugünkü formunu aldığı tahmin ediliyor. Kilise, 1915’in hemen ardından yetimhane ve askeri kışla olarak kullanılmış. Kilisenin kütüphanesi, askeri kışla olarak kullanıldığı dönemde yakılmış. Askeriyenin kullanımındayken kiliseye ciddi müdahalelerde bulunulmuş. Ayrıca, 2002 yılında Ermeni toplumunun kendi imkânlarıyla yaptırdığı onarım da kiliseye büyük zarar vermiş.”
Hazırlık süreci
Kilisenin restore edilebilmesi için gerekli hazırlık ve tespit süreçleri, uzmanların desteğiyle yapıldı. Restorasyon Uzmanı Yüksek Mimar Amine Alkan Reis, kiliseyle ilgili yaptığı çalışmaların ardından ayrıntılı rölövesini hazırladı; ancak kilisenin restorasyonu için yaklaşık 6 milyon liralık bir bütçeye ihtiyaç var. Kilisenin mülkiyeti, Mardin Surp Kevrok Kilisesi Vakfı’na ait. Kilise vakfının bu bütçeyi denkleştirmesi ise mümkün değil. Kültür Bakanlığı veya Vakfılar Genel Müdürlüğü’nden destek alınamamış.
İbadethane olmalı
Kilise vakfı, kilisenin restore edildikten sonra ibadethane olarak kullanılmasını istiyor. Cemaatin sayısı az olsa da önemli bayramlarda ibadet etmek istiyorlar. Kerabayzar Levon Zekiyan da kilisenin ibadethane olarak kullanılmasını isteyenlerden; ancak, kilisenin çeşitli kültürel etkinliklerin de yapılabileceği bir işlev kazandırılabileceği görüşünde.
