Bilgi Üniversitesi akademisyenlerinden Soykırım Konferansı sansürüne karşı açıklama

İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden 100 akademisyen, ‘Ermeni Soykırımı: Kavramlar ve Karşılaştırmalı Perspektifler’ başlıklı konferansın engellenmesi üzerine bir açıklama yayımlayarak, engellemeyi akademik ve demokratik özgürlükler açısından kabul edilemez bulduklarını belirtti.

"İstanbul Bilgi Üniversitesi akademisyenleri" imzasıyla yayımlanan açıklamada, “Ermeni Soykırımı ya da başka bir konuda vakıf ya da devlet üniversitelerinde yapılacak herhangi bir akademik faaliyete siyasi, idari veya ekonomik erk sahiplerinin herhangi bir engelleyici müdahalesini akademik ve demokratik özgürlükler açısından kabul edilemez buluyoruz” deniyor.

Aynı üniversitenin 2005 yılında Boğaziçi Üniversitesi’nde yapılması engellenen ve Ermeni meselesini eleştirel olarak ilk defa masaya yatıran bir konferansın o dönem Bilgi’de yapılabildiğini hatırlatan akademisyenler, “on yıl sonra yine baskılar neticesinde bu konferansın Bilgi Üniversitesi’nde yapılamıyor olması ve tersine bir göç yaşamak zorunda kalması, üniversitemizin kurumsal kimliği ve akademik özgürlükler karnesi açısından hiç şüphesiz ki bir geriye gidiştir ve tamiri gerektiren bir hasar yaratmıştır” ifadelerini kullandı. 

Açıklamada, konferansın engellenmesi yönündeki baskının ABD'deki kimi derneklerden geldiğine yönelik iddia da hatırlatıldı ve konunun açıklığa kavuşturulması talep edildi. 

“Akademik özgürlük, tam da tartışmalı ve genel kabul görmeyen konuların tartışmaya açıldığı anda en üst düzeyde korumayı gerektirir” denen açıklamada Bilgi Üniversitesi’nin tavrı eleştirilerek; “Bilgi Üniversitesi Yönetimi’nin almış olduğu tavır, maalesef akademik özgürlüklerden yana değil, hâkim öğretinin dayattığı sınırlardan yana olmuştur” dendi.

100 akademisyenin imza attığı metnin tamamı şöyle: 

Biz aşağıda imzası bulunan İstanbul Bilgi Üniversitesi akademisyenleri olarak kamuoyuna duyurmak isteriz ki:

•  26 Nisan 2015 tarihinde üniversitemizin Tarih Bölümü, University of California at Los Angeles (UCLA) ve Tarih Vakfı’nın üçlü ortak akademik etkinliği olarak üniversitemizde gerçekleştirilmesi planlanmış olan “The Armenian Genocide: Concepts and Comparative Perspectives” [Ermeni Soykırımı: Kavramlar ve Karşılaştırmalı Perspektifler] başlıklı konferansın, bütün hazırlık ve başvuru sürecinde şimdiye kadar diğer akademik konferanslar için uygulanan prosedürler izlenmiş olmasına rağmen ve eğer bir eksiklik görüldüyse bu eksiklikleri tamamlamak için yeterince süre varken, Bilgi’de yapılmasının engellenmiş olmasını derin bir üzüntü ve kaygı ile karşıladık. (Doyurucu bir açıklama yapması için 73 akademisyenimizin imzalamış olduğu bir dilekçeyi rektörlüğümüze sunmuştuk.)

•  2005 yılında Türkiye’de bu konuda ilk eleştirel konferans olan ve Boğaziçi, Bilgi ve Sabancı üniversiteleri işbirliği ile düzenlenen “İmparatorluğun Çöküş Döneminde Osmanlı Ermenileri: Bilimsel Sorumluluk ve Demokrasi Sorunları” başlıklı konferansın Boğaziçi Üniversitesi’nde yapılması idari mahkeme kararı ile engellenmişti. O dönemde akademik ve demokratik özgürlükleri korumak adına ve birçok risk üstlenerek bu konferansın Bilgi’ye taşınarak gerçekleştirilmesi mümkün olmuştu. On yıl sonra yine baskılar neticesinde bu konferansın Bilgi Üniversitesi’nde yapılamıyor olması ve tersine bir göç yaşamak zorunda kalması, üniversitemizin kurumsal kimliği ve akademik özgürlükler karnesi açısından hiç şüphesiz ki bir geriye gidiştir ve tamiri gerektiren bir hasar yaratmıştır.

•  Bu konferansın engellenmesine yönelik baskının, ABD'deki kimi derneklerden kaynaklanarak üniversitemizin uluslararası idari mekanizmaları üzerinden üniversitemize ulaştığı yönündeki iddianın açıklığa kavuşturulmasını, doğru değilse tekzip edilmesini elzem buluyoruz.

•  Ermeni Soykırımı ya da başka bir konuda vakıf ya da devlet üniversitelerinde yapılacak herhangi bir akademik faaliyete siyasi, idari veya ekonomik erk sahiplerinin herhangi bir engelleyici müdahalesini akademik ve demokratik özgürlükler açısından kabul edilemez buluyoruz. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin 27 Mayıs 2014’de Mustafa Erdoğan ve diğerleri davasında belirttiği gibi: “... araştırma ve eğitim özgürlüğü, ifade özgürlüğünü, bilgi yayma, hiçbir kısıtlama olmaksızın araştırma yapma ve doğruları paylaşma özgürlüğünü güvence altına almalıdır (...) Bu özgürlük sadece akademik veya bilimsel araştırma ile sınırlı değildir, aynı zamanda akademisyenlerin araştırma ve profesyonel uzmanlık alanlarında tartışmalı veya benimsenmeyen fikirleri bile özgürce ifade edebilmesine kadar uzanır.” Özetle akademik özgürlük, tam da tartışmalı ve genel kabul görmeyen konuların tartışmaya açıldığı anda en üst düzeyde korumayı gerektirir.

•  Bu bakış açısıyla, Bilgi’nin kurumsal web sitesinde de yer alan “Akademik Özgürlük” bildirgesine sahip çıkıyoruz: “Üniversite’nin akademik kadrosu ve öğrencileri, hâkim öğretinin dayattığı sınırlamalara tâbi olmaksızın, öğretme, tartışma, akademik ve yaratıcı çalışma ve hizmet özgürlükleri ile araştırma yapma ve bu araştırmanın sonuçlarını yayma ve yayımlama özgürlüklerine, dolayısıyla, kişisel görüşlerini açıklama, kurumsal sansürden korunma veya temsili nitelikte akademik kurullarda yer alma özgürlüğüne sahip olma hakkını kapsayan akademik özgürlüklere sahiptir.” Söz konusu konferansa ilişkin olarak Bilgi Üniversitesi Yönetimi’nin almış olduğu tavır, maalesef akademik özgürlüklerden yana değil, hâkim öğretinin dayattığı sınırlardan yana olmuştur.

•  Önümüzdeki haftalarda Bilgili akademisyenler olarak aynı konuda ve Bilgi’de yeni bir akademik toplantı düzenleme sürecine girmiş bulunuyoruz.