GENEL

İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi geçen yıl Cenevre’de inşa edilen Ermeni Soykırımı anıtına yönelik itirazları karara bağladı.

Tarihçi Anahide Ter Minassian Ermeni tarihi üzerine çalışmalarıyla bilinen özel bir isimdi. Fransa’da yaşıyordu ancak kökü bu topraklardaydı, neredeyse tüm aile büyüklerinin Anadolu’daki Ermeni tarihiyle önemli ve kopmaz bir bağı vardı. Bu sayımıza katkıda bulunan yazar, yayıncı ve akademisyen dostlarımız Anahide Ter Minassian’ın hem ilginç hayat hikayesine hem de çalışmalarının Ermeni tarihinde ne kadar önemli bir yer tuttuğuna dair makaleleriyle Minassian’ın hayatına ışık tuttular.

Anahide Ter Minassian oğulları Vahe ve Aram ile birlikte 2014 yılında Sasun’u ziyaret etmişti. Geziye tanıklık eden Besse Kabak izlenimlerini o yıl Agos için yazmıştı. Bu yazıdan bir bölümü sunuyoruz.

Bu dünyada büyük isimlerle dolu bir aileye doğmak ne ağır bir yüktür! Birçok insan, hayat boyu peşlerini bırakmayan soyadları, hikayeler, beklentiler altında eziliverir, büzüşür, silikleşir. Pek az kişi, 11 Şubat günü kaybettiğimiz tarihçi Anahide Ter Minassian gibi ailesinin mirasını yemeden, o isimle kavga etmeden köklerinden yeşermeyi başarabilir. Malumunuz, Anahide Ter Minassian Abdülhamid Osmanlısı’nda hem Doğu vilayetlerindeki Ermenilere yapılan zulmün, hem de bu zulme direnişin sembolü olmuş Muşlu Gülizar’ın torunudur. Büyükbabası ise 1880’lerin sonundan soykırım günlerine kadar ömrünü adalet mücadelesine adamış, 1908’den 1915’e kesintisiz vekillik yapmış, mecliste her söz aldığında ‘Bizim Muş ovasında…’ diye başlayıp doğduğu toprakların acılarına ses olmuş cefakâr bir o kadar da renkli bir sima, Ermeni Devrimci Federasyonu (EDF) üyesi Keğam Der Garabedyan’dır.

Anahid Ter Minassian, bir tarihçi olarak seçtiği veya neredeyse içine doğduğu “Ermeni Meselesi”ni soykırıma odaklanarak ele almaktan ziyade toplumsal, siyasal, kültürel tarihe, zihniyet tarihine yaptığı katkıyla tarihe geçmiş bulunuyor.

Aras’ta çalışmaya ilk başladığımda, üniversite yıllarımda Ardaşes Margosyan okumamı salık vermişti, onun ‘Ermeni Devrimci Hareketi’nde Sosyalizm ve Milliyetçilik’ kitabını. İletişim’in Cep Üniversitesi serisinden çıkan o minicik kitaba sığdırmayı başardığı onca bilgiden, tarihsel perspektifinden, olayları anlatış biçiminden çok etkilenmiştim. 20 yaşına varmamış, dünya ve memleket ahvaliyle yakından ilgili Türkiyeli bir Ermeni genç için, hiçbir şeyin bizlerle başlamadığını, mücadele ruhunun zamanları ve hayatları aşan bir yanı olduğunu apaçık gösteren bir hediyeydi.

Araştırmacı yazar Huriye Şahin’in ‘Hamşetsnak Lizu Kidanutun’ [Hemşince Dil Bilgisi] başlıklı kitabı yayımlandı. ‘Yitik Hayatlar’ ve ‘Ateş Kızılı’ adlı iki roman ile, ‘Asimilasyon Politikası Dilleri Nasıl Yok Ediyor: Özel Olarak, Ermeni Tarihi ve Hamşen (Hemşin) Ermenileri’ adlı kitapların da yazarı olan Şahin’le yeni çalışması hakkında konuştuk.

Çözüm süreci kapsamında, 2013 yılında kurulan “Akil İnsanlar Heyeti”nde yer alan 78’liler Girişimi Sözcüsü Celalettin Can, İnsan Hakları Derneği (İHD) Eşbaşkanı Öztürk Türkdoğan ve gazeteci Ali Bayramoğlu, açlık grevinde olan HDP Hakkari Milletvekili Leyla Güven’i, Diyarbakır’daki evinde ziyaret etti. Heyette yer alması beklenen Prof. Dr. Baskın Oran, İstanbul Havalimanı’nda yaşadığı bir sorundan dolayı ziyarete katılamadı.

Fransa Cumhurbaşkanı Macron'un 24 Nisan'ı "Ermeni Soykırımını Anma Günü" ilan etmesine karşılık Büyük Birlik Partisi Türkiye'deki Ermenistanlıları kovma önerisinde bulundu.