Dersim Ermenileri
“Arkamızdan Ermeni derler, soyu kırık derler”
Tarihle yüzleşmek denilince Türkiye’de akla gelen ilk tabu “Ermeni tehciri” sırasında yaşananlar, bölgeye özel bir önem kazandırıyor. Uzun yıllardır söyleneni, avukat Hüseyin Aygun’un sözleri özetliyor: “Ermeniler toplanıp tehcir ve kırıma götürülürken Dersimliler son derece onurlu bir tutum takınır. Bölgenin bu ‘kadim halkı’na bir Hızır gibi yetişirler; onları saklarlar; Erzincan’a kadar götürüp Ruslara teslim ederek can güvenliklerini sağlarlar.” İddialara göre bölgeye sığınan 20 bin Ermeni, Erzincan üzerinden oluşturulan ‘yeraltı demiryolu’ sayesinde Rusya’ya kaçarak hayatta kalabilmiş. Bu iddialar doğru olsa da, doğduğundan beri Dersim’in Alanyazı köyünde yaşayan 84 yaşındaki Hıdır Boztaş’ın sözleri soruları çoğaltıyor: “Mirakan aşiretindeniz. Çok sıkıntı çektik, daha da çekiyoruz, dedemizden beddua mı aldık nedir, bilmiyorum. Burada ayrımcılık hep vardı, bitmez. Babam 1915’te buradaymış, dedemin altınıyla arazi almışlar da onlara, korumuşlar bizi. Pirimiz bir demişler, bizdensiniz demişler. Kız aldık, verdik, karım Hıran aşiretinden, pirimiz onların piri, ama yine aynı, arkamızdan Ermeni derler, soyu kırık derler.” Hıdır Bey’in oğlu İmam Boztaş 2004’te faili meçhul bir cinayete kurban gitmiş, diğer çocukları bölgeden göç etmiş, o da eşiyle gitmeyi düşünmüş ama “burada iç içe büyüdükleri, buraya alıştıkları, nereye gitseler zaten aynı olacağı” için gitmemişler. Boztaş sadece 1915 Ermeni tehcirinde değil, 1937-38’de de yine arazi vererek kurtulduklarını söylüyor. 1937-38 Dersim olayları aslında bir süredir Türkiye’de konuşuluyor. Osmanlı’da Yavuz Sultan Selim döneminden beri “sorun” olan bölgeye 1937’de üç uçak filosu bomba yağmış. 1938’de Seyit Rıza ve oğlu ile beraber birçok aşiret reisi idam edilmiş, idamlardan sonra 15 Temmuz ve 10 Ağustos 1938’teki harekâtlarda binlerce insan ölmüş, sürgün edilmişti. Mirhan Prgiç, 38 katliamının “Ermenileri sakladınız” gerekçesiyle daha sert olduğunu iddia ediyor.