ORTA SAYFA

Zakarya Mildanoğlu’nun Aras Yayıncılık’tan çıkan ‘Ermenice Süreli Yayınlar 1794-2000’ kitabı, ilk Ermenice gazete Aztarar’ın yayım tarihi olan 1794’ten başlayarak 2000’e dek yayımlanan 3.650’ye yakın Ermenice süreli yayını bir araya getiriyor. Zakarya Mildanoğlu ile aşağı yukarı 30 yıllık emeğinin ürünü olan kitabını ve Ermenice süreli yayınların 200 yılı aşkın tarihini konuştuk.

1869-1873 yılları arasında İstanbul Patriği olarak görev yapan ve 19. yüzyıl boyunca siyaseten çok önemli sorumluluklar üstlenen Mıgırdiç Khrimyan’ın Ermeni tarihinde en çok iz bırakan çalışmalarından birisi de 1855-1864 yılları arasında çıkardığı Ardzvi Vaspuragan (Van Kartalı) gazetesi. Gazetenin öyküsünü ve ele aldığı konuları, Houshamadyan sitesinde yayımlanan konuyla ilgili makalesinden derledik.

Kimi coğrafyalar, yaşananları doğrudan belirleyecek yoğun bir güç taşır öyle ki ‘oralı’ olmak başlı başına bir tarihtir. Bu yerlerden biri de Dersim. Acı gerçekleri belgelerken bir yandan da geçmişten güç almanın yollarını aramak elzem. İşte bu düsturla kadim Dersim tarihine ve efsanelerine bakıp ilham ve umut toplamak istedik.

Osmanlı sosyal hayatının önemli bir parçası olan kabadayılar, kendilerini mahallenin düzenini sağlamakla sorumlu görürlerdi; ancak 20. yüzyılın başından itibaren bozulan sistem, onları suç âleminin önemli bir parçası haline getirdi. Kabadayılar üzerine en detaylı kitaplardan birisinin yazarı Refi’ Cevat Ulunay ile polis memuru Ömer Ünal’ın anılarından Ermeni ve Rum kabadayıların hikâyelerini derledik.

‘Ermeni meselesi’ konuşulduğunda Türkiye’de akla gelen ilk isimlerden biri Fatma Müge Göçek, 12 yıllık çalışmasının ürünü olan 'Şiddetin İnkârı: Osmanlı Dünü, Türk Bugünü ve Ermenilere Karşı Kolektif Şiddet, 1789-2009' kitabıbını Kasım ayında Oxford University Press’ten yayımlanacak. Göçek'le kitabında ele aldığı 220 yılda katmerlenen inkârı ve Türkiye’nin bu şiddetle yüzleşememesini konuştuk.

İstanbul Bilgi Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Görevlisi Amed Gökçen’in ‘Kara Kitap Kara Talih’ adlı yeni kitabı, Ortadoğu’nun kara talihli toplumu Ezidilere odaklanırken, bu toplumun Irak, Almanya, Suriye, Rusya, Gürcistan ve Ermenistan’daki yolculuğuna odaklanıyor. Saner Şen'in fotoğrafladığı bu çalışmadan bölümler aktarıyoruz.

Daha önce Agos’ta da yayımladığı öykülerini bir kitaba yeni versiyonlarıyla toplayan Mahir Özkan'la, Aras Yayıncılık’tan çıkan ‘Hemşin Öyküleri’ni konuştuk. Tabii bununla kalmayıp, Hemşince ve Hemşinli kimliği üzerine tartışıp, sohbetimize birkaç aile anekdotu da sıkıştırdık.

Yeni eğitim yılıyla birlikte başlayan okul tartışmalarını vesile bilerek, başta İstanbul olmak üzere, Ermeni Ruhani önderliklerinin elinin uzandığı köylerle, eğitimden faaliyetinden yoksun ve yoksul yüzlerce Ermeni köyüne yönelik çalışmaları hatırlamak ilham verici olacak. Birleşik Ermeni Cemiyetleri okulları ve bu eğitim kurumlarının yayınladığı raporlar üzerinden bir yolculuğa çıkacağız.

I. Dünya Savaşı’ndaki Almanya-Osmanlı ittifakını Alman belgeleri üzerinden inceleyen ‘Alman Belgelerinde Alman-Türk Silah Arkadaşlığı ve Ermeniler’ isimli kitabın yazarı Serdar Dinçer’le, Balkan Savaşları’nın öncesini, sonrasını ve Ermeni Soykırımı’na giden yolunu konuştuk.

Bir dönemin en meşhur gazozu, 'Olimpos Gazozları'nın hikâyesini araştırırken 6-7 Eylül Olayları’nın yıkıcı yüzü bir kez daha ortaya çıktı. Hikâyeyi, Grigoris Bazlamacı ile Gülsün Karamustafa’dan dinlerken 1955 yılının, Sirkeci’sine, oradan Cihangir’deki Bazlamacı Apartmanı’na Atina’ya ve bugünün İstanbul’una doğru çok duraklı bir yolculuğa çıktık.