CIA’in, 11 Eylül 2001 saldırılarından sonra El Kaide üyesi olduklarından şüphelenilen tutsakları işkence yöntemiyle sorgulamasını eleştiren ABD Senatosunun raporu yayımlandı. CIA’in ‘zorlayıcı sorgu teknikleri’ olarak tanımladığı işkence yöntemlerini ortaya koyan raporun ardından BM ve insan hakları kuruluşları sorgularda parmağı olan yetkililerin yargılanması çağrısında bulundu.
Senato'nun İstihbarat Komitesi'ndeki Demokratlar tarafından hazırlanan rapor ABD Haber Alma Teşkilatı'nın (CIA) 6 milyon belgesinin taranmasıyla hazırlandı. Rapor, ‘bazı saldırıların püskürtüldüğü, teröristlerin yakalandığı ve birçok yaşamın kurtarıldığı’na yönelik iddiasının gerçek olmadığı, CIA’in daha önce açıkladığından çok daha yoğun ve vahşi yöntemlerle işkence yaptığı ortaya konuyor.
Senato'nun paylaştığı rapora göre, tutsaklar 'waterboarding' olarak bilinen boğulma hissi veren işkenceye tabi tutuluyor, tokatlanıyor ve uykudan mahrum bırakılıyordu.
Raporda, "Kullanılan yöntemler politikacılara söylendiğinden çok daha vahşiceydi...Tutuklular çırılçıplak soyularak başlarına siyah çuvallar geçiriliyordu. Tamamen karanlık odalarda zincirleniyorlardı. Uyumalarına izin verilmiyor, kimi zaman çıplak halde koridorlarda sürüklenerek dövülüyorlardı" ifadeleri yer alıyor.
Senato'nun raporunda, CIA'in sorgu yöntemlerinin tehditlerin önlenmesine yönelik bilgi elde etmede de başarısız olduğu kaydedildi. 2002 yılında CIA’in ilk kez bu yöntemlerle sorguladığı El Kaide zanlısı Ebu Zübeyde’ye 83 kez suda boğulma hissi veren ‘waterboarding’ adlı işkencenin uygulandığını belirten raporda, Ebu Zübeyde’nin bu yöntemle sorgulanmadan önce daha fazla bilgi verdiği ancak işkencenin ardından kendisinden daha az bilgi elde edildiği kaydedildi.
Senato İstihbarat Komitesi’nin raporuna göre 118 mahkum işkence altında sorgulandı.
Birleşmiş Milletler ve insan hakları kuruluşları CIA'in işkence yoluyla yaptığı sorgularda parmağı olan Amerikalı yetkililerin yargılanması çağrısında bulundu.
"CIA suç işledi"
BM'nin İnsan Hakları ve Terörle Mücadele birimi özel yetkilisi Ben Emmerson, ABD eski başkanı George W. Bush yönetiminde işkenceleri planlayan ve uygulanmasına onay veren üst düzey yetkililerin yargılanması gerektiğini söyledi.
Emmerson, "Uluslararası yasalar uyarınca ABD'nin sorumluları yargıya taşıma yükümlülüğü vardır" dedi.
İnsan Hakları İzleme Örgütü üst düzey yöneticisi Kenneth Roth da CIA'in faaliyetlerinin suç olduğunu ifade etti ve 'hiç bir zaman haklı gösterilemeyeceğini' belirtti.
CIA: Haklıyız ama bazı hatalar yapmış olabiliriz
CIA ise, sorgu tekniklerinin 'birçok kişinin hayatının kurtarılmasına yardımcı olduğunu' savunuyor. CIA Başkanı John Brennan, "Program sayesinde elde edilen istihbarat El Kaide'yi anlamamız ve bugüne kadar devam eden terörle mücadele çabaları için kritik öneme sahipti" dedi.
Fakat CIA özellikle tutsakların gözaltına alındığı ve sorgulandığı geniş çaplı operasyonların ilk aşamasında kurumun hazırlık olması nedeniyle sorgu yöntemlerinde bazı hatalar yapılmış olabileceğini kabul etti.
"Türkiye dahil Avrupa Birliği ülkeleri suç ortağı"
Guardian'da Natalie Nougayrede imzalı analizde, CIA'in işkence uygulamasına Avrupa ülkelerinin de 'suç ortağı olduğu' yorumu yapılıyor.
Analizde, "Amerika'nın birçok Avrupalı müttefiki de CIA'in programına derinden müdahil oldu. Ve bunula ilgili sessiz kaldılar. Bush yönetiminde CIA, terör şüphelilerinin sorgu için gizlice sınır ötesine nakledilmelerinde Avrupa havaalanları ve üslerinden oluşan bir ağı kullandı. Bazı Avrupalı devletler, adam kaçırmalarda CIA'e yardım etti. CIA'in bazı gizli sorgu merkezleri de Avrupa'daydı" dendi.
Avrupa Parlamentosu’nun 2007 yılında kabul ettiği bir raporda, Türkiye dâhil 14 Avrupa ülkesi, ABD’nin esir aldığı zanlıları gizli uçuşlarla başka ülkelere nakletmesine ve gizli CIA işkencehanelerine göz yummakla suçlanm
