Kilikya Gatoğigosluğu, tarihi merkezini geri istiyor

Ermeni Apostolik Kilisesi’nin iki büyük kilisesinden birisi olan Lübnan Antilyas’taki Kilikya Gatoğigosluğu, Sis’teki (Kozan) mülklerin iadesi talebinde bulunacak.

VAHAKN KEŞİŞYAN
vahaknk@agos.com.tr

EMRE CAN DAĞLIOĞLU
misakmanusyan@gmail.com

Kilikya Gatoğikosu I. Aram’ın V. Ermenistan-Diaspora Kongresi’nde yaptığı açıklamaya göre, Gatoğigosluk, 1293’ten 1930’a kadar merkezinin bulunduğu Sis’te bulunan mülklerin iadesi için Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne başvuracak. Konuyla ilgili olarak bir yandan Türkiye’de hukuki çalışmaların da yürütülmekte olduğu öğrenildi.

‘Hakkımızı arayacağız’

Türkiye’den olumlu bir sonuç çıkmaması halinde, derhal Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne gideceklerini söyleyen I. Aram, “Eğer davayı kazanırsak, bu onur ve zafer ulusumuza ve kilisemize ait olacak. Davayı kaybetsek de, bu yine bizim zaferimiz olacak, çünkü davamızı savunurken faillere ve uluslararası kamuoyuna, Ermeni ulusunun, soykırımın üzerinden geçen yılların çokluğuna bakmaksızın hakkını aramaya devam ettiğini göstermiş olacağız” dedi.

Ermeni Davası çalışmalarının, Ermeni Soykırımı’nın tanınmasından hukuki alana doğru geçmesi gerektiğini söyleyen I. Aram, 2015’i en yüksek sorumlulukla anmayı sağlayacak ve Ermeni Davası takipçiliği çalışmalarını yeni bir mecraya yönlendirecek işlerle anlamlandırmaya hazır olduklarını ifade etti. Ermenistan’da bulunan Apostolik Kilise’nin merkezi olan Eçmiyadzin’den konuyla ilgili yapılan açıklamada, Kilikya Gatoğigosluğu’nun hukuki girişiminin 100. yıl programı kapsamında değerlendirilmeyeceği, fakat böyle bir girişimde bulunması durumunda Gatoğigosluğun destekleneceği dile getirildi.

1293’ten 1921’e

1293’te Hromgla’dan (bugünkü Urfa Rumkale) Sis’e taşınan Gatoğigosluk’un Türkiye’deki varlığı, 1915 Ermeni Soykırımı’nda Kilikya Ermenilerinin büyük kısmının katledilmesinin ardından, Sis’te bulunan son Gatğigos II. Sahak’ın geride kalan küçük bir cemaatle birlikte 1921’de Suriye’ye kaçmasıyla fiilen son buldu. 12 Ekim 1930’da II. Sahak’ın Antilyas’ta 1922-1928 yılları arasında Ermeni yetimhanesi olarak işlev gören bugünkü kilisede yönettiği ayinle, Kilikya Gatoğigosluğu resmen Lübnan’a taşınmış oldu. Gatoğigosluk’un Sis’te merkezi olan ve 20. yüzyılın başına ait tanıklıklara göre, o yıllarda şehirle ilgili tüm fotoğraflarda görünecek kadar ihtişamlı bir yapı olan Aziz Sophia Manastırı ise 1921’de yıkıldı.