28 Haziran cumartesi günü Resmi Gazete’de yayımlanan ‘Yeni Yargı Paketi’, özellikle yargı görevini etkileme suçunun kaldırılması ve Sulh Ceza Mahkemelerinin yerini alacak Sulh Ceza Hâkimliklerinin genişletilmiş yetkileri hususunda tartışma yarattı. İşte yeni Yargı paketindeki değişikliklerden bazıları.
Şubat ayında mecliste oylanırken, bir kısım AKP ve CHP’li milletvekillerinin yumruk yumruğa kavga etmesiyle gündeme oturan, HSYK’nın yapısını değiştiren kanun değişikliklerinden sonra yargıya ilişkin kapsamlı bir düzenleme daha gerçekleştirildi.
28 Haziran cumartesi günü Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından, halk arasında ‘Yeni Yargı Paketi’ olarak bilinen bazı kanun değişiklikleri yürürlülüğe girdi. İşte, özellikle yargı görevini etkileme suçunun kaldırılması ve Sulh Ceza Mahkemelerinin yerini alacak Sulh Ceza Hâkimliklerinin genişletilmiş yetkileri hususunda tartışma yaratan o değişikliklerden bazıları:
Sulh Ceza Hâkimlikleri
Yeni düzenlemeyle Sulh Ceza Mahkemeleri kaldırıldı, bu mahkemelerin görevi Asliye Ceza Mahkemesine devredilecek. Yeni oluşturulacak Sulh Ceza Hâkimlikleri ise, yeni tip bir özel yetkili mahkeme gibi, soruşturma aşamasında hâkim tarafından verilmesi gereken kararları (gözaltı, ifade alma, tutuklama vb) almak ve bunlara karşı gerçekleşen itirazları incelemekle yetkili olacak. Düzenlemenin en tartışmalı kısmı ise, takipsizlik kararlarının değerlendirilmesinin tek bir hâkimin inisiyatifine bırakılmış olması; çünkü verilen kararlara itiraz yolu da kapatılmış gözüküyor.
Hukuk ve Hayat Derneği, yeni düzenlemeyi “Sulh Ceza Hâkimlikleri, ceza soruşturmaları üzerinde mutlak bir otorite haline getiriliyor.” diyerek olumsuz değerlendirdi. Ceza hukukçusu Prof. Dr. Vahit Bıçak ise, Sulh Ceza Mahkemelerini kaldırma kararı çıkmadan önce nasıl bir yol izleneceği konusunda çalışma yapılmadığını belirterek, uygulamada yaşanabilecek aksaklıklara dikkat çekti.
Yargıyı Etkileme Serbestliği
Kanuna göre, yargı görevi yapanı, bilirkişi veya tanığı etkileme fiili, yürütülen soruşturmada suç olmayacak. İki yıldan dört yıla kadar hapis cezası öngören bu eylemin teşebbüsü iltimas derecesini geçmezse 6 aydan 2 yıla kadar ceza verilecek.
Bölge İdare Mahkemeleri
3 ay içerisinde kurulacak ve yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıklarını kesin karara bağlayacak olan Bölge İdare Mahkemeleri; başkanlık, başkanlar kurulu, daireler, bölge idare mahkemesi adalet komisyonu ve müdürlüklerden oluşacak. Mahkemeler için, biri idare diğeri vergi olmak üzere, en az 2 daire yer alacak. Her daire, bir başkan ve 2 üyenin katılımıyla toplanacak. Görüşmeler gizli yapılacak, kararlar çoğunlukla verilecek.
Yargı’daki Son Değişiklikler
Daha önceki HSYK’ya ilişkin değişikliklerle, hangi üyenin hangi dairede çalışacağına karar verme yetkisi, üyeler hakkındaki adli ve idari soruşturmayı başlatma ve sonuçlandırma yetkisi, Teftiş Kurulu Başkanı dahil HSYK’da çalışacakları atama yetkisi Kurul’dan Adalet Bakanı’na devredilmişti. Ayrıca HSYK Başkanı olan Adalet bakanı, üyelerin hangi dairede asıl ve tamamlayıcı üye olarak görev yapacağını ve genel sekreter yardımcılarını belirleme imkânı elde etmişti. Teftiş Kurulu Başkanı ise HSYK Başkanı'na karşı sorumlu hale geldi.
Aynı dönemde anayasaya konulan, ancak Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen “her seçmenin ancak bir adaya oy verme” yöntemi ise son çıkan yargı paketi aracılığıyla Yargıtay için kabul edildi. Buna göre, Yargıtay tarafından aday gösterilecek 5 aday içinden, Cumhurbaşkanı'nca seçilmesi öngörülen Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Yargıtay Cumhuriyet Başsavcı Vekili için Yargıtay Büyük Genel Kurulu'nda aday gösterme sırasında, her üyenin ancak bir adaya oy verebilmesi esası getiriliyor.
Somalı madencilerin maaşları
Daha önce ilan edildiği üzere, Soma faciasının meydana geldiği Eynez Maden Ocağı işletmesinde, kazanın meydana geldiği 13 Mayıs günü itibarıyla sigortalı olanlara veya bunların hak sahiplerine son aylık net ücretleri esas alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca belirlenen sürede İşsizlik Fonu'ndan aylık ödeme yapılacak. Bu ödemelerde herhangi bir vergi ve kesinti olmayacak.
Çocuklara Yönelik Cinsel Suçlar
Çocuklara yönelik cinsel yönden istismarın cezası bu düzenlemeyle ağırlaştırıldı. Çocuğu cinsel yönden istismar eden kişi, 8 yıldan 15 yıla kadar hapis cezasına çarptırılacak. Cinsel istismarın sarkıntılık düzeyinde kalması halinde 4 yıl ile 8 yıl arasında ceza verilecek. Cinsel istismarın vücuda organ ya da bir cisim sokularak gerçekleştirilmesi durumunda verilecek ceza, 16 yıldan az olmayacak.
Uyuşturucu Üreticilerine Ağırlaştırılmış Ceza
Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişiler için verilen '10 yıldan az olmamak üzere hapis' cezası, '20 yıldan 30 yıla kadar' olmak üzere ağırlaştırıldı.
Adli Para Cezalarında Yeni Uygulama
Düzenlemeye göre, hükümlünün, belli sürede adli para cezasını ödememesi halinde Cumhuriyet savcısının kararıyla, ödenmeyen kısma karşılık gelen gün miktarı hapis cezasına çevrilecek. Hükümlünün 2 ile 8 saat arası çalışması karşılığı bir gün olmak üzere kamuya yararlı bir işte çalıştırılmasına karar verilecek. (BE)
