Ermenistan, Azerbaycan, Rusya, Gürcistan, Türkiye, Kırgızistan gibi ülkelerden onlarca akademisyen, gazeteci ve hak savunucusu Ermenistan ve Ukrayna'ya yönelik son saldırıların ardından ortak bir bildiriye imza attı ve "Barış talep ediyoruz" dedi. Metin yeni imzalara da açık.
Metin şöyle:
Barış talep ediyoruz
Bizler, eski Sovyet coğrafyasından ve komşu bölgelerden, barışı savunan bir grup olarak, topraklarımız üzerinde yaşanan sonu gelmeyen savaşlardan ve giderek artan emperyalist rekabetten bıkmışken, geçtiğimiz günlerde Azerbaycan tarafından Ermenistan topraklarına yapılmış olan geniş ölçekli saldırıdan dolayı öfke doluyuz. Bu durum, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı ve Kırgızistan-Tacikistan sınırında yeniden başlayan askeri çatışmalarla birlikte ele alındığında, sadece Azerbaycan-Ermenistan ihtilafının değil, eski Sovyet coğrafyasındaki diğer ihtilafların da yeniden kızışabileceğine dair ciddi bir kaygı uyandırmaktır.
Ermenistan’a yönelik bu son saldırı, yalnızca iki gün içerisinde her iki taraftan da yüzlerce insanın can kaybına sebep olmuş, Ermenistan’da sivil altyapıya ciddi bir şekilde zarar vermiş, binlerce kişinin yerinden edilmesine ve iki ülke ve halkları arasındaki uçurumun daha da derinleşmesine yol açmıştır. Devam eden bu savaş haline karşı ısrarla sesimizi yükseltiyoruz.
İki yıl önce yaşanan ikinci Dağlık Karabağ savaşı Ermenistan ve Azerbaycan toplumlarının henüz toparlanamadığı ve hala derin bir düşmanlık hissiyatı içinde kaldıkları yıkıcı bir deneyimdi. Yetkililerin, askeri yöntemlerin ihtilafı çözemediğini, sadece daha fazla şiddet ve acıya yol açarak iki ülke arasındaki uçurumu daha da derinleştirdiğini anlamalarının vakti artık geldi. Çatışmaları durduran 15 Eylül tarihli ateşkesi memnuniyetle karşılıyor, yeni bir gerilim veya çatışma olmaksızın bir an evvel müzakere masasına kalıcı olarak dönülmesini talep ediyoruz.
Azerbaycan tarafı, askeri saldırılarla “koridorların” açılamayacağını ve bir barış anlaşması imzalanamayacağını idrak etmeli. Böylesine bir durum, günlük hayatlarının üzerinden “koridor” geçme ihtimali kuvvetle muhtemel olan insanlar için kabul edilemez olup, her iki ülkede de sınır bölgelerinde yaşayan nüfusun birbiriyle işbirliği yapmasını engelleyecektir. Hiç kimse barışa zorlanamaz. Diğer taraftan, Ermenistan’daki yetkililerin de, 30 yılı aşkın bir süredir sergilemiş oldukları katı müzakere tutumunun, yüzbinlerce Azerbaycanlının yerinden edilmesi ve makul bir süre zarfında uzlaşmayı ve ihtilafı çözmeyi reddetmeleri de dahil, yol açmış olduğu zararı kabul etmeleri gerekmektedir.
İhtilaftan etkilenen insanların ihtiyaçlarını ve geçim kaynaklarını dikkate almaksızın, kapalı kapılar ardında “arabulucukla” yapılan müzakereler başarısızlıkla sonuçlanmaya mahkumdur. Devletler arası müzakereler konusunda en iyi arabulucular, her iki ülkeden de, kendi aralarındaki anlaşmazlıkları çözme ve kendi ülkelerinde düşmanca tavırlara sahip insanlarla diyalog olanakları oluşturma konusunda büyük bir deneyime sahip olan barış savunuculuğu yapan ve barış inşası çalışmaları yürüten devlet dışı aktörlerdir.
Azerbaycan-Ermenistan çatışması ve barış sürecindeki gelişmelerle Ukrayna’daki savaşın dinamikleri arasındaki açık bağlantıyı görebiliyoruz. Ukrayna’daki ölümcül savaş, çevre bölgelerin tamamında büyük bir çalkantıya ve istikrarsızlığa yol açtı, şiddetin sadece daha fazla şiddet doğurduğu gerçeğini bir kez daha gözler önüne serdi. Hiçbir ihtilafın askeri çözümü yoktur ve insan hayatı mutlak bir değere sahiptir. Tek öncelik, devlet adamları bizi her ne kadar aksi yönde ikna etmeye çalışırsa çalışsın, askeri güce başvurmayan diplomatik çözümler olmalıdır ve bu çözümler her zaman mümkündür. Devletlerin sorunları şiddet içermeyen yollarla çözme ve insanların güvenliği sağlama konusundaki isteksizliği veya acizliğine daha fazla tahammül edilemez.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana, on yıllar boyunca devam eden bir şiddet sarmalı içinde yaşadık. Ukrayna, Rusya, Azerbaycan, Ermenistan, Kırgızistan ve Tacikistan’da düzenli aralıklarla tekerrür eden savaşlardan dolayı acı çekmeye devam ediyoruz. Moldova/Transdinyester, Gürcistan/Abhazya ve Gürcistan/Osetya ihtilaflarını yeniden körüklemeye yönelik bariz çabalardan büyük bir endişe duyuyoruz. Ukrayna topraklarında, NATO ve Rusya Federasyonu arasında yaşanan karşılıklı meydan okuma, öncelikle Ukrayna’da yaşayanların ve giderek artan bir şekilde Rusya’nın Ukrayna’ya yakın bölgelerinde yaşayanların hayatları pahasına gerçekleşiyor. Buna ek olarak, her gün Ukrayna ve Rusya’dan yüzlerce asker öldürülüyor.
Bu yörüngede kalmaya devam edersek, Avrasya’nın farklı bölgelerinde süregelen ve yeniden patlak veren savaşların kendi aralarında ve dünyanın diğer bölgelerindeki çatışmalarla iç içe geçerek büyümelerine tanıklık etmemiz an meselesi. Bu da çok daha büyük bir bölgeye yayılan ve hatta küresel ölçekte bir savaş yaşanması ve pek çok farklı ülkeden sayısız insanın bu uğurda feda edilmesi anlamına geliyor.
Bunu göze alamayız! Bizler barış çağrısında bulunmuyoruz, barışı talep ediyoruz! Hükümetlerden güç kullanmama ilkesine uymalarını, insan güvenliğine öncelik veren diplomatik çözümler bulmak için hakiki bir arayış içine girmelerini, halklar arasında karşılıklı temaslara ve barış inşası faaliyetlerine müdahale etmemelerini ve dahası bu çabaları desteklemelerini talep ediyoruz.
Resmi müzakerelerde yer alan uluslararası aktörlerden, ihtilaftan etkilenen insanların seslerinin duyulmasını sağlamalarını, halklar arası müzakerelere ve insan güvenliğini ilgilendiren konulara en azından resmi müzakere süreçleriyle eşit önem verilmesini talep ediyoruz.
18.09.2022 Açıklamaya katılmak için bize tam adınızı, ülkenizi ve mesleğinizi postsovietpeace@gmail.com adresinden gönderin.
İmzalar:
Flora Ghazaryan, Armenia/Austria, historian
Nazrin Gadimova, Azerbaijan/Turkey, conflict studies researcher
Katya Korableva, Russia, social researcher
Lilit Gizhlaryan, Armenia
Marina Danoyan, Finland, peacebuilding practitioner
Vadim Romashov, Finland, peace researcher
Sevil Huseynova, Azerbaijan/Germany, social researcher
Diana Yayloyan, Russia/Armenia, researcher in conflict studies
Mete Ulutaş, Turkey, anthropologist
Leon Aslanov, UK
Ivan Nikolovski, Austria/North Macedonia, Political Science scholar
Dunja Milenkovic, Austria, medievalist
Shirin Tumenbaeva, Kyrgyzstan/Austria, political scientist
Lala Darchinova, Azerbaijan, Feminist Peace Collective
Sevinj Samadzade, Azerbaijan, Feminist Peace Collective
Saadat Abdullazade, Azerbaijan, Feminist Peace Collective
Burcu Becermen, Turkey, Interpreter
Arpi Bekaryan, Armenia, journalist
Rustam Ismayilbayli, Azerbaijan, activist
Zakir Bayramov, Azerbaijan, human rights activist
Rovshan Mammadli, Azerbaijan, student
Nika Musavi, Georgia/Azerbaijan, journalist
Samir Akhundzada, Azerbaijan, historian
Samira Alakbarli, Azerbaijan,Social and Political Science Researcher
Toghrul Abbasov, Azerbaijan, social researcher
Hermine Virabian, Armenia/Georgia, journalist
Laman Orujova, Azerbaijan, economist
Samad Shikhi, Azerbaijan, writer
Nışan Güreh, Turkey, Nor Zartonk Activist
Ayaz Shirinov, Azerbaijan, designer
Emel Kurma, Turkey, rights defender
Farid Ismayilov, Azerbaijan, journalist
Lilit Dabagian, Kyrgyzstan, independent researcher
Aliheydar Aliyev, Azerbaijan, student/activist
Ali Malikov, Azerbaijan, LGBTQ+ activist
Elvin Jabizadeh, Azerbaijan, Filmmaker
Loghman Gasimov, Azerbaijan, doctor
Philip Gamaghelyan, Armenia/USA, peace and conflict scholar
Sergey Rumyansev, Azerbaijan/Germany, sociologist
Atuf Guliyev, Azerbaijan, student
Polad Gulushov, Azerbaijan, economist
Keti Kapanadze, Georgia, restaurant manager
Zarina Sanakoeva, South Ossetia, peace activist
Josh Nadeau, Georgia/Canada, dialogue practitioner and researcher
Zamira Abbasova, Netherlands, peace activist
Eva Gabrielian, Canada, attorney
Tamara Atayan, France, biochemist/pharmacologist
Karine Ter-Gabrielyan,
Rita Ohanyan, Armenia, chemistry teacher
Husik Ghulyan, Armenia, independent scholar
Leyli Gafarova, Azerbaijan, filmmaker
Naila Dadash-zadeh, Azerbaijan, artist
Gunel Movlud, Azerbaijan, writer/member of PEN
Darin Morsel, Georgia, Photographer
Artsrun Pivazyan, Armenia, activist
Eric Rubenz, USA, business owner
Arnold Aleverdian, USA, peacebuilder/PhD student
Anahit Aslanyan, Armenia
Ani Paitjan, Armenia, journalist
Agabeg Simonian, Armenia, videographer
Anna Leontyeva, Armenia/Russia, policy researcher
Araz Baghirov, Azerbaijan, social researcher
Mikail Mamedov, USA, PhD Historian
