Bu seçimde beklentiler Joe Biden’ın başkan yardımcısı tercihinin çok ciddi biçimde mercek altına alınacağı yönünde. Biden, bir kadın başkan yardımcısı adayıyla seçime girecek. Bu kesin gibi… Biden’ın kazanması halinde, başkan yardımcısının kendisinden sonraki başkan olma olasılığı da hayli yüksek.
ABD Başkanlık seçimlerinde kritik haftalardan birine girildi. Anketlerde Başkan Trump’a karşı Mayıs sonundan beri ciddi bir farkla önde giden Demokratlar’ın adayı Joe Biden, büyük olasılıkla 1 Ağustos’tan önce Başkan Yardımcısı adayını açıklamış olacak. Bu karar seçmenlerin gözünde bir başkan adayının vereceği ilk önemli sınav olacağı için geleneksel olarak büyük ilgi görür. Bunun üzerine Biden’ın yaşı ve sağlığı hakkındaki bazı tedirginlikleri de eklersek, böyle kritik bir tercihin bu seçimde önceki seçimlere göre daha önemli bir rol oynayacağı kesin görünüyor. Biden’ın kazanması halinde, başkan yardımcısının kendisinden sonraki başkan olma olasılığı nispeten daha yüksek. Elbette bu olasılık Biden açısından uyumsuz ve yanlış bir seçim ortağının yaratacağı riskleri de aynı oranda artırıyor. Bir başkan yardımcısında aranan nitelikler genelde, başkan adayının zayıf olduğu eyaletlerde kuvvetli olması, demografik denge sağlaması, lekesiz bir geçmiş ve elbette başkan adayına sadakat olarak özetlenebilir. Yakın tarihteki J. F. Kennedy suikastı ve Richard Nixon istifasının tecrübeleri, başkan yardımcısının her an başkan olmaya hazır olması gerektiğini öğretmiş olsa da genelde seçmenler, başkan yardımcısı adaylarını çok dikkatli bir incelemeye tabi tutmazlardı. Fakat bu seçimde beklentiler Joe Biden’ın başkan yardımcısı tercihinin çok ciddi biçimde mercek altına alınacağı yönünde. Biden, bir kadın başkan yardımcısı adayıyla seçime girecek. Bu kesin gibi… Aralarından tercih yapacağı aday adayları da neredeyse kesin.
Harris ilk sırada
Bu yarışın başından beri önde giden Kaliforniya Senatörü Kamala Harris, son haftada biraz gerilemiş olsa da yine de tahminlerde ön sırada. Yarı Afro-Amerikalı, yarı Hintli-Amerikalı etnik kökenden gelen Senatör Harris, tecrübeli olmasının yanı sıra etkili çevreler tarafından tanınan ve güvenilen bir isim. Daha önce Kaliforniya Eyaleti Adalet Bakanlığı’na seçilmiş olması, seçim tecrübesinin yanı sıra kampanya, özellikle de bağış toplayabilme tecrübesinin kuvvetli olduğunu gösteriyor. Harris’in dezavantajlarından biri, Adalet Bakanı olduğu dönemde, sert bir savcı olarak tanınması. Onun döneminde Afro-Amerikalıların adaletsiz olarak kabul edilen, yüksek mahkûmiyet oranlarında herhangi bir azalma olmadı. Ayrıca Harris, Demokratların başkan adayının kim olacağı henüz belli değilken ve kendisi de bir aday adayıyken Joe Biden’a çok sert eleştirilerde bulundu. Üstelik 1970’lere kadar gidilerek yaptığı ithamlar kamuoyunda haksız bulundu. Harris, bunu “siyaset bu, olur böyle şeyler” diye geçiştirse de Biden ile aralarında ki buzlar tamamen erimiş değil. Biden’ın ve Harris’in danışmanları arasında da bir husumet sürüyor. Bu nedenlerle Harris’in başkan yardımcısı adayı olmasına kesin gözüyle bakmak mümkün değil.
Rice’ın tecrübesi
Araştırmalara ve gözlemcilere göre, ikinci sırada Başkan Obama döneminin Ulusal Güvenlik Danışmanı Susan Rice var. Uluslararası ilişkiler tecrübesi çok yüksek olan Afro-Amerikalı Susan Rice, son görevinden önce ABD Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisiydi. Akademik geçmişi de çok parlak olan Rice, Stanford ve Oxford üniversitelerinde prestijli Rhodes Bursu ile okuyarak mezun oldu. Rice, aslında aniden başkan olmaya en hazır aday konumunda. Öte yandan Rice iç siyasette tecrübeli değil. Ayrıca 2012’de Libya Bingazi’deki ABD Konsolosluğu’na yapılan saldırı hakkında verdiği demeçlerin yanıltıcı olduğu iddiaları da yeniden gündeme gelebilir. Eski Başkan Obama’nın desteğine sahip olan Rice, başkan yardımcısı olamasa bile dışişleri bakanı olma ihtimali oldukça yüksek.
Kaliforniyalı Bass
Harris ve Rice’ın hemen arkasında, son bir haftada yıldızı yükselen Kaliforniya Milletvekili ve Kaliforniya Eyalet Meclisi’nin eski başkanı Karen Bass var. Siyasi çevrelerin içinde çok iyi tanınmasına, özellikle sol kanadın, Bernie Sanders’ın tercihi olmasına rağmen, Karen Bass ABD kamuoyunda yeterince tanınmıyor. Los Angeles’in Afro-Amerikalı kesiminin yıllarca temsilciliğini yapan, ırkçılığa, polis şiddetine karşı verdiği zor mücadelede bile uzlaşmacı kişiliğinden ödün vermeyip, onu bir silaha çevirme yeteneğine sahip olan Bass, büyük bir sürpriz olarak Biden’ın Başkan Yardımcısı adayı seçilebilir. Bass’ın dezavantajı ise Kaliforniya dışında fazla tanınmıyor olması ve ılımlı seçmenler üzerinde tedirginlik yaratma olasılığı.
Warren’ın handikapı
Yukarıda değindiğimiz adayların dışında kalan ikinci grupta ise Massachusetts Senatörü Elizabeth Warren, Illinois Senatörü Tammy Duckworth, Florida Temsilciler Meclisi üyesi Val Demings ve Michigan Eyaleti Valisi Gretchen Whitmer yer alıyor. Senator Warren, sol kanatta Bernie Sanders’ın rakibi olarak tanınan, ekonomik konularda tecrübe sahibi ve ciddi değişim planları olan bir aday. Ancak Warren, gençlere kendisini Sanders kadar sevdiremedi. Ayrıca tartışmalarda Harris gibi Warren da Biden’a sert eleştirilerde bulunmuştu. Warren’ın varlık vergisi gibi Biden’ın da tasvip etmediği önerileri olması da onu zayıflatıyor. Duckworth ise Tayland-Amerikalı etnik kökenden geliyor ve iki ayağını da Irak’ta kaybetmiş bir helikopter pilotu, onur madalyaları sahibi bir savaş gazisi. Illinois gibi Biden’ın kazanmaya ihtiyacı olan bir eyaletten olması da dikkat çekiyor. Michigan Valisi Whitmer da Trump’la çok sık tartışan popüler bir siyasetçi. İkisi de başkan yardımcısı olamasalar da bakan olma ihtimalleri var.
Obama sürprizi
İhtimal çok az olmasına rağmen Biden’ı destekleyen kitlelere doping yapacak isim Michelle Obama. Bu elbette düşük bir ihtimal ama ABD’nin en popüler yüzlerinden birinin de Başkan Obama’nın eşi Michelle Obama olduğunu unutmayalım. Biden kazanırsa Obama’nın yeni yönetim üzerinde güçlü etkisi olacağını da dikkat almak gerekir. Buna rağmen Susan Rice Obama ekibinin şimdilik ilk tercihi olarak görünüyor.
Önümüzdeki günlerde Biden’ın başkan yardımcısı adayını açıklaması, seçim anketlerinde olumlu ya da olumsuz dalgalanmalar yaratacaktır. O ilk tepkilerden, yorumlardan sonra önümüzde kalan üç aylık süreçte, başkan adayları arasında yapılacak üç canlı tartışma programı, başkan yardımcısı adaylarının yapacağı bir canlı tartışma, pandemi ve ekonomik gelişmeler seçim sonuçlarını etkileyecek faktörler olarak öne çıkıyor. Trump, son günlerde taktik değiştirerek, daha ılımlı bir görüntü vermeye çalışıyor. Bu ılımlı görüntüye kim inanır diyenler olsa da Biden gibi ABD seçmenini iyi tanıyan tecrübeli bir siyasetçi, bunu ciddiye alacaktır. Bu nedenle Biden, başkan yardımcısı adayını seçerken, tüm faktörleri dikkate alıp, kendisine stratejik avantaj sağlayacak kişiyi başkan yardımcısı adayı olarak seçecektir.
