Hak ve Adalet Platformu’nun hazırladığı, OHAL ve KHK mağduriyetlerini imceleyen rapora göre, mağdurlar en fazla ekonomik sorunlarla ve sosyal dışlanmayla yüz yüze kalıyor. İhraç edilenlerin yüzde 95’i de15 Temmuz öncesinde hiçbir soruşturmadan geçmemiş.
Hak ve Adalet Platformu’nun, OHAL ve KHK mağduriyetlerini ve sosyo-psikolojik boyutlarını incelemek üzere Eylül ayından bu yana gerçekleştirdiği araştırmanın sonuçları bugün açıklandı.
1465 OHAL ve KHK mağduru, 342 OHAL ve KHK mağduru yakını ve 366 doğrudan mağduriyeti olmayan bireyin katıldığı anket çalışması, online araştırma tekniğiyle yapıldı. OHAL dönemindeki hak ihlallerini belgeleme amacını taşıyan rapora göre, mağdurlar hem ekonomik olarak darboğaza girdi, hem de sosyal dışlanma yaşadılar. Söz konusu dışlanmadan mağdur yakınları da pay aldı.
Rapor, 27 Aralık’ta İstanbul’da yapılan basın toplantısıyla açıklandı. Toplantıya Ömer Faruk Gergerlioğlu, Cihangir İslam, Nurten Ertuğrul ve raporun hazırlanmasında rol oynayan, kendisi de bir KHK’lı olan akademisyen Bayram Erzurumluoğlu katıldı.
Son KHK’lar
Gergerlioğlu konuşmasında, rapordan çıkacak özet sonucu, “OHAL devleti değil, hukuk devleti istiyoruz” olduğunu belirtti. Açlık grevindeki KHK mağdurları Nuriye Gülmen, Semih Özakça, Acun Karadağ ve basın toplantısına katılan Veli Saçılık’a selam gönderen Gergerlioğlu, son çıkan KHK’lara da değindi; 15 Temmuz ve sonrası eylemlere saldıran sivillere dokunulmazlık getiren hükmü ‘hukuk devletinin sonu, iç savaş senaryosu’ olarak tanımladı.
Anket çalışmasını yürüten akademisyen Bayram Erzurumluoğlu, ankete katılım azlığına dikkat çekerek bunu otorite korkusuna bağladı; “KHK Platformu’nun 25 bin üyesi var, hepsine online anketimizi gönderdik fakat sadece toplam 2 bin 500 kişi katıldı. Neden? Mufazakar mahallenin genel tutumu, asla otorite karşısında duramaz” dedi. Erzurumluoğlu, ankete en fazla eğitimcilerin katıldığını da belirtti.
Cihangir İslam da konuşmasında yayımlanan son iki KHK’ya değinerek, İstiklal Mahkemeleri, tek adam dönemi, tek parti döneminin geri geldiğini söyledi. Basın toplantısına katılanlardan yazar Levent Gültekin, Yeni Asya Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Kazım Güleçyüz, Veli Saçılık, HDP İstanbul milletvekili Hüda Kaya, İhsan Eliaçık, eski ANAP milletvekili Nesrin Nas, Demokrasi İçin Birlik’ten Erdoğan Aydın ve Demokrat Eğitimciler Derneği’nden Hanifi Örnek de birer konuşma yaptı.
İhraç edilenlerin yarısından fazlası hâlâ işsiz
Anket çalışmasından çıkan çarpıcı sonuçlar şöyle:
- Ankete katılan mağdurların yüzde 57.5’i eğitim, yüzde 11.6’sı hizmet, yüzde 11.3’ü güvenlik, yüzde 10’u sağlık çalışanı.
- OHAL KHK’larıyla ihraç edilen mağdurlar arasında işsizlik oranı yüzde 65. Bir işte çalışanların çoğu da sigortasız ve/veya düşük gelirli işlerde çalışıyor.
- İşlerinden atılanların yüzde 95.8’i 15 Temmuz 2016 öncesi herhangi bir cezai soruşturma geçirmemişler.
- Gözaltına alınanların yüzde 75’i 2 veya daha fazla gün (30 güne kadar) gözaltında tutuldu. Mağdurlardan yüzde 55.6’sı savunma ve delil hakkını kullanamadı, yüzde 30.8’inin ifadeleri alınırken yanlarında avukat bulundurmalarına izin verilmedi.
- Gözaltına alınanların yüzde 23.5’i kötü muamele/işkence gördüğünü beyan ediyor. En sık yaşana kötü muamele yüzde 83.9 ile psikolojik baskı; bunu yakınlarla görüştürmeme, sözlü şiddet ve tuvalet/banyo kısıtlamaları takip ediyor.
- Ankete katılanların yüzde 27.3’ü tutukluluk yaşamış. Tutuklanma gerekçeleri arasında Bank Asya’ya para yatırmak, bylock tespiti ve sendika üyeliği yer alıyor. Yüzde 29.2’si ise neyle suçlandığını bilmiyor.
- Tutuklanan mağdurların yarısı cezaevi koşullarını kötü veya çok kötü olarak tanımlıyor. Tutuklu olanların yüzde 34.7’si avukatlarını ve yakınlarını en fazla ayda bir görebildiğini beyan etti.
- Tutukluların yüzde 62.7’sinin kitap/gazete hakkı engellendi.
- Cezai soruşturmaları olan mağdurların yüzde 46.2’si hakkında henüz iddianame düzenlenmiş değil.
- Mağdurların yaşadıkları sonrası yüzde 36.4’ünün eşleri ile ilişkileri, yüzde 68.7’sinin komşularıyla ilişkileri, yüzde 84.3’ünün de yakın arkadaşlarıyla ilişkileri kötüleşti veya bitti.
- Ankete katılan mağdur yakınlarının en büyük sıkıntısı yüzde 92 ile ekonomik. Bunu yüzde 85’le psikolojik sıkıntılar, yüzde 86 ile de sosyal dışlanma izliyor.
- Mağdur yakınlarının yüzde 6.9’u intihar planı yaptı veya girişimde bulundu.
