Almanya’da yaşayan yazar Kemal Yalçın, Değabah (Patrik Kaymakamı) Karekin Bekçiyan’ın geçtiğimiz günlerde Almanya’ya bir ziyaret gerçekleştirdiği günlerde onunla kapsamlı bir söyleşi gerçekleştirdi. Bekçiyan söyleşisinde hem seçim sürecine hem de bundan sonraki çalışmalarına dair mesajlar verdi.
Sayın Sırpazan sizinle Almanya’da, Köln şehrinde tam 20 yıl önce tanışmıştık. Türkiye Patriklik Kaymakamı seçildiniz. Yeni görevinizde size başarılar dilerim. Sayın Sırpazan, Türkiye Patriklik Kaymakamı ne demektir, görevleri nelerdir?
Başarı dilekleriniz için teşekkür ederim. Patriklik Kaymakamı’nın görevi bir patrik hastalandığında, görevini yapamaz duruma geldiğinde ya da patriklik makamı boşaldığında bu makama vekalet etmek ve yeni patrik seçiminin hazırlıklarını yapmaktır.
Patriklik Kaymakamı nasıl belirlenir?
Patriklik Kaymakamı, Ermeni Cemaatinin en yüksek dini makamı olan Ruhaniler Genel Meclisi üyeleri tarafından seçimle belirlenir. Ben 15 Mart 2017 günü Patrikhanede yapılan Ruhaniler Genel Meclisi toplantısında Kaymakam seçildim. Bu seçime 34 din adamı katıldı (6 kişisi yurt dışından). Ben 23 oy alarak Patriklik Kaymakamı seçildim.
Türkiye Ermeni Patrikliği Ermenistan’daki Eçmiadzin’e mi bağlıdır?
Manevi bağlamda evet, Osmanlı İmparatorluğu döneminde de Türkiye Cumhuriyeti döneminde de Türkiye Ermeni Patrikliği Eçmiadzin’e bağlıdır. Fakat bu bağ sadece manevi bir bağdır. Eçmiadzin doğrudan Türkiye Ermeni Patrikliği’ne karışamaz, müdahale edemez. Türkiye Ermeni Patrikliği özerk bir kurumdur.
Ne demektir bu özerklik?
Türkiye Ermeni Patriği, Türkiye Ermeni Cemaati’nin din görevlilerini kendisi takdis eder, kendisi görevlendirir, gerektiğinde görevden alır. Tüm yönetim faaliyetlerini kendisi yürütür. Diasporadaki, Kudüs ile Türkiye dışındaki Ermeni Cemaatlerinin dini görevlileri doğrudan Eçmiadzin’e bağlıdır. Diasporadaki Ermeni din görevlilerini Eçmiadzin takdis eder, görevlendirir, denetler, gerektiğinde görev yerlerini değiştirir ya da görevden alır.
Türkiye Ermeni Patriği, dünya Ermeni cemaatlerinin dini sorunlarının konuşulacağı bir dini toplantıya, Eçmiadzin’de yapılan dini toplantılara katılır mı?
Çağrılırsa katılır. Fakat Türkiye Ermeni Patriği’nin ya da Türkiye Ermeni Patrikliği’nin Eçmiazin’de yaptırım hakkı yoktur. Dini konularda görüşünü belirtir. Fakat oy hakkı yoktur.
Türkiye Ermeni Patriklik Makamı uzun yıllar bir vekil tarafından doldurulmuştu. Bu vekil patriği kim seçmişti?
Kendisi vekil Patrik değildir. Patrik Genel Vekili’dir. Ruhaniler Genel Meclisi tarafından seçilmiştir. Ancak Genel Vekillik makamı devlet tarafından önerilmişti.
15 Mart 2017’de yapılan Patriklik Kaymakamı Seçimini kim düzenlemişti?
Patrik Genel Vekili, Ruhani Meclis kararıyla düzenlemişti. Patriklik Kaymakamı seçimine kendisi de katılmıştı. Kaymakam seçiminden sonra vekillik sıfatı sona ermiştir.
Şu anda Patrik Genel Vekili kimdir?
15 Mart 2017 tarihinden yapılan Patriklik Kaymakamı Seçimini ben kazandım. Bu seçimden sonra Kaymakam olarak Patrikliği ben temsil ediyorum. Kaymakam seçilen kişi vekil değildir, doğrudan Patrikliği temsil eder. Kaymakamlık seçiminden sonra Patrik Genel Vekili’nin elindeki tüm hak ve görevler yasal olarak bana geçmiş oldu. Yeni patrik seçilinceye kadar patrikliğin tüm görevlerini ve işlerini kaymakam olarak ben yerine getireceğim.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Ermenilere bakışında, Ermeni Cemaati ile ilişkilerinde somut değişiklikler var mı?
Evet, bazı olumlu değişiklikler var. İlişkiler daha stabil durumda. Devlet sadece Ermeni Cemaati ile değil, diğer cemaatlerle de iyi ilişkiler kurmaya çalışıyor.
Somut olarak ne gibi olumlu değişiklikler var?
Devlet daha önce el konmuş olan Ermeni Cemaatinin tapulu mülklerinin bir kısmını geri verdi. Bazılarını da geri vereceğini söylüyor. Bu konuda olumlu bir tutum görüyorum. Olumlu örneklerden birisi de Vakıflar Genel Meclisi‘nde azınlıkların temsilcisi var. Eskiden Kiliselerin onarılmasına çok zor izin veriyordu veya verilmiyordu. Seçilmiş mütevelli heyetlerinin okulu onaracak, eğitim araç ve gereçlerini satın alacak yeterli parası yoktu. Ayrıca İstanbul’da yoğun olarak yaşayan Ermeni cemaatlerin bulunduğu semt belediyeleri de değişik yardımlarını esirgemiyorlar.
Ayrıca uzun yıllar sorun olan Üsküdar Tıbrevank Lisesi’nde Vakıf Yönetim Kurulu seçimi yapılmasına izin verildi. Böylece okulun eski mezunlarından oluşan yeni bir Yönetim Kurulu seçildi. Ermeni Cemaatinin geri verilen mülklerinden elde edilen gelirlerin bir kısmı ile cemaat okullarının ihtiyaçları artık karşılanabiliyor. Bunlar bana göre önemli olumlu gelişmelerdir.
Patriklik seçimi için ne gibi çalışmalar yapıyorsunuz?
Öncelikle cemaatin görüşlerini, önerilerini, düşüncelerini almaya, öğrenmeye çalışıyorum. Hemen hemen her gün tek tek kişilerle ya da cemaat temsilcileriyle gruplar halinde görüşüyorum, konuşuyorum. Herkesin memnun olacağı, saygı duyacağı, kalpten kabul edeceği bir patrik seçilebilmesi için doğru dürüst bir seçim olması için uğraşıyorum.
Bu seçimi kim yönetecek?
Türkiye’de seçim kanununa göre seçimleri seçim kurulları yapar. Patriklik seçimi için özel gelenek ve uygulamalar var. Cemaatin saygı duyduğu, güvendiği kişilerden bir Müteşebbis Heyeti oluşturduk. Bu heyet seçim kurulunun görevlerini yerine getirecek. Müteşebbis Heyeti cemaatin listelerini hazırlıyor, kimlerin seçime katılabileceğini belirliyor, seçimin gelenek ve göreneklerimize uygun yapılması için gerekli düzenlemeleri yapıyor. Amacımız cemaatin özgür iradesinin ortaya çıkmasını, demokratik kuralların tam olarak işletilmesini sağlamaktır.
Seçim ne zaman yapılacak?
Patrik seçiminin 13 Aralık 2017 günü yapılması öngörülüyor. Müteşebbis Heyeti’nin belirlediği bu seçim tarihinin uygulanabilmesi için devletin resmi bir onay vermesi ve bir talimatname göndermesi lazım. Devletin onayı ve talimatnamesi olmadan patriklik seçimi olamaz. Şimdilik devletten gelecek onayı ve talimatnameyi bekliyoruz.
Kimler patrik olabilir?
Türkiye Cumhuriyeti patrik seçimi için özel bir talimatname göndermektedir. Patriklik seçimi buna göre olur. Bir din adamının patrik olabilmesi için babasının Türkiye’de doğmuş olması gerekiyor. Kendisi Türkiye dışında doğmuş olabilir.
Patrik adayı olmak için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak şart değildir. Fakat patrik seçilen ruhani, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı değilse, seçimden sonra Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına geçmesi ve Türkiye Cumhuriyeti pasaportu taşıması şarttır. Seçimden sonra herhangi bir zorluk çıkmaması için adayları belirlerken devletin istediği şartları yerine getirip getirmediğine bakıyoruz. Devletin istediği tüm şartları yerine getirenleri aday yapıyoruz.
Siz de patrik adayı mısınız?
Evet, ben de patrik seçimine katılma şartlarını yerine getirdim. Babam, annem ve ben Türkiye doğumluyuz. Patrik seçimine ben de katılacağım.
Seçilemezseniz Almanya’ya dönecek misiniz?
Patrik seçilirsem İstanbul’da yaşayacağım. Seçilemezsem gene zamanımın büyük kısmını İstanbul’da geçireceğim. Kültür çalışmalarına, çevirilere ağırlık vereceğim. Hayatımın sonuna kadar İstanbul’da, Türkiye’de kalmayı düşünüyorum.
’20 yıldır sözlük üzerinde çalışıyorum’
Sayın Sırpazan dini görevlerinizin dışında kültürle, edebiyatla, sanatla da uğraşıyorsunuz. Çok sayıda kitabı, makaleyi Almancan, Ermeniceden Türkçeye, ya da Türkçeden Ermeniceye çevirdiniz. Çevirilere, sözlük çalışmalarına devam ediyor musunuz?
Patrik Kaymakamı olduktan sonra hemen hemen tüm zamanımı bu görevime harcıyorum. Çevirilere hiç zamanım yok. Bazı günlerde geceleri bir iki saat sözlük çalışmalarına devam edebiliyorum.
Sözlük kaç sayfa, kaç cilt olacak? Kaç yıldan beri çalışıyorsunuz? Sözlüğün kapsamı nedir?
Yirmi yıldan beri sözlük üzerinde çalışıyorum. Sözlükte 40.000 kelime vardır. Toplam üç cilt 2 bin sayfa kadar olacak. Birinci cilt, Türkçe-Ermenice-Almanca, ikinci cilt Türkçe-Ermenice, üçüncü cilt ise Ermenice-Türkçe olacak. Birinci ve ikinci ciltleri tamamladım. Üçüncü cildin de sonuna geldim. Sözlüklerde Ermenice kelimelerin Latin Alfabesi harfleriyle yazılışını da gösteriyorum.
Sayın Sırpazan karşılıksız olarak benim ‘Seninle Güler Yüreğim’ ve ‘Sarı Gelin’ adlı romanlarımı Ermeniceye çevirmiştiniz. Çok teşekkür ederim. Başka çeviriler de yaptınız mı?
Evet yaptım ve yapıyorum. Son yıllarda Araştırmacı Mehmet Bayrak’ın bulduğu Ermeni Halk Aşuklarının Ermenice harflerle yazmış oldukları Türkçe sözlü destanları Latin harfleriyle yazdım. Bu kitap 570 sayfa büyük boy olarak yayınlandı. Daha öncede aynı büyüklükte bir kitap yayınlanmıştı. Böylece Ermeni Aşuklarının şiirlerini, destanlarını iki cilt halinde Türk edebiyatına, Türkiye kültür dünyasına kazandırmış olduk.
