Saçlarına kır düşmüş kadınlar, ellerini havaya kaldırıp gönül gözlerindeki yaşlarla Kutsal Topraklara gitmeyi dilemişler. Korkmamışlar yol bilmemekten, dil bilmemekten, adet- anane anlamamaktan, bilinmeyene yelken açmak istemişler. “Kudüs, Dört dinin başladığı, Mesih İsa’nın ana vatanı Kutsal Toprak sana gelmek, seni görmek dileğim” demişler ve kabul olmuş dilekleri.
“Dileyin size verilecek; arayın bulacaksınız; kapıyı çalın size açılacaktır.Çünkü her dileyen alır, arayan bulur, kapıyı çalana kapı açılır”. (Matta 7-7:8)
Ocak ayıydı, hastanede anneannemin yanındayken eşimin telefonu çaldı. Ne konuştuğunu tam hatırlamıyorum ama bana dönüp “Kudüs’e gideyim mi?” dedi. Hiç tereddüt etmedim, “Git ama bizi de götür” dedim. Gözleri kocaman kocaman oldu, güldü. Çok istiyordum gitmeyi, o aralar biraz imkânsızdı ama olsun diledim, diledim ve gerçek oldu.
7 Haziran Salı saat 00:15 zar zor kapanmış bavullarımızla iki kızım, eşim ve ben Ortaköy Meryem Ana Kilisesi avlusuna giriş yaptık. Yaklaşık 25 kadın ve Hayr Mağakya gülerek bizi karşıladı. Hayr Mağakya ile Der Hayr gece 1'de gece ayinini birlikte yaptılar. Salonda son hazırlıklar yapıldı ve Ortaköy Kilisesi’nin ayarladığı servislerle Sabiha Gökçen Havaalanı’na vardık.
İki saatlik uçuş sonrası bizi bekleyen otobüse biniyoruz. Çok yorgun ve uykusuzuz. Otele gideceğiz herhalde diye düşünüp yanılıyorum. Lod ilçesindeki Surp Kevork Kilisesi’ne gidiyoruz. Rum Kilisesi burası. Ben Surp Kevork’un bizim azizimiz olduğunu zannediyordum. Meğer ortak azizimizmiş. Kilisenin altındaki mezarına inip duamızı ediyoruz. Surp Kevork Hıristiyanlara karşı yazılan kral fermanını yırttığı için zincire vurup ölümle cezalandırılmıştı. Kendini zincirledikleri prangalar halen o kilisedeydi.
İkinci durağımız Latrun Kilisesi’nin bahçesi üzüm bağlarıyla dolu. Buradaki din görevlileri bağları kendi elleriyle yapmışlar. Üzümleri, şarabı çok meşhurmuş, arzu edenler şarap alıyor. Mumumuzu yakıp otele vardık. Hayr Surp “Akşamüstü Nurhan Badriark’la buluşacağız, dörde kadar dinlenin sonra otobüs bizi alacak” dedi.
Sağ olsun ben ve Naira gittiğimiz yere iz bırakmadan hiç çıkmayız. İtiraf ediyorum patrikhanedeki o gün halının üzerindeki limonata lekesini kızım Naira yaptı. Patrikhanenin salonunda Nurhan Badriarkla Hayr Surp patrikhanenin tarihi ve manastır hakkında bizi bilgilendirirdi. Hayr Mağakya Ortaköy Meryem Ana Kilisesi’nin hediyesi gümüş ibrik ve tabağını Nurhan Badriark’a teslim etti, sorular da bittikten sonra ortak bir resim çekilip Srpazan’ın yanından çekildik. Çekildik ama bu sefer de kızım Mane yok. Birazdan elinde büyük bir küple yanıma geldi. “Bunu Nuran Badriark verdi”. Neden? “Çok güzel soru sormuşum onun için.” Ne sordun? Soru ne halen bilemiyoruz, ama küpü kapmış…
Meryem Ana Kilisesi 08/06/2016
Hayr Surp, eşim Der Zakar Koparyan’ı sabah altıda alıp, Meryem Ana’nın mezar olan Kiliseye gitmek için yola çıktı. Biz de saat yedide otelin lobisinde toplanıp düştük yola. Meryem Ana Kilisesi, bir mezarlık kilise. Meryem Ana’nın, annesi Azize Anna, babası Aziz Hovagim ve nişanlısı Aziz Hovsep’in mezarları üzerine kurulmuş bu kilisede her birinin mezarını ziyaret etmek mümkün. İhtişamlı bir kapıdan büyük merdivenlerle aşağıya doğru inip bir kaya kilisesine adım atıyoruz. Meryem Ana’nın mezarının üzerinde eşim Badarak Ayini yapıyor. Aynı anda Kıpti ve Süryaniler de aynı kilisede ayrı khoranlarda Badarak ayini yapıyorlar. Ve her dilde aynı şey söyleniyor.
Zeytin ağaçlarının arasında Getsemani Bahçesi’nde dolaştık, ve hemen sonra Nakhadonag'a katılmak için ‘Hampartsman Ler’e (Göğe Alınış Dağı) gittik. Burası Mesih İsa’nın göğe alındığı yer. İsa’nın son ayak bastığı yer olarak biliniyor. Bütün grup o kayayı gördük o taşa dokunduk, öptük yüzümüzü sürdük, dualar ettik.
Osmanlı döneminde bu topraklarda önemli insanlar geçerken, önlerinden ‘Khalfas’ denilen fesli iki adam geçip onlara tokmaklı asalarıyla yol açarlarmış. Bu gelenek hâlâ buradaki ayin zamanı sürüyor. Asaları yere vuran iki Khalfas dini liderlerden biri geçerken ona yol açıyor. Duamızı edip Vaftizci Yahya’nın başının kesildiği yere kurulan Rus Kilisesi’ne gidiyoruz. Hatırlarsanız prenses Salome’nin bir dansına karşılık Yahya’nın kafası kesilmişti. O kiliseye yakın, içerisinde Ermenice lahitler bulunan bir Rus kilisesini daha ziyaret edip otelimize dönüyoruz.
Hampartsum Dağı 09/06/2016
Sabah erkenden yine Göğe Alınış Kilisesi’ne ardından Hayr Mer Kilisesi’ne, İsa Mesih’in ‘Ey Göklerdeki Babamız’ duasını verdiği yere gittik. Burada yaklaşık 250 lahit üzerinde değişik dillerde bu dua yazılı. Ermenice ‘Hayr Mer’in önünde duamızı ettik. Tek eksik Türkçe yoktu, ama Eski Osmanlıca vardı.
Ardından İsa Mesih’in 40 gün denendiği çölden geçip Denenme Dağı’nın tepesine çıkarken bizleri görmeliydiniz. Yolun üçte ikisini teleferikle çıktığımız halde tepeye varmak için çok çabaladık. Dağın tepesinden, onun denendiği çöle baktık, manastırı dolaştık. Minik Naira en küçük hacı olduğu için güzel bir haç kaptı oranın dini liderinden.
Dznıntyan Dacar (Doğuş Kilisesi) -Beytülahim10/06/2016
Meryem Ana’nın doğum yaptığı yere gittik. Bebek İsa’nın yattığı yeri, eski bir ahır olan koca kiliseyi gördük ve Badarak ayini yaptık. Muazzam bir ana kilise, içerisinde değişik kiliselere ayit khoranlar var. Biz badarak ayinini bitirir bitirmez Rum kilisesinin Badarak’ı başladı. Her şey saatinde, hak ihlali yapılamaz, kurallar kesin ve katî.
Ertesi sabah Surp Hagopyants Manastırı’nda Badarak Ayini’ne katıldık. Bu manastırda Aziz Havari Hagopos’un başı bulunuyor. Surp Hreşdagabet ve Surp Pırgiç Vankları’nı (manastır) gördük. Hreşdagabed ‘Başmelekler’ Kilisesi’nde İsa’nın çarmıha gerilmeden sorgulanmak için götürülürken bağlandığı ağaçlardan birini gördük. Ağacın zeytininden topladıktan sonra, Kudüs’ü dolaşıp İsa’nın son yemeğini yediği yerlere yapılan kiliseyi ziyaret ettik.
Surp Harutyan Dacar-Diriliş Kilisesi
Bugün de hep birlikte Golgota’ya varmak için yürüyoruz. Önce ‘Harutyan Dacar’ Diriliş Kilisesi’ne gidiyoruz. Burası muazzam bir mabet. İsa’nın başına dikenli tacın takıldığı yer, elbiselerine kura atılan yer, haçtan indirilip kefene sarıldığı taş, mezarı, haça gerildiği Golgota Tepesi, haçın bulunduğu çöplük hepsi bir mabedin içine sığdırılmış. Anlatılmaz yaşanır.
Ertesi sabah Hayr Surp Mağakya sabaha karşı ayine katılacağını söyledi. Gelmek isteyenler saat 04:00 de hazır olsunlar, dedi. Ve sabaha karşı Kudüs sokaklarındayız. Badarak’ta diğer katılımcılarla beraber yaklaşık elli kişiyiz, bizimle birlikte Ermenistan’dan ve Amerika'dan bir grup da var. Ayin sonrası her birimiz Mesih İsa’nın boş mezarını ziyaret edip taşı öptük, dualarımızı ettik.
Artık Tel Aviv’e, Gana’ya, Nazaret’e gitme zamanıydı.
Nazaret-Celile 12/06/2016
Meryem Ana’nın öldüğü veya uyuduğu yeri ziyaret ettik. İsa Mesih’in evine, Nazaret’e gittik. Naira Mesih’in oyuncaklarını sordu, bulamadık. Kana’ya gittik. İsa’nın suyu şaraba çevirdiği yerde, o günden kalma taş küplerden birini gördük. Burada bugün koca bir kilise var.
Tiberya Gölü’ndeki dinlenme sonrası, Pazartesi artık dönüş yolundaydık ve sadece Tiberya’yı gezdik. Gölde bir tekne kiralayıp 45 dakika dolaştık. Hayr Surp her kilisede olduğu gibi bizi bilgilendirip vaaz verdi ve Hokehankist duasını etti.
İsa’nın beş ekmek ve iki balıkla on binleri doyurduğu yerdeki kiliseye gittik. Eskiden bu kilisede balıklar varmış. Güzel bir havuzun içinde o rengârenk balıklar artık yok. Çünkü geçen sene aşırı Musevi bir grup aşırı dinci, kiliseyi yakıp balıkları katletmişler. Yazık, insana insan gerek…
Biz gittik, gezdik, gördük. Hepimiz kardeş gibi, samimi, içten ve hoşgörülüydük. Darısı Hac’ı olmak isteyen tüm Hristiyanlara.
Ortaköy Kilisesi’nde bir ilk
Her zaman her yere giden hacılar olur. Bazen bu hacıların eline Hacılık Sertifikası da verilir. Ama toplu olarak Hacılık sertifikası almak... Bunu daha ilk görüyoruz , Hayr Mağakya tarafından. 19 Haziran Pazar günü Ortaköy Surp Asdvadzadzin Ermeni Kilisesi’nde Badarak ayininden sonra, 36 kişilik Kudüs kafilesine Hacılık Sertifikası verildi. Sertifikalar, Kudüs Ermeni Patrikhanesi’nden ve Kudüs Patriği Nurhan Manukyan imzasıyla Hayr Mağakya Beskisizyan’a teslim edilmişti. Hayr Mağakya Badarak ayini sonrası hacıların her birini kilisedeki cemaate tanıtarak sertifikalarını teslim etti.
