Rusyalı Ermeni araştırmacı Alexandra Elbakyan, bugüne kadar bilimsel dergilerde yayınlanmış neredeyse bütün makaleleri ücretsiz paylaşıma açtı.
Alexandra Elbakyan, normalde ücret ödenerek okunabilecek toplamda yaklaşık 48 milyon bilimsel makaleyi kendi sitesinden paylaşıma açtı. Dünyanın önde gelen yayıncılarından Elsevier’in kendisi aleyhine kazandığı davaya rağmen Elbakyan açtığı siteyi kapatmayı reddediyor.
Sci-Hub.io adlı site bilim dünyasının en büyük korsan mecrası… Nörolog Alexandra Elbakyan, araştırmaları için okuması gereken makalelerin ücretlerini karşılayamamaktan şikayet ederek 2011’de siteyi kurdu. Hızlı bir şekilde yaygınlaşan korsan sitesinden her gün yüz binlerce makale indirilmeye başladı. 2015 yılının sonunda New York’ta bir mahkemenin aldığı kapatma kararı sonrası Elbakyan site için savaşmaya karar vererek dünya çapında geniş bir tartışma başlattı.
‘Tamamen yasal’
Elbakyan, New York’ta mahkemeye yazdığı açık mektupta “Geliri ve işi ne olursa olsun herkesin bilgiye ulaşabilmesi gerekiyor. Bu tamamen yasal… Eğer bir araştırmacı kariyer yapıp tanınmak istiyorsa bu dergilerdeki yayınlara ulaşmak zorunda” diyor.
Bu aşamada Sci-Hub devreye giriyor. Site iki aşamalı çalışıyor. Bir makale aradığınızda önce kardeş korsan veritabanı LinGen’den bilgisayarınıza indiriliyor. Eğer bu yol çalışmazsa, Sci-Hub’ın, kimliği belirsiz kullanıcılar tarafından kendilerine sunulan şifreler sayesinde neredeyse bütün dergi veritabanlarına ulaşma imkânı var.
Tazminat işlemez
New York’taki mahkeme kararı Sci-Hub’a erişimi yasaklasa da Elbakyan bu durumdan siteyi başka bir alana taşıyarak kurtuldu. Yayıncı şirket Elsevier’in Sci-Hub’a karşı açtığı bir diğer davada ise uzmanlara göre korsan şekilde paylaşılan her makale için 750 ile 150 bin dolar arası tazminat kararı çıkma olasılığı bulunuyor. Ancak böyle bir karar çıksa bile Elbakyan’ın tüm mal varlığı Rusya’da olduğu için kendisi için şu an bir tehlike yok. Sci-Hub ise tüm korsan içeriğiyle çalışmaya devam ediyor.
