MÜBADELE

Atina’nın Plaka Mahallesi’ndeki Küçük Asya Araştırmaları Merkezi, mübadele sonrası yok olan bir belleğin izini süren en köklü kurumlardan biri. Mübadeleden birkaç yıl sonra, 1930’da müzikolog Melpo Logotheti-Merlier ve Yunan dili-edebiyatı uzmanı Octave Merlier’nin kişisel inisiyatifiyle kurulan merkez, öncelikle sesin arşivini tutmak için yola çıktı. Anadolu’nun müzik mirasını kaybetmemek için mübadillerin şarkılarını, enstrümanlarıyla stüdyoda kaydeden merkez, çalışmalarına sonrasında sözlü mülakatlarla devam etmiş. Bugün yüzlerce şarkıdan oluşan bir müzik, beş bin sözlü mülakat, üç bine yakın fotoğraf, el yazmaları ve Karamanlıca edebiyatı koleksiyonuna sahip olan merkezin direktörlüğünü 2002’den beri Stavros Anestidis yürütüyor. Anestidis, geçtiğimiz günlerde ‘Arşivden Sonra’ konuşmaları kapsamında İstanbul’daydı. Tatavla doğumlu Anestidis’le bir araya geldik; merkezin çalışmalarını ve değişen İstanbul’u konuştuk.

Nurdan Tekeoğlu’nun ilk yönetmenlik, Selda Alkor’un ise ilk kısa film oyunculuğu denemesi olan ‘İki Yaka Yarım Aşk’, mübadele yıllarında alevlenen, ancak tamamına erdirilemeyen bir aşk hikâyesini konu alıyor.

Editörlüğünü Evangelia Balta ve Aytek Soner Alpan’ın üstlendiği, 25 şiirden oluşan ‘Muhacirnâme: Karamanlı Muhacirler için Şiirin Sedası’ kitabı, Karamanlıcaya ve unutturulmaya çalışılmış bir sürgün ıstırabına buyur ediyor bizi. Kitabın editörlerinden Aytek Soner Alpan ve kitapta çizimleri bulunan Semih Poroy'la konuştuk.

ABD'de Kongre Kütüphanesi arşivlerinde bulunan ve 1915 sonrasında göç edenlere dair olduğu düşünülen görüntüler, ilgiyle karşılandı. Uzmanlara göre kayıtlar tarihsel önemde.

1922 mübadelesinde boşaltılan Kayaköy’ün (Livissi), Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı arasında 2013’te imzalanan protokol kapsamında imara açılması planlanıyor. 23 Ekim’de, 49 yıllığına kiralamak üzere ihalesi yapılacak olan tarihi köyü korumak için Fethiye’de yaşayanlar ve mübalede Livissi’den göç edenlerin torunları harekete geçti.

‘Projesiz Modernleşme’ kitabının yazarı Hakan Kaynar, Erken Cumhuriyet Dönemi İstanbulu’na gündelik hayatın içinden bakıyor. Çeşitli ulaşım araçları, mahalle yaşamı, sinema filmleri, romanlar ve taşralı-şehirli karşılaşmaları üzerinden mikrofonunu sokaktaki insana doğrultan yazarla, iktidardan bağımsız bir şekilde değişen İstanbulluların yaşamlarını konuştuk.

Hükümetin 2010 yılından itibaren sadece 15 Ağustos’taki ‘Meryem Ana Yortusu’nda ibadet edilmesine izin verdiği Sümela Manastırı için AK Parti'li Trabzon Belediyesi’nin sitesinde tartışmalı ifadeler kullanılıyor. Belediyeye göre ‘yamaca yapışmış bir harabe’ olan manastırın yüzlerce yıllık rivayetleri ‘basit bir Hıristiyanlık gayreti ile’ yaratılmış ve zorla kabul ettirilmiş! Sitede yer alan açıklamaya göre duvar süsleri de ‘Türk taklidi’.