EMRE CAN DAĞLIOĞLU

Ağustos ayında Ferguson şehrinde polisin siyah bir genci öldürülmesiyle başlayan ve tüm ABD’ye yayılan protestoların ardından, ülkedeki siyahlara yönelik ayrımcılık pratikleri geniş ölçüde tartışılmıştı. 10 Şubat’ta Chapel Hill kasabasında üç Müslüman öğrencinin öldürülmesi, ABD’nin ‘ötekiler’inin bir kez daha gündeme gelmesine sebep oldu. ABD’de siyasi mültecilik üzerine çalışan avukat Gaye Özpınar’la ABD’nin göçmen politikasını ve bu politikanın sorunlarını konuştuk.

Uluslararası Mülteci Hakları Derneği Genel Sekreteri Aybüke Ekici, bazı Özbek mültecilerin Suruç’tan IŞİD’in yönetimindeki bölgelere gönderilmiş olabileceğine dikkat çekiyor. Ekici, IŞİD’in bu mültecilerden kendisine katılmak istemeyenleri infaz ettiğine yönelik haberler duyduklarını da sözlerine ekliyor.

Ermeni Soykırımı’nda, bu büyük suçun işlenmesini mümkün kılan mekanizmaları ortaya çıkarmanın en önemli yollarından biri soykırımın yerelde nasıl yaşandığını çalışmak. Clark Üniversitesi Tarih Bölümü’nde doktorasını sürdüren Ümit Kurt da bu minvalde çalışan araştırmacılardan biri. Kurt’la Tarih Vakfı’nda sunduğu ve aynı zamanda doktora tezi konusu olan “1915 Antep’inde Ermeni Tehciri ve Ermeni Mallarının El Değiştirme Süreci”ni ve sonrasını konuştuk.

Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde bu yana Yunan ve Türk milliyetçilikleri sıklıkla karşı karşıya gelen ve paylaşamadıkları alanlarla iki ülke arasında gerginliğin uzun süre had safhada kalmasına sebep olan iki hareket. Yrd. Doç. Ioannis Grigoriadis’in Koç Üniversitesi Yayınları’ndan çıkan ‘Kutsal Sentez: Yunan ve Türk Milliyetçiliklerine Dini Aşılamak’ kitabı, bu iki hareketin dinle ilişkisi bağlamında tarihsel seyrini inceliyor. Bilkent Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü’nde görev yapan Grigoriadis’le Yunan ve Türk milliyetçiliklerinin dine bakışlarını ve süreç içerisinde bu bakış açılarının değişimini konuştuk.

Ermeni Soykırımı konu edildiğinde, önemli bir tartışma konusu da, Kürtlerin soykırımdaki rolü. Adnan Çelik ile Namık Kemal Dinç’in Diyarbakır ve çevresindeki Kürtlerin 1915 Ermeni Soykırımı’na dair hafızalarına yönelik sözlü tarih çalışmasının ürünü olan ve İsmail Beşikçi Vakfı Yayınları tarafından basılan ‘Yüz Yıllık Ah! Toplumsal Hafızanın İzinde 1915 Diyarbekir’ kitabı, bu konuda önemli bir kaynak olacak. Hâlihazırda Ermeni Soykırımı’na dair Kürt siyasetçileriyle röportajlarından oluşan ‘Yüz Yüze’ belgeseli üzerine çalışan tarihçi Namık Kemal Dinç’le, yeni çıkan kitapları ve Tarih Vakfı’nda yaptığı ‘Toplumsal Hafızanın İzinde 1915 Diyarbekir ve Kürtler’ sunumu üzerine konuştuk.

Holokost Kurbanlarını Anma Günü etkinliklerinde konuşan siyasilerin açıklamalarındaki dikkat çeken nokta ise mevcut siyasi konjonktürle ilişkili ve Türkiye’ye pay çıkaran ‘dengeleyici’ mesajlar oldu.

Paris’te 7 Ocak’ta yapılan ve 12 kişinin hayatını kaybettiği Charlie Hebdo saldırısı, Türkiye’de her olayda olduğu gibi iki kutup ekseninde tartışıldı. Bazı analizlerde ‘İslami terör’ün yaygınlığına yer verilirken, bazıları da ‘Avrupa’da yükselen İslamofobi’ye ve ‘gerçek İslam’ın bu olmadığına’ dikkat çekti. Bu tartışmaların belirli noktalarını, dünyada kolonyalizm çalışmalarının sayılı isimlerinden, ‘İyi Müslüman, Kötü Müslüman’ kitabının yazarı, Columbia Üniversitesi Antropoloji bölümünden de görev alan Makerere Üniversitesi Sosyal Araştırmalar Enstitüsü Direktörü Prof. Mahmood Mamdani’ye sorduk.

Türkiye’de kısa bir geçmişi olmasına rağmen, Ermeni Soykırımı üzerine yapılan çalışmaların kabuk değiştirdiği gözleniyor. Ermenice bilen, soykırımı yerel düzlemde ele alan ve farklı bir tarih okuması yapan bir sosyal bilimci kuşağı yetişiyor. Hâlihazırda Berlin’de Zentrum Moderner Orient’te (Modern Doğu Merkezi) doktora sonrası çalışmalarını sürdüren antropolog Yektan Türkyılmaz, bu kuşağın önemli bir ismi. Doktora tezini Van’daki soykırım süreci üzerine yazan Türkyılmaz’la, Tarih Vakfı’nda yaptığı ‘Ermeni Soykırımı’na ‘Giden Yolu’ Yeniden Düşünmek: Temmuz 1913 - Ağustos 1914’ başlıklı sunumu üzerine konuştuk.

28 Şubat döneminde hakkında verilen idam cezası yaşı küçük olması gerekçesiyle 16 yıl 8 ay hapse çevrilen Yakup Köse, 2005 yılında tahliye olmasına rağmen, hakkında açılan davalardaki hukuksuzluk halen son bulmadı. 1996’da 14 yaşındayken “İBDA-C militanı” olduğu iddiasıyla tutuklanan ve 10 yıl hapis yatan Köse, 16 Aralık 2014’te tekrar tutuklanarak cezaevine konuldu. Gerekçesi ise 5 Ocak 2000’de Köse’nin bulunduğu Bandırma Cezaevi’ne yönelik yapılan Noel Baba Operasyonu.

Türk Tarih Kurumu eski başkanlarından MHP Milletvekili Yusuf Halaçoğlu, gazeteci Murat Bardakçı’nın iddia ettiği sevk defterlerinin saklanması olayından haberdar olmadığını, bu konuda sorulacak soruların esas muhatabının yine Bardakçı olduğunu söyledi.