ԱՌՕՐԵԱՅ

Հայաստանի Հանրապետութիւնը 1991-ին հիմնուեցաւ Սպիտակի երկրաշարժի եւ Ղարաբաղի պատերազմի աւերակներուն վրայ։ Պատերազ մի հետեւանքով երկիրը շրջափակման մէջ էր։ Մեծամօրի ադոմակայանը փակուած էր նորաստեղծ պետութեան կողմէ։ Կը տիրէր ուժանիւթի ճգնաժամ։ Իշխանափոխութեան հետեւանքով երկրի տնտեսութիւնը ամբողջովին քայ այուած էր։ Նախապէս զարգացած ճարտարագիտական աւանդ ունեցող Խորհրդային Հայաստանի բոլոր գործարանները թալանուած, նոյնիսկ գործող հաս տոցնե րը մետաղեայ թափածոյ որպէս թալանիչներու կողմէ ծախուած էր Պարսկաստանին եւ Թուրքիոյ։ Այս պայմաններու տակ գործազրկութիւնը հասաւ անտանելի համեմատութիւններու։ Ընտանիքի պատասխանատուութիւնը ուրիշ միջոց չէր թողուր եթէ ոչ աշխատանքի համար արտագաղթել։

Եթէ անկեղծ քաղաքական գործիչը կամ համարձակ լրագրողը բռնապետական երկրում բռնել են ճշմարտութիւնը բարձրաձայնելու ճամբան, ապա նրանց լռեցնելը, դա ժամանակի խնդիր է եւ որքան յետաձգուի լռեցման գործողութիւնը, նրա ապրած օրերը ընկալւում են որպէս թանկարժէք նուէր։ Գուցէ այդ է պատճառը, որ նման անձինք, գիտակցելով, որ իրենց սզբունքների համար սեփական կեանքն է դրուած զոհասեղանին, ապրում են բացարձակ լիարժէք կեանքով եւ տասնապատկուած ուժով, իսկ երբ նրանց վերջապէս լռեցնում են, ապա նրանք ընկնում են հերոսի մահով եւ այդ մահը նախանձ է առաջացնում սովորական մահկանացուների մէջ։ «Ես էլ կ՚ուզենայի մեռնել Հրանդի պէս», շատերից եմ լսել այս հոգոցը։ Այժմ նոյնն են ասում Պորիս Նեմցովի մասին։

Երեւանի Ազգագրական ինստիտուտի մէջ 3 Մարտ Երեքշաբթի կայացաւ պատմաբաններ՝ Նամըք Տինչ եւ Ատնան Չէլիքի հեղինակած «Հարիւրամեայ Ախը» գիրքին ծանօթացումը։ Ինստիտուտի գրադարանին մէջ կայացած հանդիպման ներկայ գտնուեցան ակադեմական շրջանակներէ եկած դէմքեր։

Հրանդ Տինքի սպանութեան հետ կապուած պետական պաշտօնեաներու մասին շարունակուող հարցաքննումներու բերմամբ Ազգային Լրաքաղութեան Բաժնի նախկին վարիչ Ռամազան Աքեիւրէք եւս ձերբակալուեցաւ։ Աքեիւրէքի ձերբակալման պատճառներուն մէջ կան «դիտումնաւոր սպանութեան մէջ թերացում», «պաշտօնը չարաշահել» եւ «պաշտօնաթուղթերու զեղծարարութիւն» մեղադրանքները։

Փետրուարի 12-ին Հրանդ Մաթեւոսեանի 80-ամեակն էր, սակայն Հայաստանի ներքաղաքական պայթիւնավտանգ լարուածութիւնը ստիպում է ինձ հրաժարուել այդքան շահեկան նիւթից, որն է Հրանդ Մաթեւոսեանը։

Իսթանպուլաբնակ Տէրսիմցի հայերու հիմնած հայրենակցական միութենէն ետք ներկայիս Տէրսիմ բնակող հայերն ալ կազմեցին իրենց անջատ միութիւնը՝ «Տէրսիմի Հայոց եւ Ալէվիներու Բարեկամութեան Միութիւն» կոչումով։ Օրինական հիմնադրութիւնը կատարած նախաձեռնարկ մարմինի անունով «Ակօս»ի խմբագրութիւն այցելող Սէրքան Սարիաթաշ յայտնեց, որ այժմ կը շարունակեն անդամագրութիւնը, որուն որոշ թիւի մը հասնելէն ետք պիտի կատարեն համագումար եւ պիտի ընտրեն վարչութիւնը։

Անցեալ 11 Փետրուար Չորեքշաբթի երեկոյ, Վարչապետ Ահմէտ Տաւութօղլուի Թուրքիոյ փոքրամասնութիւններու աշխարհական ներկայացուցիչներուն ուղղուած հրաւէրին արձագանգները կը շարունակուին։ Վարչապետին ընթրիքի հրաւէրին ժամանեցին զանազան ազգային կամ կրօնական փոքրամասնութիւններէ շուրջ 40 հրաւիրեալներ։ Հասարակութեան աւելի լայն շերտի մը հետ շփում ապահովելու համար բացի հոգաբարձութեանց կամ թաղականութեանց ներկայացուցիչներէ, հրաւիրուած էին նաեւ հայրենակցական միութիւններու, մամլոյ ծառայութիւններու եւ հարթակներու ներկայացուցիչներ։

Ղարաբաղի պատերազմը աւարտած համարուեցաւ 1994 թուի Մայիսին Ատրպէյճանի, Հայաստանի, Ղարաբաղի Հանրապետութեան եւ Ռուսիոյ Դաշնութեան միջեւ ստորագրուած արձանագրութիւններով։ Սակայն վերջերս թափ ստացած են Ղարաբաղի եւ Ատրպէյճանի սահմանագծի վրայ զինեալ բախումները։ Զինադադարի քսանամեակի լրացած այս օրերուն երկրի ապագան, ներկայ խնդիրները եւ սփիւռքի հետ յարաբերութիւնները հասկնալու համար խօսեցանք Լեռնային Ղարաբաղի հանրապետութեան Արտաքին Գործոց Նախարար Կարէն Միրզոյեանի հետ։

Ռուսերէնում «միռ» բառը նշանակում է եւ աշխարհ, եւ խաղաղութիւն. «միռու միռ» ռուսերէնով նշամակում է աշխարհին խաղաղութիւն, բայց Ռուսաստանը չգիտի ինչ բան է խաղաղ ապրելը եւ այդ պատճառով վտարւում է աշխարհի ընտանիքից։ Այսօր Փութինը պատրաստում է լայնածաւալ յարձակում Ուքրաինայի վրայ, եւ ԱՄՆ-ը ուզում է զէնքով օգնել Ուքրաինային։ Աշխարհը կանգնած է 3-րդ աշխարհամարտի առջեւ, բայց ոչ ոք չի ուզում պատերազմ, որը յետ է գցելու քաղաքակրթութիւնը։

Պատմաբան Արա Սարաֆեանի առաջարկով Սարոյեան ընտանիքին նախապէս բնակած փողոցը վերակոչուած էր «Ուիլեամ Սարոյեան փողոց»։ Իսկ այժմ Պիթլիսի քաղաքապետութիւնը որոշած է քաղաքի նորակառոյց գրադարանը եւս անուանակոչել աշխարհահռչակ գրագէտի անունով։