ԾՈՎԻՆԱՐ ԼՈՔՄԱԿԷՕԶԵԱՆ
dzovinarlok@gmail.com
Երէկ Հայաստանում սիրահարների օրն էր, Սուրբ Սարգիսի տօնը։ Երեւանում Բաղրամեան պողոտայի վրայ սիրահարների այգի կայ, այժմ տօն էլ կայ ի հատուցումն Վալենտինի տօնի, որն ամբողջ աշխարհը նշում է Փետրուարի 14-ին։
Սակայն ես չեմ ուզում խօսել այդ նիւթի շուրջ, որովհետեւ տխուր է բնութեան հրաշք հանդիսացող սիրահարների վիճակը Հայաստանում։ Սէրը, յատկապէս սէրը, հովանաւորի կարիք ունի։ Ինչպէ՛ս չյիշեմ այս առիթով ծովանկարիչ Յովհաննէս Այվազովսկուն (1817-1900), որն ամէն ամուսնացող զոյգին իր հարազատ Թեոդոսիայում (Ղրիմ) ապահւում էր օժիտով։ Ընտանիք կազմելու համար կայուն աշխատանք եւ բաւարար աշխատավարձ է հարկաւոր, իսկ դա ֆանթաստիկ ժանրից է. սիրահարները գիտակցում են, որ նիւթական խնդիրները նրանց իսկոյն կը բաժանեն, ամուսինը ընտանիքը պահելու համար ստիպուած կը լինի մեկնել արտագնայ աշխատանքի՝ երկրից դուրս, ուստի կինը միայնակ կը մնայ, ամուսնուն կը վայելի միայն սքայպով։ Այնպէս որ թողնենք տխուր եւ անհեռանկար նիւթը եւ դառնանք մեր հարեւաններին։ Սակայն այս նիւթը պակաս տխուր չէ, եթէ ոչ աւել, որովհետեւ… արդեօ՞ք մենք գիտենք մեր հարեւաններին։ Մի քանի օր առաջ մեր դուռը թակեց թաղային ոստիկանը եւ սկսեց հարցուփորձ անել հարեւաններից։ Ես այնքա՛ն բան իմացայ։ Եւ վախեցայ։ Մեր կողքի դրացին այնքա՛ն պարտքեր ունի, որ եօթ կեանք էլ ապրի, ի վիճակի չի լինի պարտքերը մարել. նա պարտք է պետութեանը, դրամատանը, ջրի ծառայութեանը, համատիրութեանը… էլ չեմ ասում անհատներին, որոնք գալիս ու գալիս են եւ զուր թակում նրա դուռը։ Իսկ ինչու վախեցա՞յ։ Որովհետեւ երբեմն սխալմամբ մեր դուռն են թակում։ Ժողովրդի մէջ տարածուել է այն կարծիքը, որ անցեալ տարի Յունուարին Կիւմրիյում սպանուած եօթ հոգանոց Աւետիսեանների ընտանիքը սխալմամբ էր սպանուել։ Իրականում պիտի սպաննէին մի ուրիշ ընտանիք, որը պարտքեր ունէր եւ չէր վճարում։ Սակայն դա ընդամէնը կարծիք է, ասեկոս, որովհետեւ ոչ մի քրեակատարողական տրամաբանութեան մէջ չի տեղաւորւում այդ սպանութեան դրդապատճառը։ Յիշեցնեմ. 2015-ի Յունուարի 12-ին Կիւմրի քաղաքի Մեասնիկեան փողոց 188 տան հասցէում բնակուող ընտանիքի 6 ամդամներին գտան գնդակահարուած եւ միայն 6 ամսեկան Սերեօժան էր դեռեւս ողջ, թէեւ ոճրագործը նրան դանակ-սուինով դանակահարել էր։ Փոքրիկը կեանքից հեռացաւ միայն եօթ օր անց…
Սպանութեան մէջ մեղադրուեց Կիւմրիյում տեղակայուած 102-րդ ռուսական ռազմակայանի զինծառայող Վալերի Պերմեակովը. նա առաւօտուայ 4-ին զէնքը ձեռքին լքել էր պահակակէտը, 2 ժամուայ ընթացքում անցել 3 քմ եւ՝ հասնելով Աւետիսեանների տուն, հրել դարպասների դուռը, հանել դռան ապակին, մտել, սպաննել ինքնաձիգով 6 հոգու եւ սուինահարել 6 ամսեկան երախային, որովհետեւ ինքնաձիգը արդէն չէր կրակում։ Զինուորական համազգեստը կօշիկներով հանդերձ, որի վրայ գրուած էր իր անունն ու ազգանունը, նա թողել էր յանցանքի վայրում, զգեստափոխուել եւ՝ վերցնելով 5000 դրամ եւ երկու գրպանի հեռախօս, դուրս եկել տնից։ Պատճա՞ռը։ Ասաց, որ ջուր էր ուզում խմել։ Այսքանը։ Սկզբից Պերմեակովին իր իրաւազօրութեան ներքոյ էր առել ռուսական կողմը, սակայն ամրանը, երբ մեր ժողովուրդը ընդվզեց ելեկտրականութեան սակագնի բարձրացման համար, ռուսները յանձնեցին Պերմեակովին հայկական կողմին (կարծում եմ բոլորը գիտեն, որ կազ, ելեկտրականութիւն… ռուսների ձեռքում է)։ 2016-ի Յունուարի 22-ին դատական նիստի ժամանակ Պերմեակովը առանց որեւէ մի զգացմունքի նշոյլի, աւելի շատ բոյսի, քան մարդու նման էր արձագանգում ընթացքին, ինչը ուշագնացութեան հասցրեց Աւետիսեանների հարազատներից մէկին։ Նա ընդունում էր իր մեղքը, իսկ պատճառը մնում էր նոյնը. ջուր խմելու համար էր մտել Աւետիսեանների ընտանիք։ Եթէ ընդունենք, որ պատճառը ջուրն էր, ուրեմն պիտի ընդունենք, որ Պերմեակովը աննորմալ է եւ մեղաւորներին փնտռենք Ռուսաստանում, այսինքն Պերմեակովի նման բոյսին զինակոչ արած անձանց մէջ։ Սակայն մեր այսօրուայ նիւթը իսկական յանցագործները չեն, այլ՝ հարեւանները, նրանք, ովքեր լսելով հրազէնի կրակոցները, ոչ մի կերպով չեն արձագանգել եւ Սերեօժան, թէեւ գազանաբար սուինահարուած, կարող էր այսօր ողջ լինել, եթէ նա չմնար 6 ժամ վիրաւորուած վիճակում, արիւնահոսող վէրքով, ուժասպառ եւ ցրտահարուած… «Մենք չենք լսել», ասում են հարեւանները։ Կամ բացատրում են իրենց անտարբերութիւնը, թէ իբր կարծում էին, որ հրավառութիւն էր։ Գոնէ հետաքրքրուէիք, թէ ի՞նչ առիթով։
10-12 տարի առաջ հրաշալի մի կինօնկարիչ սպաննուեց իր բնակարանում, որը գտնւում էր բարձրայարկ շէնքի 8-րդ յարկում։ Նա ստացել էր 32 դանակի հարուած։ Բայց նոյնիսկ դրանից յետոյ նրան կարելի էր փրկել, որովհետեւ նա մահացաւ ոչ թէ վէրքերից, այլ՝ արիւնահոսութիւնից։ Քննիչները կասկածում էին, որ հարուածողը կին էր, այդ պատճառով չէր կարողացել մէկ կամ երկու հարուածով սահմանափակուել։ Սակայն միայն հարուածողը չի սպաննել։ Հարեւանները, որոնք անպայման լսել են քաշքշուկի ձայները, գոռոցները եւ չեն արձագանգել… Կարծում եմ, նոյնիսկ պատուհանից դուրս են նայել եւ տեսել շէնքից դուրս եկող մարդու կերպարանքը։ Եւ յետոյ հրաժարուել են որեւէ վկայութիւն տալուց։
Երէկ մի նեղլիկ փողոցում ինձ մօտեցաւ մի աղջիկ եւ խնդրեց օգնել նրան փողոցն անցնել։ Կարծեմ, կաղում էր… Ասաց, որ երկու հոգու խնդրեց, նրանք էլ մերժեցին։ Ես նրան պատասխանեցի, որ նրանք հիւանդ էին։
-Հա՞,-զարմացաւ նա։
-Այո՜, նրանք բարոյապէս հաշմանդամներ են։ Հաշմանդամութիւնը դա բարոյական արատ է, այլ ոչ ֆիզիքական։
