ԺԱՍՄԵՆ ՎԻԼԵԱՆ
Իւրաքանչիւր անհատ իր կեանքի տարբեր ժամանակահատուածներուն կը կշռէ իր անցած կեանքի ուղին, կրկին վերագնահատէ ու կը վերաիմաստաւորէ արժէքները։ Սակայն բոլորը չէ որ պատրաստ է իր մտքերը, խոհերն ու հոյզերը՝ անցած կեանքը ներկայացնել հանրութեան դատողութեան։
«Նայիրի» Բժշկական Կեդրոնի «Թամարա Կասաւի-Աբգարեան» անուան ուռուցքաբանութեան կեդրոնի հիմնադիր, Ֆրանսահայ բժիշկ Գէորգ Աբգարեանը Ապրիլի 2-ին հայ ընթերցողի դատին յանձնեց՝ «Չմոռացած պատմեմ» խորագիր իր առաջին գիրքը։ Այսպէսով Ֆրանսա, Հայաստան (յատկապէս 1988-ի երկրաշարժէն եւ Ղարաբաղեան ազատագրական պատերազմներէն ետք), տասնեակ եւ տասնեակ հազարաւոր մարդկանց կեանքեր փրկած բժիշկը առաջին անգամ հանդէս կու գայ, որպէս գրող։ Իր հետ զրուցելով փորձեցինք բացայայտել քանի մը կարեւոր հարց։
Ըստ էութեան գիրքին մէջ ամփոփուած են ձեր կեանքի յիշողութիւնները, որոնք անշուշտ թանկ են ձեզ համար, իսկ ի՞նչ կը նշանակեն այդ յիշողութիւնները ընթերցողի համար։
Սա մարդու մը պատմութիւն է, ով հայ ըլլալով մեծացած է, սակայն ծնելով եւ ապրելով Թուրքիա ինքզինք հայ չէ զգացած, կամ աւելի ճիշդը ըսեմ՝ չեն թոյլ տուած որ իր հայութիւնը զգայ։ Միայն Փարիզ մեկնելէն ետք գտած եմ ես ինձ։ Հայաստանը, հայ ըլլալը հասկցած եմ եւ այնուհետեւ սկսած եմ հաստատել շփումներս Հայաստանի հետ։ Այդպիսով ետ եկած է հայ ըլլալու զգացմունքս եւ հասկցած եմ, որ ես իսկապէս Հայաստանի մի մասնիկն եմ։ Իմ մէջ ազգասիրութիւնը, երկրի հանդէպ սէրը, շատ խոր բացայայտում է ինծի համար։ Շատ կարեւոր է, որ մարդիկ իրենց երկիրը ու ազգակիցները սիրեն։ Փարիզի նման հրաշալի քաղաք մը ապրիլը շատ լաւ է, սակայն ամենահրաշալի բանը սեփական երկիրը՝ Հայաստանը ապրիլն է։ Հայաստանի օդը շնչելը, Հայաստանի ջուրը խմելն է։ Անոր համար եկայ եւ մնացի Հայաստան, որովհետեւ շատ եւ շատ կը սիրեմ իմ երկիրը, ազգը։ Կը կարծեմ որ գիրքը պարունակած այս զգացումներով հետաքրքիր ըլլայ ընթերցողին համար։ Երկրորդ պատգամս այն է, որ երբեք պէտք չէ խուսափիլ նպատակին հասնելու ձգտումէն։ Ամէն ինչ ըրած եմ նպատակներուս հասնելու համար։ Կը փափաքիմ, որ իմ ժողովուրդը նպատակասլաց ըլլայ։ Նպատակին հասնելուն համար ամէն օր եւ շատ պէտք է աշխատիլ։
Ձեր կեանքի ուղիով անցնելուն, ընթերցողը իր համար որո՞ւ կերպարներն է նաեւ բացայայտելու։
Իմ կեանքիս մէջ շատ սիրած եւ յարգած եմ չորս անձնաւորութեան եւ միշտ ձգտած եմ իրենց նմանելու։ Բնականաբար այս գիրքի միջոցով ընթերցողը կը բացայայտէ այդ չորս անհատները։ Առաջինը անգլիական վարժարանի թուաբանութեան իմ ուսուցիչն էր՝ միստեր Սմարթը, ան ազգութեամբ շոտլանդացի էր եւ շատ բարձրահասակ մարդ (1մ 90 սմ), իսկ անոր կինը ֆրանսուհի էր։ Միստեր Սմարթը ինձ շատ օգնած է։ Ես շատ կասկածներ ունէի, արդեօք ես լաւ աշակերտ եմ թէ ոչ։ Եւ իմ ուսուցիչը վստահեցուց ըսելով. «Գէորգ եթէ աշխատիս, ապա դուն շատ կը յառաջանաս»։ Ան փոխեց իմ կեանքը եւ կրնամ ըսել, որ ինձ օգնեց բժշկութիւնը ընտրելու մէջ։ Երկրորդ կարեւոր կերպարը իմ կեանքին, Ֆրանսայի «Նեքեր» հիւանդանոցի շեֆերէն մէկն էր՝ Ժան Պերնար Կազալա կարճահասակ, սակայն շատ-շատ խելացի զգայազրկման եւ վերակենդանաման մասնագէտ էր։ Իմ հայ ըլլալը եւ ֆրանսերէնի չիմացութիւնը անոր համար որեւէ արգէլք չեղաւ աշխատելու ընթացքին։ Ան տեսաւ իմ աշխատասիրութիւնը եւ ընդգրկեց ինձ իր բաժանմունքի մէջ։ Ամբողջութեամբ կիսուեց ինձ հետ իր գիտելիքը եւ մեծ փորձով՝ մասնագիտական ճանապարհ բացաւ իմ առջեւ։ Ան իսկապէս ֆրանսացի մարդ էր, ով լաւ կը հասկնար բարձրորակ ուտելիքը եւ խմիչքները։ Վառ անհատ էր ու փոխեց իմ կեանքը։ Երրորդ անձնաւորութիւնը որուն կ՚ուզէի նման ըլլալ, Հրանդ Տինքն է, մեր հայազգի ճանչցուած հասարակական գործիչը, «Ակօս» թերթի գլխաւոր խմբագիրը, որուն Իսթանպուլի մէջ սպանեցին։ Երբ այս մարդուն ես հերթական անգամ հանդիպեցայ՝ զրոյցի ժամանակ տեսնելով իմ մէջ եղած ատելութիւնը թուրքերուն նկատմամբ՝ ըսաւ հետեւեալը. «Գէորգ դուն հիւանդ ես, գնայ բուժուիր»։ Հրանդ Տինքը օգնեց ատելութեան զգացողութենէն ձերբազատուելու խնդրին մէջ։ Արդիւնքին կարողացայ խօսիլ, շփուիլ թուրքերուն հետ։ Հրանդ Տինքը շատ բարի եւ խելացի մարդ էր, ու արտակարգ գիտէր հայ պատմութիւնը։ Ան համոզուած էր, որ թուրքերուն պէտք է սորվեցնել իսկական պատմութիւնը, քանի որ անոնք չէին գիտեր իրականութիւնը, տեղեակ չէին ճշմարտութենէն։ Իմ կեանքին չորրորդ կարեւոր անձը՝ Էրեպունի Բժշկական Կեդրոնի ղեկավար, փրոֆէսոր Արտյոմ (Յարութիւն) Քուշկեանն է։ Զինք ճանչցած եմ 1988-ի երկրաշարժէն ի վեր։ Հիացած եմ անոր աշխատասիրութեանը, հեռատեսութեանը, գիտելիքները երիտասարդներուն հետ կիսուելու ունակութեանը եւ մարդկային բարձր արժէքներով միշտ յառաջ գնալու ձգտումները։ Այդպիսին է Արտյոմ Քուշկեանի կերպարը եւ եթէ այսօր խօսինք եւ Հայաստանի եւ Ղարաբաղի ժողովուրդներու, զինուորներու, բժիշկներու եւ՛ իրեն աշխատակիցներուն հետ ապա կը տեսնենք թէ որքան յարգանք եւ սէր կը վայելէ, ինչ որ բնական է, քանզի պարոն Քուշկեանը իր աշխատանքով շատ բան փոխեց Հայաստանի եւ Ղարաբաղի առողջապահութեան համակարգին՝ յատկապէս ՀՀ եւ ԼՂՀ առողջապահութեան նախարար եղած ժամանակահատուածին։ Ի դէպ ան իմ կեանքի մէջ ալ շատ բան փոխեց։ Մենք իրար շատ լաւ կը հասկնանք, քանզի հոգով շատ մօտ ենք իրար՝ խօսքի մէջ իրար միտք անմիջապէս կ՚ըմբռնենք։ Իմ ունակութիւններուս ան միշտ հաւատացած է, ինչ որ շատ կարեւոր բան է։ Պէտք է ըսեմ, որ Հայաստան գալու, ապրելու իմ երազանքս Արտյոմ Քուշկեանն է իրականացուցած, քանի որ զիս հրաւիրած է իր կլինիկա աշխատելու, ըսելով որ ինձ իր կողքին տեսնել կ՚ուզէ։
Իւրաքանչիւր գրողի նպատակն է իր մտքի, հոգու ձայնը հասցնէ հասարակութեան սրտին, ինչի՞ մասին է ձեր կանչը։
Շատ կարեւոր հարց տուիք, պատասխանը մի քանի մասի պիտի բաժնեմ։ Առաջին կանչը այն է, որ արմատները պէտք չէ մոռնալ թէ մենք որտեղէն կու գանք, որտեղ են մեր արմատները։ Առաջին կանչի նպատակս, որ իմ փոքրիկ 12 տարեկան տղաս՝ Մինասիկս իմանար, որ իր տատիկը, պապիկը որտեղէն կու գան, ճանչնայ իր արմատները։ Երկրորդը՝ սիրել սեփական երկիրը, հողը եւ երբեք ան չփոխարինել Ամերիկայի հարուստ կեանքի հետ։ Ականջներուս մէջ կը հնչեն Ճոն Քենետիի խօսքերը «Մի սպասէք թէ ինչ կու տայ քեզ քու երկիրը՝ մտածէք ինչ դուք կրնաք ընել ձեր երկրի համար»։ Իւրաքանչիւր հայ պէտք է սա իմանայ եւ ամէն մարդ իր կարողութիւններու չափով իր երկրին պէտք է օգնէ։ Եւ երրորդ կէտը, որ կ՚ուզէի նշել որպէս կանչ՝ ազգերու միջեւ ատելութեան վերացումն է։ Չորրորդ կանչս պայքարն է՝ կեանքիս բոլոր հանգրուաններուն ես միշտ պայքարած եմ ե այժմ ալ կը շարունակեմ պայքարիլ։ Անոր համար կ՚ըսեմ՝ պայքարիլ, երբեք չթուլանալ եւ միշտ հասնիլ նպատակին։
