Van’ın Başkale İlçesi’nde bulunan tarihi Aziz Bartholomeus Manastırı, Albayrak Karakolu sınırları içinde kaldığı için yıllardır tel örgülerle çevriliydi. 2013’te Albayrak Karakolu yeni bir Kelokola taşındı, fakat yıkılmak üzere olan Ermeni manastırının restorasyonu için halen somut bir adım atılmış değil.
Van'ın Başkale (Elbaq) İlçesi'ne bağlı Albayrak (Dêr) Köyü'nde, 1990’dan itibaren Özel Hareket Timleri tarafından üs olarak kullanılan, Albayrak Karakolu sınırları içindeki manastır yıllarca ulaşıma kapalı kaldı. Karakolun yeni yapılan kalekola taşınmasının ardından bölgenin bir bölümü Kültür Bakanlığı'na bir bölümü ise Milli Eğitim Bakanlığı'na devredildi.
2011'den beri restorasyonun adı var, kendisi yok
Van Asayiş Kolordu Komutanlığı'nın izni ile ziyaret edilebilen,13. yüzyıl sonu ile 14. Yüzyıl başında inşa edildiği tahmin edilen Ermeni manastırıyla ilgili Meclisi Turizm Komisyonu harekete geçti. Ayakta kalan son anıt parçalarının restorasyon restitüsyonuyla ilgili Meclis Turizm Komisyonu üyeleri hazırladıkları raporu Ağustos ayı meclis toplantısına sundu. Oy çokluğuyla kabul edilen rapor gereğinin yapılması için Valiliğe gönderildi.
İç ile dış duvarları açık ve koyu kahverengi volkanik tüf taşıyla kaplandığı için bölge halkı tarafından Soredêr (Kırmızı manastır) olarak da bilinen Aziz Bartholomeus Manastırı’nın restorasyonuyla ilgili 2011 yılında dönemin Van Valisi Münir Karaloğlu restorasyon çalışmalarının başlatılacağını açıklamış, fakat herhangi bir adım atılmamıştı.
Van Çevre Derneği: Bu doğallığına bırakıp yok etme mantığı
ANF’ye konuşan Van Çevre Derneği Başkanı Ali Kalçık, manastırın kendi haline bırakılmasını eleştirerek şöyle dedi; “Vakıfları koruma kanunu adı altında tarih yok ediliyor. ‘Geçmişte Ermenileri yok ettik, şimdi tarihini yok edelim, izlerini silelim mantığı’ budur. Kendi doğallığına bırakıp yok olup gitmesini sağlamak. Defalarca konuyu yetkililere ilettik ama sonuç alamadık. Bu konuda bir çok rapor hazırladık. Ancak biz STK’ların çabaları yetersiz kalıyor. Van’da bütün tarih böyle yok ediliyor. Maalesef muhatap bulamıyoruz”.
1338 yılındaki yazmalarda ismi geçiyor
Başkale'ye 23 kilometre uzaklıkta bulunan Aziz Bartholomeus Manastırı’nın 13. yüzyılın sonu ile 14. yüzyılın başında inşa edildiği ve Birinci Dünya Savaşı'na kadar bölgede yaşayan Ermeniler tarafından kullanıldığı biliniyor. Kilise ve ona bitişik durumdaki Jamatun’dan oluşan yapının batısında bir süthane, papaz evleri ve diğer tesisleri bulunuyor. 4. yüzyılda Aziz Bartholomeus'un mezarı üzerine inşa edildiği tahmin edilen manastırla ilgili ilk yazılı bilgi 1338 yılına ait bir el yazmasında geçen 'Aziz Bartholomeus'un koruması altında' cümlesi. 1398 tarihli bir başka el yazmasında saldırılar sonucu zor durumda kaldığından bahsedilen kadim manastırın, diğer el yazmalarından öğrenildiği kadarıyla 1633 ile 1655 yılları arasında onarımdan geçmiş.
1915 Ermeni Soykırımına kadar Ermeniler tarafından kullanıldığı ifade edilen manastırın, 1966 depremiyle büyük hasar gördüğü, kilise ve jamatunun üst örtülerinin yıkıldığı belirtiliyor. (GK)
