Kapalıçarşı Yenileme Projesi’nin 2 No’lu Yenileme Kurulu tarafından incelenmesi, tam iki yıldır devam ediyor. Projenin sadece yüzde 40’lık kısmı kabul edilirken geri kalan bölümler geri çevrildi. Öte yandan esnaf, restorasyon maliyetinin yüksekliği nedeniyle de sıkıntı yaşıyor.
Fotoğraf: UYGAR GÜLTEKİN
UYGAR GÜLTEKİN
uygargultekin@agos.com.tr
İstanbul’un en önemli tarihi ve turistik merkezlerinden biri olan Kapalıçarşı alarm veriyor. Uzun yıllardır bakım yapılmayan Kapalıçarşı’da, şiddetli yağmurlardan sonra çatlaklar oluştu. Çatlaklardan dolayı bazı yerlere kolon destekleri konuldu. Fatih Belediyesi’nin hazırladığı restorasyon projesi iki yılı aşkın bir süredir Yenileme Kurulu’nun önünde. Kurul, projeleri yetersiz bularak geri gönderdi. Belediye de, acil önlem olarak, yeni bir bakım projesi hazırladı. Kapalıçarşı’da önümüzdeki günlerde güçlendirme çalışmaları başlayacak.
1461’de temeli atılan Kapalıçarşı, 1953 Yangını’ndan sonra çıkarılan özel bir kanunla restore edildi. Ve o günden beri geçici birtakım önlemlerin dışında Çarşı’yı yarınlara taşıyacak yenileme çalışmaları yapılmadı. Her şiddetli yağıştan sonra Kapalıçarşı’da, başta tavan çatlakları olmak üzere çok sayıda hasar meydana geliyor. Esnaf, belediye ve uzmanlar restorasyona başlanması gerektiği konusunda hemfikir. Ancak restorasyon projesi halen hayata geçmiş değil. Belediye geçici önlemlere başvuruyor.
Kapalıçarşı, 2007 yılında Bakanlar Kurulu tarafından yenilenme alanı ilan edildi. Fatih Belediyesi, Kapalıçarşı ve çevresini de içine alacak şekilde, etaplar halinde hayata geçirilmesi planlanan bir restorasyon projesi hazırladı. Ancak bu projenin 2 No’lu Yenileme Kurulu tarafından incelenmesi tam iki yıldır devam ediyor. Projenin sadece yüzde 40’lık kısmı kabul edildi. Geri kalan bölümler ise geri çevrildi. Projeleri yetersiz bulan Yenileme Kurulu, revizyon istedi. Projelerin onay süreci daha uzun zaman alacağa benziyor. Fatih Belediyesi, 10 yıl sürmesi tahmin edilen restorasyon projesi için yaklaşık 200 milyon dolarlık bir bütçe öngörüyor. Bu maliyet, mülk sahipleri arasında bölüştürülecek.
Çarşı çökecek
Kapalıçarşı Esnaf Derneği Başkanı Hasan Fırat, çarşının ciddi sorunlarla boğuştuğuna dikkat çekerek uyarıyor: “Depremde oluşan çatlaklar var. Ayrıca kanalizasyon sorunu da var. Çatıdan suyu çeken kanallar çalışmıyor. Temel su alıyor. Çarşı çökecek.”
Geçici çözüm
Fatih Belediyesi ise şiddetli yağmurlara dayanamayan Kapalıçarşı’nın yıkılma riskine karşı acil durum projesi hazırladı. İSKİ’nin de ortak olduğu tadilat projesiyle Kapalıçarşı’nın su alması engellenecek, yağmur suları için yeni kanallar açılacak. Çatıda meydana gelen çatlaklar da onarılacak.
Restorasyon acilen yapılmalı
Uzun yıllar Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu üyeliği yapan Mimar Sinan Genim, Kapalıçarşı’nın acilen restore edilmesi gerektiğini söyledi. Yaklaşık 50 yıldır Kapalıçarşı’nın tamir görmediğine dikkat çeken Genim, esnafı da eleştirerek şunları söyledi:
“İnsanlar orada bildiğini yapıyor. İstediği yeri deliyor, klima koyuyor, dükkanı büyütüyor. Kapalıçarşı’da ne var ne yok desen kimse bilmiyor. Bu tür yapılar için özel yönetmelikler var. Elektrik nasıl döşenecek, tadilat nasıl yapılacak, nasıl kurulacak. Bunların hiçbiri Kapalıçarşı’da uygulanmıyor. Bunun bir düzene sokulması lazım ama bu da büyük bir problem.”
Genim, soruna çözüm bulunması konusunda da esnafı adres gösteriyor, “Esnaf devletin yapmasını istiyor. Devlet niye özel bir mülkü yapsın? Kapalıçarşı’da mülk sahibi olan Vakıflar Genel Müdürlüğü var, belediye var, diğer vakıflar var. Birleşip organize etmeli. Bir uzlaşma sağlanmalı.”
Çarşı’daki kaos ortamı korunmalı
Kapalıçarşı’nın yeniden işlevlendirilmesi gerektiğine işaret eden Genim, “Kapalıçarşı’nın ara sokaklarına bakın, çoğu dükkan kapalı. Tam anlamıyla hareketli bir şekilde kullanmak mümkün değil. Ulaşım sorunu var. Aralardaki han bağlantıları falan korkutucu. İnsanların yürüme kalitesi kötü. En büyük problemlerden biri de çeşitlilik. Bir orantı olmalı. Ayakkabıcılar, kitapçılar olmalı. Şu anda hepsi turistik. Ayrıca dikkat etmek gerekiyor. Esnafı, dükkanların içine hapsetmemek gerekiyor. Kapalıçarşı’da bir doğu şehrinin görüntüsü olarak, o sokak karmaşasının da muhafaza edilmesi gerekli. Hareketlilik ve canlılığa müdahale edilmemesi gerekiyor. Öyle dükkan yazılarını falan kast etmiyorum. Biraz kaos olmalı.”
