Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande'ın Türkiye ziyareti Fransa Ermeni Diasporası'nda nasıl karşılık buldu? Üç önemli isme, seçim döneminde Hollande'la birlikte çalışmış ve daha sonra ufak fikir ayrılıkları yaşamış olan Murad Papazian, Ermenistan Ticaret ve Sanayi Odası Fransa Temsilcisi ve aynı zamanda Hollande'ın Türkiye kafilesinde olan Vartan Kaprielian ve Nor Haratch Gazetesi Editörü Jirayr Tcholakian'a sorduk.
FATİH GÖKHAN DİLER
fgdiler@agos.com.tr
1992’de dönemin Fransa Cumhurbaşkanı François Mitterand'ın ardından 22 yıl sonra ilk defa bir başka Fransa Cumhurbaşkanı, François Hollande Türkiye'yi ziyaret etti. Hollande, Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, Kalkınma ve Sanayi Bakanı Jean-Yves Le Drian ve Fransa iş dünyasından kalabalık bir grup dahil 40 kişilik bir heyetle Türkiye'deydi. İki günlük ziyaretin esas vurgusu ekonomik işbirliği oldu ve Fransa'yla Türkiye arasında yeni bir yakınlaşma döneminin sinyalleri verildi.
Ancak Hollande bir yandan “İstisnai bir ziyaret yapıyorum. İki ülke ilişkilerinde yeni bir aşama başlatalım” derken, diğer yandan da, soykırım sözcüğünü kullanmadan da olsa, 1915 vurgusu yapmaktan geri durmadı. Peki, Hollande'ın her adımıyla bir gönül almak için yaptığı belli olan bu ziyaret Fransa Ermeni Diasporası'nda nasıl karşılık buldu? Üç önemli isme, seçim döneminde Hollande'la birlikte çalışmış ve daha sonra ufak fikir ayrılıkları yaşamış olan Murad Papazian, Ermenistan Ticaret ve Sanayi Odası Fransa Temsilcisi ve aynı zamanda Hollande'ın Türkiye kafilesinde olan Vartan Kaprielian ve Nor Haratch Gazetesi Editörü Jirayr Tcholakian...
Jirayr Tcholakian, Nor Haratch Gazetesi Editörü: İma dolu bir görüşme
Fransa Cumhurbaşkanı Başkanı Hollande'ın Türkiye ziyareti kapsamında Rakel Dink'le görüşmesi Fransa Ermenileri tarafından çok olumlu karşılandı. İlk izlenim olarak bu görüşme Fransa'nın ve genel olarak Avrupa'nın dava süreciyle ilgilendiğini ve adil bir sonuca ulaşılmasını arzu ettiği yönünde izlemin oluştuğunu gösteriyor. İkinci olarak, Hollande Türkiye'de bile Ermeni sorunuyla ilgili ve soykırımın tanınmasını arzu ettiğini ima eden bir görüşme yaptı.
Fransa Cumhurbaşkanı soykırımın inkârını mahkum etme yönündeki teamülün ne gibi bir hukuki yaklaşıma dayandığını da net bir şekilde belirtti. Önceki yasa tasarısı AB'nin 2008'de aldığı çerçeve kararla aynı yapıda bir ilhama sahipti ama sekteye uğradı, şüphesiz ki yeni bir çerçeve çizilecek ve böylece Anayasa Mahkemesi'nin itirazları da dikkate alınmış olacak. Cumhurbaşkanı'na bağlı hukuk bürosu Hollande'ın seçildiği ilk günden beri bu yönde bir çalışma götürüyor. Hollande'ın esas sorunu Türkiye'yle Fransa arasındaki ekonomik ilişkileri geliştirmek. Ziyaret esnasında yaptığı bu açıklamalar ise Fransa Ermenileri için çoşkuyla karşılanan bir sürpriz oldu.
Murad Papazian, Fransa Ermeni Örgütlerinin Başkanı (CCAF): Türkiye hükümeti o sözleri duyabilecek mi?
Fransa Cumhurbaşkanı Türkiye ziyaretinde tüm taraflara karşı verdiği sözleri tuttu. İki devlet arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi yönünde bir ihtiyacın olduğunu anlayabiliyoruz. Diğer yandan Hollande Ermeni Soykırımı’nın inkarına ceza verecek yasadan feragat ettiklerine dair bir şey de söylemedi. Ayrıca, Türkiye’nin Avrupa Birliği katılım müzakereleri boyunca, özellikle hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığı konularında çok büyük ilerleme kaydettiğini söyledi ve müzakereler sonunda Fransa halkının kararını referandumla verdiğini de hatırlattı. Bildiğiniz gibi Fransa’nın %84’ü Türkiye’nin Avrupa Birliği'ne girmesine karşı.
Hollande 1915'e dair görüşlerinde değişiklik olmadığını söyledi ve “Tarihe bakmak her zaman acı verici. Fakat çaba gösteren halk herkesin gözünde büyür” dedi. Ancak 'Ermeni Soykırımı' ifadsini kullanmadı çünkü bu ifadenin provokasyon olarak görülmesini istemedi. Sözleri daha çok uyarı niteliğindeydi. Soykırımın yüzüncü yılında, Türkiye hükümeti Hollande’ın sözlerini duyup, anlayabilecek mi?
Vartan Kaprielian, Ermenistan Ticaret ve Sanayi Odası Fransa Temsilcisi: İnkâr yasası için en doğru hukuki zemini arıyor
Bu ziyaretin, Fransız, Türk ve Ermeni, üç taraf için de başarılı olduğuna inanıyorum. Siyasetin ve yapılan iktisadi anlaşmaların ötesinde, Fransa, Ermeni Soykırımı her gündeme geldiğinde Türkiye'nin devletlere dayatığı yaptırım ve şantaj tuzağına düşmeyecek kabiliyette olduğunu gösterdi. François Hollande soykırım meselesini zekice tartıştı ve hem Ankara'da hem de Galatasaray Üniversitesi'nde verdiği mesajları oldukça yüksek sesle ve açıkça dile getirdi.
Hollande'ın Avrupa Birliği'nin 2008'de aldığı çerçeve kararı anımsatması Ermeni Soykırımı'nın inkarını cezalandırmak için en doğru hukuki zemini aradığının bir göstergesi. Açıkçası, inkarcı Abdullah Gül'ün Birinci Dünya Savaşı sırasında hayatını kaybeden diğer insanlarla, planlı ve Türk liderler tarafından uygulanan soykırımın mağdurlarını aynı kefeye koyan konuşması sürpriz olmadı. Halklar arası kardeşlik hakkındaki sözleriyle de kimseyi kandıramaz.
Fransa Cumhurbaşkanı Hollande'ın Dink ailesiyle görüşmesiyse önemli bir jestti. Hrant Dink'in anısına bir saygı göstergesiydi ve görüşmenin içeriğinden bağımsız olarak, dünyaya Hrant Dink'in önemini hatırlatmış oldu.
