Merkezi Rusya’da olan Ermeni Kuyumcular Birliği (AJA), son olarak Paris’te düzenlediği kuyumculuk fuarıyla, dünya kuyumculuk sektöründe adından sıkça söz ettirmeye başladı. Geçen yıl kuruluşunun 15. yıldönümünü kutlayan birliğin başkanı Gagik Gevorkyan’la, AJA, dünyadaki kuyumculuk sektörü, Ermeni kuyumcuların bu sektördeki yeri ve bu alandaki usta-çırak ilişkisi üzerine konuştuk.
VARTAN ESTUKYAN
vartan@agos.com.tr
• AJA ne zaman, hangi amaçlarla kuruldu?
Resmi olarak 19 Eylül 1997’de, Ermenistan hükümeti, Dünya Ermeni Gatoğigosluğu ve dünyanın her yerinden Ermeni kuyumcuların girişimleriyle, Yerevan’da kuruldu. Ancak, hem Ermenistan’da hem de Diaspora’da böyle bir birlik kurma fikri daha eskilere dayanıyor. Ermenilerin uluslararası kuyumculuk endüstrisindeki konumu ve bu sanatın Ermenistan’daki gelişmişlik düzeyi düşünüldüğünde, bu şaşırtıcı bir durum değil elbette.
Birliğin ikinci büyük toplantısı, yine Yerevan’da, 1998’de, Belçika, ABD, Fransa, Yunanistan, İsrail, Avusturya ve Ermenistan’dan yaklaşık 200 kuyumcunun ve Yerevan merkezli kuyumculuk endüstrisinden iş adamlarının katılımıyla yapıldı. O tarihten sonra birliğimiz çok genişledi. Şu anda binlerce üyemiz, ABD, Avrupa ve Ortadoğu’da 20’ye yakın ülkede temsilciliğimiz bulunuyor.
|
Paris Fuarı'nda sergilenen 15 milyon dolar değerindeki sarı elmas yüzüğün tasarımı Jack Eckian'a ait. |
Birliğin kuruluş amacı, Ermenilerin bu alandaki mirasından, girişimcilik ve ticaretteki tecrübelerinden güç alarak, Ermeni kuyumcularla arasındaki iletişimi ve işbirliğini geliştirmek ve bu sayede, Ermeni kuyumculuk şirketlerinin profesyonel perspektiflerini geliştirmek, çıkarlarını korumak, gelişimlerine ve dünya çapında faaliyet göstermelerine yardımcı olmak.
• Ermeni kuyumculuğunun dünyadaki genel durumunu nasıl görüyorsunuz?
Ermenistan, dünyada kuyumculuk sektöründeki en başarılı ülkelerden biri. Dünya Kuyumculuk Konfederasyonu’nun başkanı Gateano Cavalieri, Yerevan’da düzenlenen II. Uluslararası Kuyumculuk Sergisi’nin açılışında yaptığı konuşmada, Ermenistan’ın küresel kuyumculuk endüstrisinde öncü bir rol oynayacak potansiyele sahip olduğunu belirtmişti. Ermenistan bugün, dünya kuyumculuk endüstrisinin %6 ila %8’ini elinde bulunduruyor. Ermenistan, Kuyumcular Günü’nün kutlandığı tek ülke – her yıl, Ekim ayının son Pazarı...
AJA uzmanları, Ermenistan’da bir ‘kuyumculuk serbest bölgesi’ kurma çalışmaları yürütüyor. Ermenistan, bu sayede, Çin, Hindistan, ve kuyumculuk endüstrisinde öne çıkan diğer ülkelerle rekabet edebilecek.
AJA’nın hedeflerinden biri de, Ermeni kuyumculuğunun tarihine dair araştırmalar yapılmasını sağlamak. Çağlar boyu, Ermeni kuyumcuları bu alanda öne çıkaran ilginç olgular henüz tam olarak ortaya konmuş değil. Örneğin, Avrupa’daki en gösterişli taht, Rus Çarı’na aitti, ve bu taht, Rus Çarlığı’yla ticaret yapma imtiyazına sahip olan Yeni Culfalı (İran) Ermeniler tarafından yapılmıştı. Osmanlı sultanlarının Avrupa’daki ve diğer yerlerdeki kraliyet ailelerine, diplomatlara ve diğer önemli şahsiyetlere hediye ettiği mücevherlerin çoğu, Ermeni sanatkârların ellerinden çıkmıştır.
• Türkiye’de Ermeni kuyumcular teknolojideki değişime ayak uyduramadı, büyük sermaye tarafından ezildi ve sektörde geride kaldı. Bu alandaki teknolojik gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Son 10 yıl içinde yaşanan iktisadi kriz, dünyanın birçok yerinde, kuyumculuk alanında iş yapan şirketlerin zayıflamasına neden oldu. Ancak inanıyorum ki, biz bu engelleri aşacağız. AJA, Ermeni kuyumcuları bir araya getirerek, endüstrinin gelişmesine katkıda bulunacak.
Teknolojik gelişim, görmezden gelemeyeceğimiz bir gerçek. Örneğin, değerli taşların işlenmesinde nanoteknolojinin kullanılması söz konusu. Fakat şahsi fikrim, teknolojideki ilerlemelere rağmen, kuyumculukta bazı branşların, ancak el işiyle var olabileceği yönünde – ki Türkiye’deki Ermeni kuyumcular da, geçmişten bugüne, bu alandaki çalışmalarıyla tanınmışlardır.
|
AJA Yönetim Kurulu Başkanı Gagik Gevorkyan (ortada) Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan ile |
• Dünyanın farklı yerlerindeki Ermeni kuyumcular arasında ne tür bir ağ kurmayı planlıyorsunuz?
AJA olarak, Ermeni kuyumcuların birbirleriyle ticaret yapmasını hep teşvik ettik. İnternet sitemiz (www.ajainternational.com) aracılığıyla, üyelerimize bu ağa katılma, diğer firmalarla iletişim kurma olanağı sunuyoruz. Ayrıca, 2011’den beri, ‘Yerevan Show’ adlı kuyumculuk sergisini düzenliyoruz. Ermenistan’a bu alan için özellikle Diaspora’dan yatırımcıları çekme çabamıza devlet de destek veriyor. Devletle birlikte, Ermenistan’da bir ‘kuyumculuk serbest bölgesi’ oluşturmak için de büyük bir proje yürütüyoruz.
• AJA’da Türkiye’den kuyumcular da yer alıyor mu?
Bu yıl 23 Şubat’ta, Patrik II. Mesrob’un himayesi altında, Patrikhane’de yapılan bir toplantıyla, AJA’nın Türkiye şubesi kuruldu. Yönetim kurulunda Hraç Arslanyan, Efrim Bağ ve Avedis Kendir yer alıyor. Şu anda, AJA ailesinde, hepsi de işinde çok başarılı, 300’den fazla İstanbullu Ermeni kuyumcu var. Bu bizim için çok memnuniyet verici bir durum.
• Kuyumculukta geleneksel usta-çırak ilişkisi kaybolmaya başladı. Bunu engellemek için attığınız adımlar var mı?
Usta-çırak ilişkisi, birçok alanda olduğu gibi, kuyumculukta da, geleneğin kuşaktan kuşağa aktarılması açısından çok önemli. Ermeni kuyumculuğunun, dünyanın her yerinde kendini belli eden özgün tarzı bu sayede korunabilmiştir. Ermenilerin bu alanda yarattıkları ürünler; değerli metaller ve taşlardan yapılmış güzel parçalardan ibaret değildir; bu eserler, bir halkın, yüzyıllar öncesine dayanan ve kuşaktan kuşağa aktarılan estetik tercihlerini yansıtır. AJA, dünyadaki Ermeni kuyumcular arasındaki iletişimi güçlendirmenin yanı sıra, Ermeni kuyumculuk sanatı alanındaki zengin geleneği korumak ve genç Ermeni kuyumculara aktarmak için de yoğun çaba sarf ediyor. Bu amaçla, Ermenistan, Rusya ve Karabağ’da çeşitli eğitim merkezleri kurduk. Eğitim alan genç kuyumculardan bazılarının çalışmalarını 2012’de ‘Yerevan Show’da sergiledik. Bu tür adımlar, genç zanaatkârların profesyonel olarak ilerlemelerini ve yaratıcılıklarını geliştirmelerini sağlıyor. Eğitim merkezlerimizin faaliyetleri, gereken koşullar yaratıldığında, genç Ermeni kuyumcuların, tüm dünyayı şaşırtacak işlere imza atacağını gösteriyor. Buna yürekten inanıyorum.
