Başbakan Tayyip Erdoğan'ın gündeme getirdiği 'Türkiye modeli başkanlık sistemi'nin detayları ortaya çıktı.
Sabah Gazetesinden Zübeyde Yalçın imzalı habere göre,
Darbelerin de önlenmesi için Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde olduğu gibi kuvvet komutanlıkları ile Genelkurmay Başkanlığı'nın ayrı ayrı Milli Savunma Bakanlığına bağlanmasını öngören model şöyle:
* 40 yaşını dolduran ve üniversite mezunu Türk Vatandaşları başkan olabilecek. Başkan beşer yıllığına iki kez seçilebilecek. ABD modelinde olduğu gibi başkan, başkan yardımcısının ismini açıklayarak seçimlere girecek.
*Başkan, kendi bakanlarını atayacak ve görevden alabilecek. Meclis, gensoru, soruşturma hatta kabinenin düşürülmesi benzeri hiçbir tasarrufta bulunamayacak. Bakanlar, meclis dışından atanacak ancak milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olma koşulu aranacak. Milletvekilleri istifa etseler dahi bakan olamayacak.
*Başkan, vatana ihanet gibi belli başlı bazı suçlardan yargılanabilecek. Yargılamayı Yüce Divan sıfatı ile Anayasa Mahkemesi yapacak. Başkanı, Yüce Divan'a gönderme yetkisi Meclis'te olacak. Meclis, bu kararı nitelikli çoğunluk ile verecek. Başkan hakkında yargılama kararı verilmesi için 367 kabul oyu aranması planlanıyor.
*ABD'den farklı olarak başkana meclisi feshetme yetkisi verilecek. Buna karşılık meclis de başkanı görevden alabilecek. Başkan meclisi fesheder ya da meclis başkanı görevden alırsa seçimler devreye girecek. Hangi taraf bu kararı verirse versin başkanlık ve meclis seçimleri yenilenecek ve vatandaşın önüne iki sandık konulacak. Böylece başkanın meclisi feshetme, meclisin de başkanı görevden alma yetkisini kötüye kullanmasının önüne geçilmeye çalışılacak.
*Modelini ABD'den ayrılan bir başka yanı da tek meclis ve üniter yapı olacak. ABD'de olduğu gibi temsilciler meclisi ve senato gibi ikili bir yapıya gidilmeyecek. 550 kişiden oluşan TBMM'nın yapısı korunacak. ABD'de olduğu gibi federal bir yapı da oluşturulmayacak. Türkiye'nin üniter yapısı korunacak.
*ABD sisteminde büyükelçiler gibi üst düzey atamalar Senato'nun onayına sunuluyor. AK Parti'nin önerdiği modelde tüm üst düzey bürokratları başkan doğrudan atayabilecek.
*Parlamento seçimleri ile başkanlık seçimi eş zamanlı ve 5 yılda bir yapılacak. AK Parti yenileme seçimlerinin de sisteme dahil edilmesi üzerinde çalışıyor. Bu konuda net karar verilmedi. Model göre üç yılda bir parlamentonun yarısı yenilenecek. İlk yenileme kurayla yapılacak. Daha sonra sistem oturacak ve süresi dolan yenileme seçimlerine girecek.
