HDP İzmir milletvekili Ertuğrul Kürkçü, TBMM Başkanlığı’na verdiği meclis araştırma önergesiyle OHAL kapsamında Hükümetin vatandaşlara karşı uluslararası sorumluluklarını yerine getirip getirmediğinin araştırılmasını talep etti.
15 Temmuz Darbe girişimi sonrası, 21 Temmuz 2016’da hükümet üç ay süre ile Olağanüstü Hal (OHAL) ilan edildiğini ve bu süre boyunca Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) askıya alındığını belirtmiş, ayrıca Birleşmiş Milletler Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin (BM KSHUS) askıya aldığını BM’e bildirmişti.
HDP milletvekili Ertuğrul Kürkçü, darbe girişimi sonrası alınan tedbirlerin, uluslararası insan haklarının tamamını kapsar nitelikte olduğunu savundu, Türkiye’nin uluslararası sorumluluklarını ihlal edip etmediğinin meclis tarafından kurulacak bir komisyonla araştırılmasını istedi.
Araştırma önergesinde, ihlal iddiaları olarak şunlar sıralanıyor: “30 güne çıkarılan gözaltı sürelerinden, cezaevlerindeki işkence ve tecavüz iddialarına, basın ve iletişim özgürlüğüne getirilen yasaklardan, gazete, radyo ve televizyonların kapatılması ve mülklerine mahkeme kararı olmaksızın el konulmasına, toplantı ve gösterilerin yasaklanmasından, keyfi seyahat engelleri ve pasaport iptallerine, on binlerce kişinin işsiz bırakılmasından, seçilmiş belediye başkan ve meclis üyeleri yerine kayyım atanmasına kadar sayısız hak ihlali yerli ve uluslararası insan hakları kuruluşlarının raporlarında ortaya konulmuştur.”
Kürkçü ayrıca sol kesimler, Kürt siyasal hareketi, Alevi mücadelesi, kadın hareketi, sendikalar ve işçi hareketi, dernekler ve sivil toplum inisiyatiflerinin de kamu gücüyle baskı altına alındığını belirtti.
AİHS ne diyor?
AİHS’e göre taraf devletler olağanüstü hallerde ve “uluslararası hukuktan doğan başka yükümlülüklere ters düşmemek koşuluyla” sözleşmeyi askıya alabiliyorlar. Fakat sözleşmenin yaşam hakkı (2.madde), işkence yasağı (3. madde), kölelik ve zorla çalıştırma (4.madde) ve “işlendiği zaman ulusal veya uluslararası hukuka göre suç oluşturmayan bir eylem veya ihmalden dolayı suçlu bulunamayacağını, aynı biçimde, suçun işlendiği sırada uygulanabilir olan cezadan daha ağır bir ceza verilemeyeceğini” (7.madde) düzenleyen maddeleri hiçbir şekilde ihlal edilemiyor.
Öte yandan taraf devletler, alınan tedbirler ve bunları gerektiren nedenler hakkında Avrupa Konseyi Genel Sekreteri’ne tam bilgi vermek zorunda. Ayrıca vatandaşların OHAL dönemi olsa da AİHM’e bireysel başvuru hakkı bulunuyor.
