2 Haziran Perşembe günü Almanya Parlamentosu’nda oylanacak Ermeni Soykırımı Tasarısı, “101 yıl önce Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermenilere ve diğer Hıristiyan azınlıklara uygulanan soykırımın hatırlanması ve anılması” başlığını taşıyor. Net bir şekilde “soykırım” ifadesinin kullanıldığı tasarıda dönemin Alman İmpatorluğu’nun sorumluluğuna da dikkat çekiliyor.
Almanya Federal Meclisi’nde 2 Haziran Perşembe günü oylanması beklenen Soykırım Tasarısı’nın ayrıntıları ortaya çıkmaya başladı. DW Türkçe’nin haberine göre taslakta Ermeni soykırımının “20’nci yüzyıldaki etnik temizlik, kitlesel katliam ve soykırımlar tarihindeki örneklerden biri olduğu” ifade ediliyor. Hükümet ortakları ve Yeşiller’in parti gruplarından geçen tasarı, “Ermeni ve öteki Hıristiyan azınlıklara 101 yıl önce uygulanan soykırımı anma ve hatırlama” başlığını taşıyor. Dönemin Alman İmparatorluğu da soykırımda suç ortaklığıyla itham ediliyor.
Başbakan Angela Merkel liderliğindeki Hristiyan Birlik partileri (CDU/CSU), koalisyon ortağı Sosyal Demokrat Parti (SPD) ve muhalefetteki Yeşiller Partisi’nin son aşamaya getirdiği taslak metin 2 Haziran’da genel kurulda oylanacak.
Tasarıda ilk kez Ermeni soykırımı ifadesine net bir şekilde yer verilirken, yaşananlarda dönemin Alman İmparatorluğu’nun da rolü olduğu belirtiliyor, Alman hükümetinin Türkiye ile Ermenistan arasında ilişkilerin normalleşmesi çabalarını teşvik etmesi isteniyor.
Metnin giriş kısmında, Federal Meclis’in, Ermeni ve diğer Hıristiyan azınlıklara uygulanan tehcir ve katliamlarda ölen kurbanların anısı önünde eğildiği belirtiliyor. Bu dönemde diğer Hristiyan toplulukların da özellik Asuriler, Süryaniler ve Keldanilerin sürgün ve katliamlardan etkilendikleri kaydediliyor.
Anıları önünde saygıyla eğiliyoruz
Tasarıda, yaşananlardan Jön Türk hükümeti sorumlu tutuluyor ve “Dönemin Jön Türk Hükümeti’nin talimatıyla bir milyonu aşkın Ermeni’nin sistematik tehcir ve kıyımı 24 Nisan 1915 tarihinde Osmanlı Konstantinopolis’inde başladı” ifadesine yer veriliyor. Hürriyet’in haberinde ise tasarıda şu ifadelerin yer aldığı belirtiliyor: “Alman Parlamentosu, Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermeni ve öteki Hıristiyan azınlıklara karşı 100 yılı aşkın bir süre önce başlanan tehcir ve katliamın kurbanlarının anısı önünde saygıyla eğiliyor. Dönemin Jön Türkler rejiminin talimatıyla 24 Nisan 1915’te Osmanlı Konstantinopolis’inde 1 milyonu aşkın etnik Ermeni’nin sistematik tehcir ve kıyımı başladı. Onların kaderi 20’nci yüzyılda yaşanan korkunç kitlesel kıyımların, etnik temizliklerin, tehcirlerin ve hatta soykırımların bir örneği. Almanya’nın Osmanlı İmparatorluğu’ndaki sefirleri, konsoloslarının gönderdikleri, Alman Dışişleri arşivindeki belgeler sistematik katliam ve tehciri belgeliyor. Alman Dışişleri bu belgelerin bulunduğu arşivleri yıllar önce açtı ve bu belgeleri 1998’de tümüyle bir mikrofiş olarak Ermenistan’a verdi. Türkiye de bu belgeleri talep etti.”
Almanya'nın rolü utanç verici
Tasarıda Osmanlı İmparatorluğu’nun o zamanki askeri müttefiki Alman İmparatorluğu’nun rolü “utanç verici” olarak niteleniyor ve Alman Parlamentosu’nun bundan büyük üzüntü duyduğu vurgulanıyor. Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Alman diplomatların Ermenilerin sistematik tehciri ve kıyımı üzerine çok net bilgiler gönderdikleri ifade edilip, “Alman İmparatorluğu bu insanlık suçunu durdurmayı denemedi. Alman İmparatorluğu bu olaylarda bir suç ortaklığı taşıyor. Alman Parlamentosu Almanya’nın özel tarihi sorumluluğunu kabul ediyor” deniliyor. Tasarıda soykırımın Almanya’da okul, üniversite ve siyasi eğitim müfredatlarına konulması talep ediliyor.
Tasarıda bu suçu işlemiş olanların sorumluluğu ile günümüzde yaşayanların taşıdığı sorumluluk arasında fark gözetilmesi gerektiği vurgulanırken, geçmişte yaşananları hatırlamanın, bugün de güncelliğini koruyan nefret ve yok etme anlayışıyla mücadele etmek için gerekli olduğu kaydediliyor. Karar tasarısıyla sadece kurbanların anılmadığını aynı zamanda 100 yıl önce hem Alman İmparatorluğu hem de Osmanlı’da güç koşullar altında katliamlara direnenler ve Ermenilerin kurtarılmasını sağlayanların da saygıyla anıldığı vurgulanıyor.
İki halkın barışması için
Alman hükümetinden, Türklerle Ermeniler arasında diyaloğu geliştirmeyi, geçmişle yüzleşmeyi, tarihsel sorumluluğun kabul edilmesini, suçun affını sağlamayı amaçlayan girişimleri desteklemesi isteniyor.
Öte yandan tasarıda Türkiye’de sivil toplum, bilim, sanat ve kültür çevrelerinde Ermeni soykırımı ve Ermenilerle barışma konusunda girişimlerin arttığı belirtilen tasarıda, “Alman Parlamentosu bu girişimleri olumlu karşılıyor. Barışmanın temeli tarihle samimi biçimde yüzleşmekten geçiyor. İki halkın barışması, sadece 100 yıl önce yaşanan olayların tamamen aydınlatılması ve olayların tartışma götürmeyecek şekilde aydınlık kazanmasıyla mümkün” deniliyor.
