Rusya ve Türkiye arasındaki krizin yansımalarını Kafkasya Enstitüsü Müdürü Alexander İskandaryan’la konuştuk.
24 Kasım, Salı günü sabah saat 09.20 civarında Suriye’de, Türkiye sınırından birkaç kilometre uzaklıkta Rusya’ya ait savaş uçağını ‘Sınır ihlali’ gerekçesiyle düşürdü.
Olayın ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan “Defalarca uyardık. O bölgede Bayırbucak Türkmenleri var, DAEŞ yok. Kimse kimseyi kandırmasın” derken Başbakan Davutoğlu da “Sınırlarımızı ihlal edene karşı her türlü tedbiri almak uluslararası hakkımız” açıklaması yaptı. Rusya Lideri Putin’den gelen açıklama ise sertti. Putin “Teröristlerin işbirlikçileri sırtımızdan bıçakladı. İlişkilerimiz çok ciddi şekilde etkilenecek” dedi. Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov da Türkiye ziyaretini iptal etti ve vatandaşlarına Türkiye’ye gitmeyin çağrısı yaptı. İkinci gün Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov uçağın düşürülmesini planlı bir provokasyon olarak değerlendirirken Başbakan Davutoğlu Türkiye’nin bu olayda Rusya ile ipleri germek, gerilim yaşamak gibi niyetleri olmadığını söyledi. Batı’dan ise tansiyonun düşürülmesine yönelik açıklamalar geliyor.
Çarşamba günü ise akşam saatlerinde Rus haber ajansı RİA’nın geçtiği habere göre Adil Rusya partisi lideri Sergey Mironov kendi Twitter hesabından şöyle bir açıklama yaptı: “Az önce, Türkiye tarafından 1915’te gerçekleştirilen Ermeni soykırımını inkar edenlerin sorumlu tutulmasıyla ilgili bir yasa tasarısı sunduk”.
Suriye’de Türkiye’nin ve Rusya’nın çıkarları nasıl çakışıyor?
Evet gerçekten bir çakışma var. Rusya, Beşar Esad’ı korumaya çalışıyor ve mümkün olduğu kadar farklı radikal İslami gruplara karşı ona yardım ediyor. Tabii İŞİD tek radikal grup o değil. Öte yandan Türkiye’nin duruşu biraz farklı. Son aylarda Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkilerin çok da iyi olduğunu düşünmüyorum, hatta ilişkilerin daha da kötüye gideceğini söyleyebiliriz. Bunu hem Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hem de Rusya’nın Başkanı Putin’in açıklamalarından gözlemleyebiliriz. Rus-Türk ilişkilerinin giderek kötüye gitmesinin en büyük sebebi Suriye faktörüdür.
Rusya düşürülen uçakla ilgili nasıl bir tepki verir ve bu duruma Batının tepkisi nasıl olur?
Rusya tepkisini zaten verdi. Şu an edindiğim bilgilerden adımların ekonomik boyutta atıldığını anlıyorum; Farklı adımların atılması mümkün. Özellikle Suriye’yle ilgili adımların gerçekleşeceğini mümkün görüyorum. Fakat şimdi görünen her şey ekonomik boyutta yapılıyor. Hem Rusya’nın hem Türkiye’nin Suriye’de temsilcileri bulunuyor. Bununla ilgili sorunlar ortaya çıkabilir. Rusya daha aktif adımlar gerçekleştirebilir ve eğer devamı gelirse ilişkiler gerginleşir. Fakat ben savaş çıkacağını düşünmüyorum.
Belli ki üçüncü ülkeler ve NATO, Rusya ve Türkiye arasında daha sakin bir durum oluşması için yumuşatmaya çalışıyor. Büyük bir risk olduğu için sorunun daha da ciddileşmemesi için Batı durumu hafifletmeye çalışıyor. Türkiye NATO’nun bir üyesi, Rusya ise son zamanlarda çok aktif bir politika yürütüyor ve bu yüzden de büyük bir risk var. Fakat Batı’nın ve NATO’nun çabaları sonuç verecek mi bilmiyoruz.
Son günlerde Türkiye medyası Putin’in karizmasının çizildiğini yazıyor. Sizce öyle mi?
Hayır, buna katılmıyorum. Rusçaya hakimim, Rus medyasını takip ediyorum ve Putin’in karizmasının çizildiğini düşünmüyorum. Putin tepki gösterecektir. Bu tepki biraz gecikebilir çünkü bildiğime göre şu an Türkiye’de on binlerce Rus turist bulunuyor, olayın gerçekleştiği zaman Medvedev ve Putin Moskova’da değillerdi. Biraz zaman gerekiyor. Öte yandan karizmanın çizilmesiyle ilgili yapılan açıklamalara katılmıyorum.
Bu olaylar Ermenistan’ı nasıl etkiler?
Tabii ki Rus-Türk ilişkileri kötüye giderse bu durum Ermenistan’ı da etkiler çünkü Türkiye Ermenistan’ın komşusudur. Diplomatik ilişkileri olmasa da komşu ülkeler. Türkiye ve Rusya Ermenistan için büyük önem taşıyor ve eğer ilişkiler gerginleşirse Ermenistan’ı oldukça olumsuz etkiler.
