16 Temmuz Perşembe tarihine kadar uzatılan Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) tercihlerinde nelere dikkat etmek gerekiyor? Uzman rehber Orhan Gez, Agos’un sorularını yanıtladı
Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) sonuçlarının açıklanmasıyla birlikte, üniversiteler için tercih dönemi başladı. Birçok öğrenci, geleceğini çok yakından ilgilendiren kararlar alacağı bu dönemde önemli hatalar yapabiliyor ve istediği bölüme giremiyor. Alanında uzman bir rehber öğretmen olan Orhan Gez tercih döneminde dikkat edilmesi gereken en önemli konunun yapılan sıralama olduğunu tekrar hatırlatıyor. Tercih edilirken dikkat edilmesi gereken bir diğer konu da okul kontenjanlarındaki değişiklikler.
Öğrenciler tercih yaparken ne gibi hatalar yapıyor ve tercih yaparken nelere dikkat edilmeli?
Tercih yaparken, lisans programları için, kendi başarı sıralarını göz önüne almaları gerekir. Önlisans programlarında sınavsız geçişe bakıyorsak, tabii ki önceki senenin puanlarına ve öncelik kısmına dikkat etmemiz gerekir. Aynı zamanda 2 yıllık ön lisanslarda bu sene bir farklılık var ki hem sınavsız geçiş hem de sınavla öğrenci alımına başlandı, yüzde 60 yüzde 40 oranında. Önlisans programlarında iş garantisinden dolayı sağlık alanlarını tercih etmek isteyen öğrencilerin olduğunu söyleyebiliriz. Önlisans sağlık alanlarını tercih edecek olan öğrencilerin bir kısmı muhtemeldir ki lisans bölümlerini tercih etmeyip, bu ön lisans bölümlerini tercih edeceklerdir. Bu lisans başarı sıralarında aşağı yönlü bir kayma yaratabilir.
İki yıllık ön lisans bölümlerinde dört yıllık bölümlere geçiş nasıl oluyor?
İki yıllık ön lisans programlarını tercih ettiklerinde öğrenciler son senelerinde Dikey Geçiş Sınavına giriyorlar. Bu sınavda kendi bölümleriyle ilgili olan dört yıllık lisans programlarını tercih edebiliyorlar. Üçüncü sınıftan başlıyorlar ancak birinci ve ikinci sınıftan görmedikleri dersler varsa onları da görerek lisans programından mezun oluyorlar.
Öğrencilerin kaç tane tercih hakkı var?
30 tercih hakkı var.
Tercih sıralarının önemi nedir?
Tercih sırasında öğrencilerin dikkat etmesi gereken iki husus var. Bir: Geçen senenin başarı sıraları İki: istek sıraları. Yine mantık olarak her sene olduğu gibi ilk on tercihlerini, fırsatlar yakalamak adına gelme ihtimali daha düşük bölümlerden yazmalarında fayda var. Orta on tercihi kendi başarı sıralarına yakın olan bölümlerden yapmalarında fayda var. Son on tercihi de kendi başarı sıralarının biraz daha altında olan bölümlerde yapmalarında fayda var ki açıkta kalmasınlar. Özellikle orta gruptan bahsedecek olursak; yani yüzde 50 burslu programları tercih edecek olan öğrencilerde, kontenjan değişiklikleri ciddi farklar yaratabileceğinden hareketle, tercih robotlarında önceki senenin de kontenjanının olduğu listelere baksınlar. Kontenjanların artış ve azalışlarına özellikle yüzde 50 burslu, yüzde 75, yüzde 25 burslu programların başarı sıralarını ciddi oranda etkilemektedir.
Mesela bir üniversite 130 bin ile kapatıyor. Öğrencide 90 bininci olmuş. Bu örencinin bu üniversiteye girememe ihtimali var mıdır?
O mesleğe karşı aşırı bir talep olmadığı sürece rahatlıkla istediği programı kazanabilir. Kendimden örnek vermek gerekirse ben 2001 yılında 79 bin başarı sırasıyla İstanbul Üniversitesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü'nü kazandım. Geçtiğimiz yıl yanılmıyorsam ilk 14500 ile kapattı. Yani bölümler on sene sonra farklı yerlerde olabilir. Şu an popüler olan bölüm bir on sene sonra o kadar olmayabilir ya da bu gün popüler gözükmeyen bir bölüm on sene sonra olabilir. Öğrencinin tercihlerini bildirirken ileride yapmak istediği mesleğe göre tercihte bulunmasını önerebiliriz.
Tercihlerden sonra kabuller ne zaman gelecek, kayıt dönemi ne zaman ve kabuller nereden açıklanacak?
Bayramdan sonra veya bayram esnasında ÖSYM'nin tercih sisteminden açıklanacak. Kayıt dönemi ise 3-7 Ağustos.
Kontenjanlar veya başarı sıraları çok esner mi?
Lisans için konuşuyorsak zaten biz başarı sırasına bakıyoruz. Çünkü sınavın zorluğu ya da kolaylığına göre puanlar yükselebilir, düşebilir de ama başarı sırası genelde çok ciddi oynamalar göstermez. Buradaki oynamaya da özellikle dediğim gibi yüzde 50 burslularda kontenjan artışları çok ciddi bir farklılık yaratabilir. Olası bir fırsatı yakalamak adına her öğrencinin tüm tercihlerini değil ama en azından bir 5-10 tercihini bu şekilde değerlendirmesinde fayda var. Bu kontenjan değişimleri genellikle özel üniversitelerin burslu programlarında oluyor. Devletlerde buna çok rastlamıyoruz.
YGS puanlarıyla direk girecek öğrenciler bu puanları nerede kullanacak?
4 yıllık yüksekokul bölümlerinde ve iki yıllık ön lisans programlarında kullanabilirler.
Yetenek sınavı ile girenler tercih yapacak mı, yapacaklarsa tercihlerine ne yazacaklar?
Eğer ilgili puan türünde puanları hesaplanmışsa tercih yapabilirler. Her iki bölümü de kazanmaları durumunda birini tercih etmeleri gerekir, ikisine devam edemezler.
İkinci sene girecek olan öğrencilerin okul puanları düşüyor mu?
Tercih yapıp yerleşirlerse bir sonraki sene okul puanları yarı yarıya azalır. Sınavsız geçişle kazananlar veya bir bölümü kazanıp da liseden mezun olamayanlar öğrencilerin okul puanları düşürülmez.
