8 Haziran sabahı, parlamentoda nasıl bir manzaranın ortaya çıkacağı merak konusu. Seçimlere günler kala, siyasi partilerin seçim kampanyaları bütün hızıyla devam ediyor. Sokaklar ilk defa bu kadar renkli bir seçim kampanyasına tanık oluyor. Ermeni, Süryani, Ezidi, Roman ve Mıhallemi adaylar seçim yarışında sokaklarda... Mikrofonlarımızı onlara uzattık.
Meclis’e ilk defa Roman milletvekili
Özcan Purçu, CHP’nin İzmir 1. Bölge’den milletvekili adayı. 2011 Genel Seçimleri’nde listenin en altında yarışa girmiş, ancak seçilememişti; şimdiyse seçilmesine kesin gözüyle bakılıyor. Purçu, Meclis’e giren ilk Roman milletvekili olacak. Purçu, Aydın Söke’li; çadırda doğdu ve büyüdü; Uludağ Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun. Devlet kademesinde hiçbir işe giremedi. Purçu, 2005'ten beri, Avrupa Konseyi'ne bağlı Avrupa Romanlar ve Göçebeler Forumu Türkiye temsilcisi. Roman Hakları Forumu (ROMFO) Yönetim Kurulu üyesi; ayrıca, Romanca bilen az sayıdaki Romandan biri.
Özcan Purçu, sadece İzmir’de değil, Türkiye’nin her yerinde Roman mahallelerine giderek seçim çalışması yürütüyor. Romanların ilgisi yoğun. Purçu, Meclis’e de hazırlıklı gidiyor: “8 başlıklı bir sorun tablosu hazırladık. Eğitim, istihdam ve sağlık en önemli başlıklardan. Barınma noktasında somut adımlar atılması gerekli. Önyargılar ve ayrımcılık var. Ötekileştirme ve ayrımcılığın azaltılması için Romanların doğru tanımlanması gerekiyor.” Purçu, CHP teşkilatlarında da kendisine yönelik yoğun ilgi olduğunu ve neredeyse bütün il örgütlerinden seçim çalışmalarına katılması için çağrı geldiğini söylüyor.
Meclis yolunda Mıhallemi vekil adayı
Mıhallemiler Türkiye’nin batısında pek tanınmayan bir halk. Nüfus yoğunluğu, Mardin, Midyat, Hasankeyf ve Nusaybin’de. Nüfuslarının 800 bin civarında olduğu tahmin ediliyor. Akatça dilini kullanıyorlar, Arapçaya yakın bir dil. Kendilerini Arap kimliğiyle tanımlayanlar da hayli fazla. Mehmet Ali Aslan, Türkiye’de ilk Mıhallemi derneğinin kurucusu. Şimdi HDP’nin Mardin’den 4. sıra milletvekili adayı. HDP’nin barajı geçmesi durumunda, Meclis’e girmesine garanti gözüyle bakılıyor. Mıhallemi kimliğiyle dernek kurması, kolay olmamış. 2006 yılında derneği kurduklarında, Mardin Valiliği, “Mıhallemi” sözcüğünün “Türkçe yazım kurallarına aykırı” olduğu gerekçesiyle çıkartılmasını istemiş. Derneğin adı Sami Mıhallemi Derneği olmuş; “Mıhallemi” sözcüğü parantez içine alındıktan sonra kuruluşuna izin verilmiş. “Dernek kurulduğundan bu yana, hakkımızda 14 idari ve hukuki soruşturma açıldı. Mıhallemilerin yarısı, kendisini Arap kimliğiyle tanımlıyor. İnsanlar kendilerini nasıl tanımlamak isterse, öyle tanımlasınlar. Biz de bunun için Anadolu Arap Dernekleri Birliği’ni kurduk. Eşbaşkanlık sistemi vardı. Tüzük, eski dernek tüzüğünün neredeyse aynısı olmasına rağmen, derneğimiz kapatıldı. Sadece Kürtler değil, bölgedeki bütün halklar çok çekti” diyor. Aslan, aynı zamanda ilk Mıhallemi seçmeli dersinin açılması için girişimlerde bulunmuş ve ilk hocalığı da kendisi yapmış. Midyat’ta özel bir radyo kanalında, Mıhallemi diliyle program yaptı. Adaylık sürecini şöyle anlatıyor: “Daha önce çok Mıhallemi vekil oldu. Ancak siz Mıhallemileri hiç duymadınız. Meclis’te tek bir kere Mıhallemi demediler. Ben kendimi HDP’ye yakın hissettim ve adaylık için başvuru yaptım. Beni Mıhallemi kimliğimden ötürü milletvekili adayı yaptılar. ‘Ermenilere, Süryanilere, Alevilere yer veriyorlar, bize adaylık vermezler’ deniyordu. Sonra ‘HDP’nin bize yer vereceğine inanmıyorduk, sizi destekleyeceğiz’ dediler. Önyargılar ciddi şekilde kırıldı. ”
Aslan, bölgede Mıhallemilerin pek çok sorunu olduğunu, anadilinde eğitim ve yaşadıkları köylerdeki kadastro sorunlarının acil çözüm beklediğini dile getirdi.
İstanbul sokaklarında seçim çalışması yapan bir Süryani
Avukat Erkan Metin, HDP’nin İstanbul milletvekili adayı. HDP barajı aşsa dahi, seçilmesi zor görünüyor. Metin, insan hakları savunucusu bir avukat. Özellikle Suriye’de savaşın başlamasından bu yana, Süryanilerin sorunlarını dile getirmek için uğraşıyor. Süryani Soykırımı’nın 100. yılı anma etkinliklerini de organize eden Seyfo 100. Yıl Komitesi’nde çalışmalar yapıyor.
Metin, İstanbul sokaklarındaki tek Süryani aday olarak seçim çalışması yürütüyor. “İstanbul gibi kozmopolit bir kentte, insanın kendi kimliğiyle siyaset yapması, büyük bir mutluluk. HDP’nin pratikte de önemli bir farkı var. Seçim çalışmalarında tamamen özgürüz. Kendi sorunlarımızı, her yerde dile getirebiliyoruz. Kürtlerin yoğun olarak yaşadığı Kanarya’da, mitingde, soykırımı anlatabilme olanağı buldum. Siyaset özgür yapılamadığı sürece, özgürlük ve demokrasi getirmez. HDP’de böyle bir sıkıntı yok. Kendi anadilimizle, kendi kimliğimizle, kendi sorunlarımızı anlatabiliyor, diğer halkların sorunlarını da sahiplenebiliyoruz. Bizim mücadelemiz, onların mücadelesiyle bire bir örtüşüyor. Kürt halkının da önyargıları vardı ve bu önyargılar yıkılıyor.”
Süryani toplumunun da ilgisinin yoğun olduğu söyleyen Metin, “Süryaniler kapalı bir toplum. Erol Dora, Mardin’de çalıştığı için orada zaten biliniyor, ama İstanbul gibi bir kentte böyle bir açılımın olması, Süryaniler için de önemli etkiler ve sonuçlar doğuracaktır. Kapalılık duygusu ve korkuların aşılması için katkı sunuyoruz.”
HDP’de iki Ezidi aday
Ezidiler, son yıllarda maruz kaldıkları IŞİD saldırılarıyla dünyanın gündeminde. Başta Şengal Dağı olmak üzere bölgenin pek çok yerinde, binlerce Ezidi katledildi. Pek çok Ezidi halen IŞİD’İn elinde rehin. Türkiye’ye 30 binin üzerinde Ezidi sığındı. Pek çoğu Avrupa’ya göç etmek zorunda kaldı. Halen Türkiye’de 20 bine yakın Ezidi mülteci var.
HDP, seçimlere iki Ezidi adayla giriyor. Avrupa Parlamentosu eski üyesi Feleknas Uca, Diyarbakır’dan; Avrupa Ezidi Dernekleri Federasyonu Başkanı Ali Atalan ise Batman’dan milletvekili adayı. İki aday da HDP’nin barajı aşması durumunda, Meclis’teki ilk Ezidi milletvekilleri olacaklar.
Ali Atalan, Meclis’e girmelerinin, Ezidiler için özel bir anlama sahip olacağına dikkat çekiyor: “Ezidiler, tarihlerinin hiçbir döneminde temsil edilmedi. Bu işin sembolik yanıdır. Ama politik toplumsal sonuçları da olacaktır.”
Ezidilerin bu topraklarda artık tanınan bir inanç topluluğu olacağını belirten Atalan, Meclis’teki gündemleri arasında Ezidilerin dönüş koşulları için çalışmanın da yer aldığını dile getirdi: “Ezidilerin tarihi, soykırımlar, katliamlar tarihidir. Devlet arşivleri açılınca görülecektir ki, birçok soykırım yaşanmış bu topraklarda; kimler nasıl katledilmiş, bunlar açığa çıkacak. Bu karanlık tarih aydınlatılmış olacak.”
Kürt sorununda kalıcı barışın sağlanmasının önemini de vurgulayan Atalan, “Barış olmadan, bölgede hiçbir adım atılamaz. Barış sürecinin devam etmesi, bir çözüme bağlanması gerekiyor. Sadece silahların susmasından bahsetmiyorum. Silahlı çatışmayı yaratan sorunların çözülmesi gerekiyor. Bu seçim, geleceğimizi etkileyecek önemde tarihî bir seçim olacak.”
En büyük Alevi örgütü temsilcisi Meclis yolunda
Turgut Öker, Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu Başkanı; HDP’nin İstanbul 2. Bölge 1. sıra milletvekili adayı. Öker, Alevilerin ortak kararı sonrasında aday olduğuna dikkat çekiyor: “Adaylığım, Aleviler açısından kurumsal bir kararı ifade ediyor. 11 farklı ülkede bu çapta örgütlü olan bir tane konfederasyon var. En kitlesel Alevi örgütlenmesi. Bütün karar mekanizmaları işledi, bütün kurullarda görüşülerek HDP’ye destek verilmesi kararı çıktı. ”
Öker, Alevilerin, CHP dışında ilk defa bir siyasi partiye destek kararı verdiğini ve Alevilerin, yurt içinde ve dışında oylarıyla seçimin kaderini belirleyeceğini söyledi.
Alevi örgütlerinin son üç yıldır Avrupa’daki Türkiye kökenli, sol sosyalist ve farklı etnik gruplarla birlikte Demokratik Güç Birliği’ni kurarak ortak çalışmalar içinde olduklarını söyleyen Öker, “Kürt hareketiyle aramızdaki mesafe, bu oluşumla birlikte sona erdi” dedi.
