ABD Kongresi’nden 10 parlamenterin, 2013’te Bakü’deki bir konferansa katılmak için Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi’nden (SOCAR) gizli ödenek aldığı öne sürüldü.
ABD medyasında yer alan haberlere göre SOCAR’ın ABD merkezli sivil toplum kuruluşları aracılığıyla sağladığı 750 bin dolarlık gizli ödeneğe ek olarak, parlamento üyelerine ipek şallar, kristal çay takımları ve değeri 10 bin doları bulan Azeri kilimleri, gizlice hediye edilmiş. ABD Başkanı Barack Obama’nın üç eski danışmanının konuşmacı olduğu Bakü’deki konferanstan hemen sonra, Azerbaycan’a enerji imtiyazları tanıyan bir yasa, Obama’nın onayından geçmişti.
ABD Kongre Etik Bürosu’nun 70 sayfalık gizli raporu, Azerbaycan ile ABD arasındaki ‘’şüpheli’ enerji işbirliğine ışık tutuyor. Washington Post gazetesinin ulaştığı rapor, etik bürosunun bugüne kadar yürüttüğü en kapsamlı soruşturma olarak kabul ediliyor. Büronun elde ettiği bulgular, üst makam olan Temsilciler Meclisi Etik Komitesi’nin önünde. Parlamenterler, kongre kurallarını ve federal yasaları çiğneyip ABD dış politikasının yabancı hükümetlerce etki altına alınmasına neden olmakla suçlanıyorlar.
Habere konu olan ‘ABD-Azerbaycan Konvansiyonu: Gelecek Vizyonu’ başlıklı konferans, 28-29 Mayıs 2013 tarihlerinde yapıldı. Bakü buluşmasından önceki bir yılda SOCAR, ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımlardan 28 milyar dolarlık bir imtiyaz kurtarmayı başarmıştı. Bu imtiyaz, Hazar Denizi’ndeki doğalgaz boru hattı projesi için kullanıldı.
Türkiye de ortak
Söz konusu boru hattı, ABD dış politikasında uzun süredir önemli bir yer tutuyor. Bu hatla, Rusya gazına alternatif olarak Avrupa’ya güvenli bir kaynak yaratılmaya çalışılıyor.
28 milyar dolarlık projede, SOCAR’ın ortaklarından birisi de İran Milli Petrol Şirketi (NIOC). Ancak bu ortaklık, Şah Deniz Doğal Gaz Projesi, ABD’nin İran’a uyguladığı yaptırımların dışında tutulmasaydı, sonlanmak zorunda kalacaktı. Projede SOCAR ve NIOC’un yüzde 10, İngiliz BP ve Norveçli Statoil’in yüzde 25,5’er, Rus Lukoil yüzde 10 ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın ise yüzde 9 ortaklığı bulunuyor.
ABD Kongresi, bu projeye imtiyaz tanıyan iki yaptırım paketini onayladı. Başkan Obama’ya bu paketlerin ilkini Ağustos 2012’de, ikincisini ise Ocak 2013’te imzaladı ve yasalaşmasına izin verdi. Bakü’deki konferanstan beş gün sonraysa Barack Obama, İran’a ekonomik yaptırımlar uygulamayı öngören ve yine söz konusu projeye imtiyaz tanıyan başkanlık emrini imzaladı.
Etik Bürosu müfettişlerinin ortaya koyduğu bilgilere göre, kongre üyeleri, Houston merkezli iki sivil toplum kuruluşu olan ‘Avrasya Amerikan Turkuvaz Konseyi’ (TCAE) ve ‘Azerbaycan’ın Dostları Asamblesi’nin (AFAZ) kendilerine yaptığı bildirimler ışığında, konferansa katılma kararı aldıklarını ifade ediyorlar. Raporda, kongre üyelerinin, konferansı yabancı bir hükümetin finanse ettiğinden haberdar olduklarına dair bir kanıta ulaşılamadığı bildiriliyor. Ancak diğer yandan, iki STK’nın Kongre’ye bu konuda kasten eksik ve hatalı bilgi verdiğinin de altı çiziliyor.
Etik Bürosu’nun ele geçirilen raporunda, SOCAR’ın ABD-Houston merkezli iki STK’dan biri olan AFAZ’a 750 bin dolarlık kaynak aktarımına dair transfer bilgisi yer alıyor. Rapora ve iddiaya göre STK’ların yönetiminde olan Kemal Öksüz, SOCAR Yönetim Kurulu Başkanı’na 16 Nisan 2013’te bir mektup yazarak, 750 bin dolar talep etti. Bu talebin ardından, 13 Mayıs 2013 günü SOCAR transferi gerçekleştirdi ve STK’lar da gizli ödemeleri yaptılar.
SOCAR’dan gizlice hediye ve ödeme aydığı öne sürülen kongre üyeleri arasında şu isimler bulunuyor: Jim Bridenstine, Yvette D. Clarke, Danny K. Davis, Rubén Hinojosa, Sheila Jackson Lee, Leonard Lance, Michelle Lujan Grisham, Gregory W. Meeks, Ted Poe ve Steve Stockman…
