Ani Deyirmenjian, Ermenistan'ın iki önemli sembolü olan Opera Binası'nın ve Özgürlük Meydanı'nın hikayesini yazdı.
Yerevan sokakları İtalya’nın bazı sokaklarına benziyor, fark ettiniz mi hiç? Bunun bir sırrı olduğunu söylüyorlar.
Yerevan’ın baş mimarı Aleksandr Tamanyan, hayatı boyunca birçok ülkeye gitmiş, farklı mimari okullar tanımıştı. Temelli olarak Yerevan’a taşınma kararı aldığında, eşi ilk çocuğuna hamileydi. Eski Yerevan sokaklarını gördüğü zaman mimarın eşi yüksek sesle ağlamaya başlamış. “Benim çocuklarım bu köyde nasıl yaşayacak?” diye isyan etmiş. Tamanyan ise eşine, Yerevan’ı, beğendiği İtalya şehirleri kadar güzel yapacağına dair söz vermiş... Çoğu insana göre, Tamanyan, sözünü fazlasıyla tuttu.
İnternette, ‘Yerevan’ yazdığınız zaman, en çok hangi resim çıkıyor dikkat ettiniz mi? Opera Binası… Şehrin şaheseri, göz nuru.
Ermeni besteci Aleksandr Spendiaryan’ın ismini taşıyan ‘Yerevan Milli Opera ve Bale Tiyatrosu’, 1920’lerde, Aleksandr Tamanyan tarafından tasarlandı ve 1933’te kamuya açıldı. Opera binasının bir kısmı ‘Aram Haçaturyan konser salonu’, diğer kısmı ise ‘Aleksandr Spendiaryan Milli Opera ve Bale Tiyatrosu’dur. Opera binası ise yaklaşık yarım yüzyıl, bu yapı, başkentin ruhani merkezi oldu. En önemli olaylar, en önemli karşılamalar burada düzenlendi.
Stalin’den gelen emir
Binanın inşaat çalışmalarına baktığımızda, zor zamanlardan geçtiğini görebiliriz. 1930’da, çalışmaların en yoğun olduğu dönem, Stalin’den ilginç bir emir geldi. Stalin, binanın tepesine Lenin’in heykeli konulmasını istedi. Mimar, Stalin’e itaat etmeye mecburdu. Ancak, Stalin, son anda bu fikirden vazgeçti ve Opera binasının aynısını Moskova’da yapmaya karar verdi. Moskova’nın en büyük kilisesi olan ‘Kurtarıcı İsa Katedrali’ni yıkma emri veren Stalin, böylece, kilise yıktıran ilk diktatör olarak bir kez daha tarihe geçti. Ancak bina hiçbir şekilde inşa edilemedi. Yıkılan yerden, sürekli yeraltı suları geliyordu. Savaşın çıkmasıyla inşaat çalışmaları durduruldu. Sonunda burada ne kuruldu dersiniz? Bir havuz…
Demokrasinin sembolü, Özgürlük Meydanı
Opera binasının güney tarafında, Özgürlük Meydanı bulunuyor. Şehir merkezinin iki ana meydanlarından biri olan Özgürlük Meydanı, önemli kültürel ve siyasi olayların merkezi... 1963’te, Dünya Satranç Şampiyonu Tigran Pertrosyan’ın taçlandırması burada gerçekleşti, binlerce insan, töreni canlı izlemek için burada toplandı. Tam iki yıl sonra, Özgürlük Meydanı’nda, Sovyetler Birliği’nin tarihinde bir ilk olan, siyasi mitingler yapılmaya başlandı. Toplanan binlerce insanın talebi şuydu: Sovyetler Birliği, Ermeni Soykırımı’nın 50. yıldönümü dolayısıyla anma töreni düzenlemeliydi.
1988 yılında, Özgürlük Meydanı en büyük protesto mitinglerine tanık oldu. Karabağ Savaşı başladığında, milyonlarca insan özgürlük ve adalet talepleriyle meydanda toplandı. Bu Sovyetler Birliği’nin çöküşünün başlangıcıydı. Özellikle, 1988 olaylarından sonra, Özgürlük Meydanı, ‘demokrasinin sembolü’ olarak anılmaya başlandı. Adalet, özgürlük, eşitlik isteyen insanların toplanma yeri olan Özgürlük Meydanı adeta bağımsızlığın ve ifade özgürlüğünün simgesi haline geldi.
Yerevan’a gittiğinizde, Opera ve Bale binasında, eşsiz Ermenice opera müziği dinleme, Özgürlük Meydanı’nda ise özgürlüğün sesini duyma şansını elinizden kaçırmayın derim.
