Rusya’da muhalefetin önde gelen isimlerinden Boris Nemtsov’un, Kremlin yakınlarında öldürülmesi ve cinayetin. 1 Mart’taki hükümet karşıtı yürüyüşten hemen önceye denk gelmesi gözlerin Putin’e çevrilmesine neden oldu.
Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesi sonrası Putin’in muhalefet üzerinde politikalarını iyice sertleştirmesi, şüpheleri daha da artırıyor. Son dönemde, Batı’nın yaptırımlarının artmasıyla muhalifler için, Sovyet döneminden kalma “beşinci kol”, “millet düşmanı” gibi suçlamalar yeniden tedavüle sokulmuş durumda. Rusça pop müziğin en popüler şarkıcılarından, ünlü grup ‘Time Machine’in solisti Andrey Makarevich, Putin’in yayılmacı politikasını eleştirdi ancak Ukrayna halkına destek verdiği gerekçesiyle sert eleştirilerin odağında yer aldı, konserleri boykot edildi. Medya, tamamen kontrol altına alındı ve devlet kanallarındaki özgür politik tartışmalar yayından kaldırıldı. ‘Dojd’ (Rusçada ‘yağmur’) ve ‘Ekho Moskvy’ (Rusçada ‘Moskova’nın sesi’) gibi bağımsız radyo ve televizyon kanalları halen varolma mücadelesi veriyor.
Ukrayna politikasının karşısındaydı
Bu ortamda, Boris Nemtsov, 1 Mart’ta kriz karşıtı ‘İlkbahar’ Yürüyüşü’ne katılmaya hazırlanıyordu. Bu gösteri nedeniyle de Mihail Khodorkovsky, Alexei Navalny ve Mikhail Kasyanov’la gibi isimlerle birlikte hakkında soruşturma başlatılmıştı. Nemtsov, öldürülmeden bir gün önce ‘Ekho Moskvy’e verdiği röportajda, “İnsanlar iyimserlikle devam etmeliler, özellikle bu protesto yürüyüşünü düzenleyenler için bu çok gerekli. Bu yürüyüş, barışın lehine bir durum yaratabilir, Kremlin’in aklını başına getirebilir. Kademeli de olsa, bir politika değişikliği yaratabiliriz. Gerçek, iktidarın çöküşüne yol açar. Bu yüzden, televizyonlara çıkamıyoruz. İnsanlar gerçeği duyduktan ve tüm bu reytinglerin yalanın üzerine kurulu olduğu öğrendikten sonra, iktidar çökecek” demişti. Nemtsov, Kasım 2014’te verdiği bir röportajında da, Putin’in akıl sağlığından şüphe ettiğini söylemişti. Nemtsov, Putin’in yolsuzluk politikalarını da sert bir biçimde eleştiriyordu.
Gözler Putin’de
Nemtsov’un gösteriden hemen önce öldürülmesi şaşırtıcı değil. Cinayetin Kremlin’e yakın bir yerde işlenmesinin de bir mesaj olduğu konuşuluyor ve bu da gözlerin Putin’e çevrilmesine sebep oluyor. Putin’e yönelik bu suçlamalar, özellikle muhalefet ve Batı medyası tarafından destekleniyor. Putin’e karşı güvensizliğe rağmen, Rus otoritelerinin böylesi ihtiyatsız bir yanlışı yapacağına ihtimal vermeyenler de var. Böylesi bir hamlenin Rusya ve Putin’i daha çok şeytanlaştırmaya yol açacağı ve bunun Batı’nın ve muhalefetin eline koz vermek anlamına geldiği söyleniyor. ‘Komsomolskaya Pravda’da çalışan muhabirlerden biri, bu durumu şöyle açıklıyor: “Nemtsov cinayeti, Putin’in hiç istemeyeceği bir şey. Hatta Putin, birilerinin Nemtsov’u öldürmeyi planladığını bilse, buna engel olmak için her şeyi yapardı. Kremlin’in için altından kalkması çok zor bir olay bu.” Ülkenin ünlü bloggerlarından Artemiy Troitcky ise “Nemtsov, Rusya’nın en popüler siyasetçilerinden biri değildi. Otoriteler için, onu kendi haline bırakmak, muhalefet ve Batı’nın onu ‘özgürlük mücadelesinin sembolü’ haline getirmesine izin vermekten daha işe yarardı. Fakat şimdi katledilen şehit Nemtsov olarak anılacak.” diyor.
Nemtsov’un cenazesine binlerce insanın yanı sıra, ABD temsilcisinin aralarında bulunduğu 28 ülkenin elçileri de katıldı. Putin’in yanı sıra Başbakan Dimitri Medvedev de cenazeye katılmazken, devlet başkanlığı ve başbakanlığın temsilcileri törende hazır bulundu.
Peki, Rusya bu cinayetten nasıl etkilenecek? Şüphesiz, Putin aynı siyasi diskuru devam ettirirken, cinayetin faillerini bulmak için soruşturma yürüyecek Ülkedeki durumun giderek kontrolden çıktığının farkında. Ülkedeki bağımsız aktörlerin Putin’i Batı medyasının gözünden düşürme planları da Kremlin’i endişelendiriyor. Fakat bu durumu değerlendirmesi beklenen siyasi muhalefet, şimdilik küçük boyutta ve her bir katmanı devletin kontrolünde olan Putin’in rejimi için ciddi bir tehdit arz etmiyor. Yine de, şu kesin ki, Rusya’yı siyasi bir kriz dönemi bekliyor.
Boris Nemtsov kimdir?
90’lı yılların başından beri, Rus siyasetinde aktif olarak yer alan Nemtsov, Rusya Federasyonu’nun ilk devlet başkanı Boris Yeltsin’le kurduğu yakın ilişki sayesinde politik kariyeri yükselişe geçti. Bir dönem Nijni Novgorod bölgesinde vali olarak görev alan Nemtsov, başbakan yardımcılığı ve Yakıt ve Endüstri Bakanlığı görevine getirildi. 1999-2003 yıllarında Rus Meclisi Duma’da vekil olarak bulunan Nemtsov, 2007’de Rusya’da büyüyen muhalefetin saflarına katıldı. ‘Muhalif Yürüyüşü’, ‘Adil Seçimler İçin’ gibi protesto eylemlerinde boy göstermesi, dikkatleri üstüne çekmesine yol açtı. 2012’de eşbaşkanı olduğu Rusya Cumhuriyet Partisi - Halk Özgürlüğü Partisi’ni (RPR-PARNAS) kurdu.
