Ünlü çizgi film serisi Shrek’in belki de en sevimli karakteridir Gingy. Serinin tüm filmlerinde yer alan Gingy, tüm kurabiyeler gibi belirli bir tarife göre yapılan, ancak kılıktan kılığa girebilmesiyle bildiğimiz kurabiyelerden olmayan bir Zencefil Adam. Bu Zencefil Adam’ın atası ise, özellikle Kuzey Avrupa’da kış deyince ilk akla gelen şeylerden biri olan zencefilli çörek. Peki, bununla ilgili bir hikâye, Agos’ta neden yer alır? Evet yanılmadınız, Liana Aghajanian’ın ianyan mag’de yer alan yazısına göre, Avrupa’da hayli köklü geçmişi olan bu yiyeceğin tarifi bir Ermeni’ye, Nicopolisli keşiş Krikor Markar’a ait.
Krikor’un son durağı
991 yılında, Avrupa boyunca bir seyahate çıkan Krikor’un son durağı, Fransa’nın Loire Vadisi olur. Burada bulunan Saint Martin-le-Seul Kilisesi’nde inzivaya çekilmeye karar veren Krikor, münzevi hayatı boyunca özel bir oruç tutar. Pazartesi, çarşamba, cuma ve cumartesi günleri hiçbir şey yemezken, salı ve perşembe günleri güneş battıktan sonra yemek yer. Yemek miktarını belirlemek için esas kuralı, sol elinin alabildiği kadarken, menüsünün temel malzemesi mercimektir. Yemek yediği zamanlarda, öğününü tarifi kendisinde saklı çörekle bitirir.
Bir 10. yüzyıl el yazmasından anladığımız kadarıyla, bu çöreklerin şöhreti, kısa zamanda Fransa taşrasına yayılır. Bu el yazmasına göre, Krikor, kendi elleriyle yaptığı hamura, bal ve başta zencefil olmak üzere çeşitli baharatlar koyuyordu. Fransa’da büyüyen şöhret, 13. yüzyılda Almanya’ya, oradan da 15. yüzyılda İsveç manastırlarına uzanır. Gittiği her diyarda Ermeni Aziz Krikor’un çöreği olarak anılan yiyecekle aynı tarife uygun olarak yapılan kurabiyelerin yılbaşında pencere süsü olarak kullanılması, bir Kuzey geleneği hâlini alır. Çünkü İsveçli rahibelere göre bu kurabiyeler, hazımsızlığın çaresidir ve yeni yılda evlerin bu kurabiyelerle donatılması, o evde açlık yaşanmamasını dilemenin bir yoludur.
Şifa olduğu dertlerden ötürü, zencefilli çörek ve kurabiyeler, 18. yüzyılın ortasına kadar şifa piyasasının çok değerli bir ürünü olarak kalır. Çizgi filmlere konu olacak kadar meşhur olan Zencefil Adam kurabiyeleriyse, 17. yüzyıl İngilteresi’nde ortaya çıkar. Kraliçe I. Elizabeth’in sarayındaki yüksek rütbeli yabancıları temsil ettiği söylenen zencefil adamlar, tarihe ‘I. Elizabeth’in erkânı’ olarak geçerler.
